Тексты для чтения

3. Отрывок из «Саги об Эгиле»

Bǫðvarr, sonr Egils, var þá frumvaxti; hann var enn efniligsti maðr, fríðr sýnum, mikill ok sterkr, svá sem verit hafði Egill eða Þórólfr1 á hans aldri. Egill unni honum mikit; var Bǫðvarr ok elskr at honum.

Þat var eitt sumar, at skip var í Hvítá2, ok var þar mikil kaupstefna; hafði Egill þar keypt við margan ok lét flytja heim á skipi; fóru húskarlar ok hǫfðu skip áttǽrt, er Egill átti. Þat var þá eitt sinn, at Bǫðvarr beiddisk at fara með þeim, ok þeir veittu honum þat; fór hann þá inn á Vǫllu3 með húskǫrlum. Þeir váru sex saman á áttǽru skipi. Ok er þeir skyldu út fara, þá var flǿðrin síð dags, ok er þeir urðu hennar at bíða, þá fóru þeir um kveldit síð. Þá hljóp á útsynningr steinóði, en þar gekk í móti útfallsstraumr. Gerði þá stórt á firðinum, sem þar kann opt verða. Lauk þar svá, at skipit kafði undir þeim, ok týndusk þeir allir. En eptir um daginn skaut upp líkunum; kom lík Bǫðvars inn í Einarsnes, en sum kómu fyrir sunnan fjǫrðinn, ok rak þangat skipit; fannzk þat inn við Reykjarhamar.

Þann dag spurði Egill þessi tíðindi ok þegar reið hann at leita líkanna. Hann fann rétt lík Bǫðvars; tók hann þat upp ok setti í kné sér ok reið með út í Digranes til haugs Skallagríms4. Hann lét þá opna hauginn ok lagði Bǫðvar þar niðr hjá Skallagrími; var síðan aptr lokinn haugrinn ok var eigi fyrr lokit en um dagsetrs skeið. Eptir þat reið Egill heim til Borgar5. Ok er hann kom heim, þá gekk hann þegar til lokrekkju, þeirar er hann var vanr at sofa í. Hann lagðisk niðr ok skaut fyrir loku; engi þorði at krefja hann máls. En svá er sagt, þá er þeir settu Bǫðvar niðr, at Egill var búinn: hosan var strengd fast at beini; hann hafði fustanskyrtil rauðan, þrǫngvan upphlutinn, ok láz at síðu. En þat er sǫgn manna, at hann þrútnaði svá, at kyrtillinn rifnaði af honum ok svá hosurnar. En eptir um daginn lét Egill ekki upp lokrekkjuna; hann hafði þá ok engan mat né drykk. Lá hann þar þann dag ok nóttina eptir. Engi maðr þorði at mǽla við hann.

Фиг. 8. Вид на Боргарфьорд от хутора Борг, где жил Эгиль Скаллагримссон. Посредине фьорда виден полуостров Дигранес, на котором Эгиль похоронил своего сына Бадвара.

En enn þriðja morgin, þegar er lýsti, þá lét Ásgerðr6 skjóta hesti undir mann — reið sá sem ákafligast vestr í Hjarðarholt — ok lét segja Þorgerði7 þessi tíðindi ǫll saman, ok var þat um nónskeið, er hann kom þar. Hann sagði ok þat með, at Ásgerðr hafði sent henni orð, at koma sem fyrst suðr til Borgar. Þorgerðr lét þegar sǫðla sér hest, ok fylgðu henni tveir menn; riðu þau um kveldit ok nóttina, til þess er þau kómu til Borgar; gekk Þorgerðr þegar inn í eldahús. Ásgerðr heilsaði henni ok spurði, hvárt þau hefði náttverð etit. Þorgerðr segir hátt: “Engan hefi ek náttverð haft ok engan mun ek, fyrr en at Freyju8. Kann ek mér eigi betri ráð, en faðir minn. Vil ek ekki lifa eptir fǫður minn ok bróður.”

Hon gekk at lokhvílunni ok kallaði: “Faðir, lúk úpp hurðunni, vil ek, at vit farim eina leið bǽði.” Egill spretti frá lokunni. Gekk Þorgerðr upp í hvílugolfit ok lét loku fyrir hurðina; lagðisk hon niðr í aðra rekkju, er þar var. Þá mǽlti Egill: “Vel gerðir þú, dóttir, er þú vill fylgja feðr þínum. Mikla ást hefir þú sýnt við mik. Hver ván er, at ek muna lifa vilja við harm þenna?”

Síðan þǫgðu þau um hríð.

Þá mǽlti Egill: “Hvat er nú, dóttir? tyggr þú nú nǫkkut?” “Tygg ek sǫl,” segir hon, “þvíat ek ǽtla, at mér muni þá verra en áðr; ǽtla ek ella, at ek muna of lengi lifa.” “Er þat illt manni?” segir Egill. “Allillt,” segir hon, “villtu eta?” “Hvat man varða?” segir hann.

En stundu síðarr kallaði hon ok bað gefa sér drekka; síðan var henni gefit vatn at drekka. Þá mǽlti Egill: “Slíkt gerir at, er sǫlin etr, þyrstir ǽ þess at meir.” “Villtu drekka, faðir?” segir hon. Hann tók við ok svalg stórum, ok var þat í dýrshorni. Þá mǽlti Þorgerðr: “Nú eru vit vélt; þetta er mjolk.” Þá beit Egill skarð ór horninu, allt þat er tennr tóku, ok kastaði horninu síðan.

Þá mǽlti Þorgerðr: “Hvat skulu vit nú til ráðs taka? Lokit er nú þessi ǽtlan. Nú vilda ek, faðir, at vit lengðim líf okkart, svá at þú mǽttir yrkja erfikvǽði eptir Bǫðvar, en ek mun rísta á kefli9, en síðan deyju vit, ef okkr sýnisk. Seint ǽtla ek Þorstein son þinn yrkja kvǽðit eptir Bǫðvar, en þat hlýðir eigi, at hann sé eigi erfðr, þvíat eigi ǽtla ek okkr sitja at drykkjunni þeiri, at hann er erfðr.” Egill segir, at þat var þá óvǽnt, at hann mundi þá yrkja mega, þótt hann leitaði við,— “en freista má ek þess,” segir hann.

Egill hafði þá átt son, er Gunnarr hét, ok hafði sá ok andazk lítlu áðr. Ok er þetta upphaf kvǽðis:

Mjǫk erum tregt
tungu at hrǿra
eða loptvǽtt
ljóðpundara;
esa nú vǽnligt
of Viðurs þýfi,
ne hógdrǿgt
ór hugar fylgsni.

Egill tók at hressask, svá sem framm leið at yrkja kvǽðit, ok er lokit var kvǽðinu, þá fǿrði hann þat Ásgerði ok Þorgerði ok hjónum sínum; reis hann þá upp ór rekkju ok settisk í ǫndvegi. Kvǽði þetta kallaði hann Sonatorrek. Síðan lét Egill erfa sonu sína eptir fornri siðvenju, en er Þorgerðr fór heim, þá leiddi Egill hana með gjǫfum í brott.

Фиг. 9. Резьба на носу корабля, раскопанного в могильном кургане середины IX века (Усеберг, Норвегия).