Hér hefr upp Jómsvíkíngasögu.
Gormr hét konúngr, er réð fyrir Danmörku, er kallaðr var hinn barnlausi; hann var ríkr konúngr ok vinsæll við sína menn; hann hafði þá lengi ráðit ríkinu, er þetta var tíðinda. Þá var í Saxlandi Arnfinnr jarl, er ríki hélt af Karlamagnúsi konúngi; þeir voru vinir góðir ok Gormr konúngr, ok höfðu verit í víkíng báðir saman. Jarl átti systur fríða, en hann lagði á hana meira hug enn skyldi, ok gat við henni barn; en því var leynt, ok sendi jarl á braut, ok bað þá eigi viðskiljast, fyrr enn þeir vissi, hvat af yrði barninu. Þeir komu í Danmörk, ok við einn skóg vurðu þeir þess varir, at Gormr konúngr er á skóginum ok hirðin; þeir komu barninu undir eik eina, en forða sér. Um kveldit fór konúngr heim ok öll hirðin, nema tveir brœðr: hét annarr Hallvarðr, annarr Hávarðr, þeir urðu eptirstaðsi. Þeir gengu fram at sjá, ok þá heyrðu þeir barnsgrát, ok gengu eptir, en vissu eigi hverju gegndi. Þeir fundu þar sveinbarn undir eik einni, ok knút mikinn í limunum yfir uppi. Barnit var vafit í guðvefjar pelli, ok knýtt silkidregli um höfuð barninu, ok þar í örtugar gull1 þeir taka upp barnit ok hafa heim með sér, ok koma svá heim, er konúngr sat yfir drykkjuborðum ok hirðmenn ok saka sik um þat, er þeir höfðu eigi gáð at fylgja konúngi heim, en konúngr svarar, ok kveðst þeim eigi reiðr mundu fyrir þetta; ok nú sögðu þeir konúngi, hvat gerzk hafðe til tíðenda í för þeirra; en konúngr beiddist at sjá sveininn, ok lét sér fœra; konúnginom leizt vel á sveininn, ok mælti: sjá mon vera stórra manna, ok er betra fundinn [enn eigi,2 ok lét síðan sveininn vatne ausa, ok nafn gefa, ok kalla Knút, en þat var fyrir þá sök, er fingrgullit hafði knýtt verit í enni sveininom, þá er hann fansk; ok tók konúngr, þar nafn af, þat er hann gaf sveininom; hann fékk honum ok fóstru, þá er vel var fingit, ok kallaði sinn son, gerðe vel við hann, ok unne hann honum mjök. Ok nú er áleið æfi konúngsins Gorms, ok hann var gamall orðinn, þá tók hann sótt, þá ef honum vann at fullu; ok áðr enn hann andaðist, þá bauð hann þángat til sín vinom sínom ok frændum, er hann þóttist sjá, hverso fara munde um hans mátt; hann beiddi þá þess, at hann skyldi ráða, hverjom sverja skyldi land ok þegna eptir hans dag, ok vilde hann til þess fá þeirra leyfi; en hann kveðst Knúte gefa vilja allt sitt ríke ok alla þá hluti, er hann væri þá meiri maðr enn áðr, eptir sinn dag; ok nú fyrir sakir vinsœlða hans, ok hann var sínom mönnum ástfólginn, þá játtu þeir þessu, at konúngr skyldi ráða, ok fór nú þetta fram, ok eptir þat lætr konúngr líf sitt. Nú tekr Knútr við landi ok þegnom ok öllu því ríke, er Gormr hafðe átt, ok er vinsœll við sína menn. [Hann getr sér einn son, er Gormr hét, sá var fyrst kallaðr Gormr hinn heimski, en þá er hann var roskinn3 kallaðr Gormr enn gamli ok enn ríke.
2. Haraldr er nefndr jarl einn, er réð fyrir Hollsetulandi,4 hann var kallaðr Klakk-Haraldr, hann var vitr maðr; hann átti sér dóttur eina, er Þyre er nefnd, hún var allra kvenna vitrust, ok réð drauma betr enn aðrir menn, hún var ok fríð sjónom; þar þóttist jarl ega öll landráð, er dóttir hans var; lét hann hana öllum hlutum ráða með sér, ok unne hann henni afar mikit. Ok nú er Gormr var frumvaxta orðinn, ok hann hafði tekit við konúngdóme, þá fór hann or landi, ok ætlaði þat ráð fyrir sér, at biðja dóttur Haralds jarls; ok ef hann vilde eigi gipta honum konuna, þá hugði hann, at jarl mundi þola honum her. Ok nú er þau Haraldr jarl ok dóttir hans Þyre spyrja til fara Gorms konúngs ok hans fyrirætlan, þá senda þau menn í móte honum, ok bjóða honum til veizlu virðligrar, ok þat þiggr hann, ok sitr hann þar nú at málum sínom við vegsemd; ok er hann hefir uppborit sin örendi fyrir jarli, þá veitir hann þau annsvör, at hún skyldi sjálf fyrirráða: þvíat hún er miklo vitrari enn ek; ok nú er konúngr skorar þetta mál við hana sjálfa, þá segir hún svá: égi mon þetta ráðast þesso sinne, ok skaltu nú heim fara at svá búnu með góðum gjöfum ok virðiligum, ok ef þér er mikit um ráðahag við mik, þá skaltu brátt, er þú kemr heim, láta gera eitt hús svá nokkoro mikit, at þér sé skapligt at hvíla í; þar skal húsit sett, er égi hafi fyrr hús verit gert; en þar skaltu5sofa í vetrarnátt ena fyrsto ok 3 nætr í samt, ok mundo glögt eptir, ef þik dreymir nokkvat, ok send síðan menn á minn fund, at þeir segi mér drauma þína, ef nokkorir ero, ok mon ek þá atkveða fyrir þeim, hvert þú skalt fá þetta ráð eðr égi; nú þarftu ekki at vitja ráðahags þessa, ef þik dreymir ekki. Ok eptir þessa viðræðu þeirra, þá er Gormr konúngr skamma stund á þessi veizlo, ok býst heim, ok er títt at reyna þessa vitro6 hennar ok tilskipan, ok ferr hann nú heim með mikilli sœmð ok virðiligum gjöfum; ok er hann er heim kominn, þá ferr hann svá með öllu, sem hún hafðe honum ráð tilkent, lét nú gera húsit, ok gengr síðan í þetta hús, svá sem fyrir var mælt; hann lét vera úti hjá húsino 300 manna vápnaðra, ok bað þá vaka ok halda vörð, ok kom þat í hug, at vera muni svik; nú legst hann niðr í rekkju, þá er gjör var í húsino, ok sofnar, ok eptir þat dreymir hann, ok þar sefr hann 3 nætr í húsino; ok nú eptir þetta sendir konúngr menn sína á fund jarls ok Þyre dóttur hans, ok lætr segja henni drauma sína; ok er þeir komo á fund jarls ok dóttur hans, þá var þeim þar vel fagnat, ok síðan bera þeir upp drauma konúngs fyrir dóttur jarls; ok er hún hafðe heyrt draumana, þá mælti hún; nú skulo þér hér vera svá lengi, sem þér vilit sjálfir; en þat megi þér segja konúngi yðrum, at ek man gánga með honum. Ok er þeir koma heim, þá segja þeir konúngi þessi tíðendi; konúngr verðr við þetta léttúðigr ok kátr, ok brátt eptir þetta býst hann heiman með miklu liðe, at vitja þessa máls, ok [ferst honum vel, þar til sem hann kemr til7 Hollsetulands. Haraldr jarl hafðe frétt til um ferðir hans, ok lætr gera mikinn fagnað í móti honum, ok tekst nú ráðahagr þeirra í mille ok miklar ástir; en þat er haft at skemtan at veizlunne, at Gormr konúngr segir drauma sína, en hún ræðr þá eptir. Konúngr segir svá, at hann dreymdi vetrarnátt ena fyrsto, ok 3 nœtr, þær er hann svaf í húsino, þat dreymdi hann, at hann þóttist úti staddr vera, ok sjá yfir allt ríke sitt, hann sá at sjórinn féll út frá landi svá lángt, at hann mátte hvergi auga yfir reka, ok svá mikil varð fjaran, at þurr voro öll eyjasundin ok firðir; en eptir þessi tíðendi sá hann, at eyxn 3 hvítir gingu upp or sænum, ok runno á land upp, þar nær sem hann var, ok bito af allt gras at snöggu, þar er þeir komo at, ok eptir þat þá gingo þeir á braut. Sá var annarr draumr, er þessom er mjök áþekkr, at honum þykkir enn sem 3 eyxn ginge upp or sænom, þeir voru rauðir at lit ok hyrndir mjök, þeir bito enn gras af jörðunne, jafnt sem enir fyrre, ok er þeir höfðu þar verit nokkverja hríð, þá gingu þeir enn aptr í sæinn. Enn dreymdi hann enn 3ja draum, ok var sá enn þessom líkr: enn þóttist konúngrinn sjá þrjá eyxn ganga upp or sjónum, þeir voru allir svartir at lit ok miklo mest hyrndir, ok voru enn nokkora hríð, ok fóru ena sömo leið í braut, ok gingo aptr í sjóinn; ok eptir þat þóttist hann heyra brest svá mikinn, at hann hugðe, at heyra munde um alla Danmörk, ok sá hann, at þat varð af sjófargánginom, er hann gekk at landino, En nú vil ek, drotníng! segir hann, at þú ráðir draumana til skemtonar mönnum, ok lýsir svá yfir vitrleik þínom. Hún mæltist eigi undan, ok ræðr draumana, ok tók hún fyrst at skipa þeim draumnum, er fyrst var, ok segir svá: þar er eyxn gingo upp or sænom á land, hvítir at lit, þar muno vera vetr 3 miklir, ok mon falla snær svá mikill, at árferð mon aftaka um alla Danmörk; en þar er þér þótti gánga upp or sænom aðrir 3 eyxn, ok voro þeir rauðir, þar muno koma aðrir 3 vetr snælitlir, ok þó eigi litlir, fyrir því at þér þótti yxnennir, bíta gras af jörðunne. En þar er enir 3jo eyxn gingo upp or sæ, svartir at lit, þar muno koma enir þriðjo 3 vetr, þeir muno vera svá illir, at þat muno allir ummæla, at égi myni slíka, ok þat8 svarta óáran mon koma ok nauð yfir landit, at trautt muno dœme tilfinnast; en þat, er þér þótti eyxnin mjök vera hyrndir, þar muno margir menn verða þess hornúngar er eigu; en þar er þeir gingo aptr allir í sæinn, [þar kvað hún, úáran mundu hverfa af landinu ok aptr í sæinn,9 sem athöfðu komit eyxninnir; ok (er) þú heyrðir (þar) brest mikuinn, er særinn féll á land, þat mon vera fyrir ófriðe stóreflismanna; ok muno þeir hér finnast í Danmörku, ok ega hér bardaga ok orrostor stórar; þess er mér ok vánir, at þeir menn sé þér nánir sumir at frændsime, er við verða staddir við þenna ófrið, ok ef þik hefði þetta dreymt ena fyrsto nátt, er síðarst var í drauminom, þá munde ófriðrinn framkoma á þínom dögum, en nú man ekki til saka, ok eigi hefða ek gingit með þér, ef þik hefði svá dreymt, sem áðr gat ek; en við man ek gert geta öllum þessum draumom, er þik hafa dreymt fyrir hallærino. Ok nú eptir veizlo þessa, þá byrja þau ferð sína Gormr konúngr ok Þyre drotníng heim til Danmerkr, ok létu hlaða mörg skip af korne ok annarre gæzku, ok flytja svá ár í Danmörk, ok á hverjom misserom þaðan frá allt til þess hallæris, er hún hafði fyrirsagt; ok þá er þat hallæri kömr, þá sakar þau alls ekki fyrir viðbúnaðar sakir, ok þá menn, er í nánd þeim voro í Danmörku, þvíat þau miðluðo þaðan mikil gæði öllum landsmönnum sínom, ok þótti Þyre vitrost kona komit hafa í Danmörk, ok var kölloð Danmarkarbót. Þau Gormr konúngr ok Þyre áttu 2 sono, ok hét Knútr enn ellri, en Haraldr enn ýngri; þeir voro báðir efniligir menn, ok þótti Knútr enn vitrari í æsku þeirra, ok hann var fyrir flestum mönnum um vænleik ok atgervi ok um allar íþróttir, þær er þá voru framme hafðar í þann tíma, hann var hvítr á hárslit ok hverjom manni gerviligri, hann óx upp með jarlinom Klakk-Haraldi, afa sínom, ok fóstraðe hann Knút, ok unne honum mikit; hann var ok vinsœll í sínom upprunom. En Haraldr var fœddr heima með hirð föðurs síns, hann var þeirra brœðra mjök miklo ýngri, ok var snemmendis ýgr ok æfr ok illr viðskiptis, ok varð hann fyrir því úvinsœll í sínom upprunom.
3. Þat er nú sagt eitthvert sinn, at Gormr konúngr sendir menn til fundar við Harald jarl, mág sinn, þeirra örenda at bjóða honum til jólaveizlu með sér. Jarl tók því vel, ok hét at fara um vetrinn til veizlunnar, ok eptir þat fóro aptr konúngs menn, ok segja svá konúnginom, at jarls var ván til veizlunnar; ok er at því kom, er jarl skyldi heiman búast, þá valde hann sér slíkt föruneyti, sem hann vilde, til veizlunnar, en þat er eigi sagt, hverso fjölmennr hann fór; þeir fara nú ferðar sinnar, þar til er þeir koma at Limafirði; þá sá þeir þar standa eik eina, þá er þeim þótti mjök með kynligu móte vera; þar voro vaxin á epli heldr smá, en þau voro grœn ok blómgut, en undir eikinni þar lágu önnor epli, þau voru bæði forn ok stór; þeir undrast þetta mjök, ok segir jarl, at honum þykkir þetta undr mikit, er græn voru eplin í þann tíma missera, sem þá var, þvíat þeirra sá stað hjá eikinne, er um sumarit höfðu vaxit: ok monu vér hverfa aptr, segir jarl, ok fara eigi lengra. Ok þat er nú frásagt, at hann hverfr nú aptr ok allt föruneyti hans, ok fóru þar til er þeir komu heim, ok sat jarl þau missiri heima með hirð sinne um kyrt. Nú þykkir konúngi kynligt, er jarl kom eigi, ok ætlaði þó, at nokkrar nauðsynjar munde fyrir standa. Nú er kyrt um hríð ok þat sumar; ok er annarr vetr kemr, þá sendir konúngr enn menn sína til Holzsetulands at bjóða jarli, mági sínom, til jólaveizlo jafnt sem it fyrra sinn; ok þarf nú eigi at lengja sögu um þat mál, at jarl heitir förinni enn, ok fara sendirhenn nú heim, ok segja konúngi svá búit. Ok nú kemr þar misserum, er jarl ferr heiman með föruneyti sitt, ok fara nú enn þar til, er þeir koma til Limafjarðar, ok voru nú á skip komnir, ok ætluðu nú yfir fjörðinn at fara; enhat er frásagt, at í för voru með þeim hundar blauðir, ok lágu hvelpar í hundunum; en er þeir voro á skip komnir, þó þótti jarlinom sem gæi hvelparnir í greyhundunom, en hundarnir þögðu; þetta þótti jarli ok öllum þeim it mesta býsn, ok lézt eigi vildu framhalda förinne, ok hurfo nú aptr, ok fóru heim, ok voru heima þau jól. Nú ferr þat fram, þar til er kemr enn 3ði vetr, ok enn sendir konúngr menn at bjóða jarli til jólaveizlu, ok heitir hann enn förinne, ok fara sendimenn aptr, ok segja konúngi svá búit. Enn býst jarl heiman, ok þá er at því er komit, ferr hann, með föruneyti sitt, ok fara enn þar til, er þeir koma til Limafjarðar, ok fórsk þeim vel, ok koma yfir fjörðinn, ok var þá framorðit dags, ok ætluðu at vera þar við fjörðinnum nóttina; ok síðan bar sýn fyrir þá, er þeim þótti eigi enskis um vert; þeir sá boða rísa í innanverðum firðe en annann í utanverðum ok gekk hvár í móti öðrum, en boðarnir voru miklir, ok gerði af ókyrrleik mikinn, er þeir féllu saman ok mættust, ok varð brestr hár, ok þat fylgði því, at þeim þótti blóðgan gera sjóinn af, þá mælti jari; þetta ero stór býsn, segir hann, ok skulo vér nú aptr hverfa, ok vil ek eigi fara til veizlunnar. Nú gera þeir svá, fara heim, ok sat jarl heima þau jól; en í öðru lagi þá varð konúngr reiðr mjök, er jarl hafði, öngu sinne þekst hans heimboð, en hann visse eigi, hvat til hafði haldit, er hann kom eigi. Ok nú um vetrinn þá ætlaðe Gormr konúngr at herja uppá Harald jarl, mág sinn, þótte hann mjök hafa drabbat10 í móte sínu virðiligu boðe, er hann hafði ekki sinn komit, þá er á var kveðit, ok þótti honum jarl svívirdt sik hafa mjök í þesso. Ok þessarrar fyrirætlanar Gorms konúngs verðr Þyre drotníng vör, ok talðe ofan þessa fyrirætlan: ok samir þér eigi, segir hún, at gera honum ófríð fyrir vanda sakir ok tengda ykkarra, ok liggja hértil miklo betri orráð um þetta mál. Ok nú af fyrirtölum drotníngar, þá sefast konúngr nakkvat svá, ok eyðist herförin. Síðan var þat ráðs tekit, at Gormr konúngr sendir menn sína eptir jarli, ok vilde vita, hverjo umsætti, er jarl hafðe eigi komit, ok hafði drotníng þat ráð til gefit, at þeir skyldo finnast fyrst mágarnir ok talast við, ok sjá þá, hvat við sik væri. Ok nú koma sendimenn konúngs á fund jarls, ok bera fram konúngs örendi, ok bregzt jarl nú við skjótt, ok ferr á konúngs fund með virðiligo föruneyti. Konúngr tekr nú vel at hófi við mági sínom, eptir þat gánga þeir konúngr ok jarl í málstofo, ok er þeir voro þar komnir, þá spyrr konúngr jarl; hví sætti þat, segir hann, er þú komt öngu sinne, er ek bauð þér til mín, ok svívirðir mik svá ok mitt boð? Jarl svarar ok kveðst eigi til svívirðíngar við hann gert hafa, þótt hann kœmi ekki sinn til veizlunnar, heldr kvað hann þar aðra hlute tilhalda, segir síðan konúnginom undrin, þau er þeir höfðu séð, ok sem var áðr frásagt; ok síðan kveðst jarl skíra mundu fyrir konúnginom, ef hann vilde vita, hvat hann ætlaðe, hvat er tákna munde eðr fyrirbenda þessi in miklo undr. En konúngr játar því. Jarl mælti: þar mon ek þá tiltaka, er vér sám eikina11 með grænum eplum ok smám, en forn epli ok stór lágu hjá niðri; en þat hygg ek vera muno fyrir siðaskipte, því er koma man á þessi lönd, ok man sá siðr vera með méra blóma, ok jarteina þau en fögru epli; en sá siðr, er híngat til hefir verit, man tákna en fornu epli, er nrðri lágu á jörðu, ok mundu þar fúna ok verða at dusti12 eino; svá man ok þessi siðr niðrleggjast, þá er hinn gengr yfir lönd, ok man þá verða at öngu, ok hverfa allt sem myrkr fyrir ljóse. Annat undr var þat, er vér heyrðum hvelpana geyja í greyhundunom, þat hygg ek fyrir því muno vera, at þeir menn, er ýngri ero at aldri, muno taka mál fyrir munn enom ellrom mönnum, ok gerast svá hvatvísir, ok er mikil ván at þeir hafi eigi minne hlut ráðanna, þóat enir ellri sé opt ráðgari, ok hygg ek at þeir myni enn ókomnir vera í heiminn, er ek mæla þetta til; þvíat hvelpar þeir gó, er eigi voru komnir í heiminn, en greyhundarnir þögðu. Þat var et 3ja undr, er vér sám boðana rísast í móte, annann or innanverðom firðe, en annann or utanverðum, ok mættust miðfirðes, ok féll hvárr í kverk öðrum, en særinn varð blóðogr af ókyrleik, þeim er þeir gjörðu; þat hygg ek vera muno fyrir missætti stóreflismanna hér innanlands, ok muno þaraf gerast stórir bardagar ok mikil styrjöld, ok er mikil ván, at þar verði nokkvarr afspringr af þessom ófriðe á Limafirðe; þar sem þessi býsn þar fyrir oss, er nú hefi ek sögð. Konúnginom skilðost vel orð jarls, ok þótti hann vera stórvitr, ok þar eptir gaf hann honum grið ok frið, ok rann nú konúnginom reiði við mág sinn; en þat er sagt, áðr enn þeir ginge í málstofona, konúngr ok jarl, at Gormr konúngr hefði setta menn til at bera vápn á jarl, ef honum þótti sem úrækð jarls hefði tilgingit ok ofmetnaðr, er hann hafði eigi farit til veizlunnar né eino sinne, er hann hafðe boðit honum, ok þóttist hann þá vita mundu, er þeir hefðe tekizt at orðum, mágar; en nú þótti konúngi sakir til, þótt hann hefði eigi komit; ok nú gánga þeir í braut af stefnonni, konúngr ok jarl, ok nú eptir þat var jarl þar með honum nokkora hríð í mikille sæmð, en síðan skilðost þeir mágar sáttir ok góðir vinir, ok þá jarl góðar gjafir af konúnginom, áðr enn hann fœri í braut, ok ferr hann nú með föruneyti sitt, þar til er hann kemr heim. En eigi miklo síðar þá fór Haraldr jarl suðr á lönd, ok kom í Saxland, ok tók við kristni, ok kom aldri síðan til ríkis síns.
4. Nú er þar til máls at taka, er þeir ero feðgar, Haraldr ok Gormr konúngr, at þeir urðo ósamþykkir, þegar er Haraldr hafðe [nokkorn krapta13 aldrsins; þá tók Gormr konúngr þat ráð, at hann fékk honum skip nokkor, ok leysti hann svá í braut. Haraldr var hvern vetr í Danmörku, ok hafðe þar þá friðland. Ok er því hafðe framfarit um hríð, þá er þat sagt at Haraldr beiddi þess Gorm konúng föður sinn, at hann skyldi fá honum slíkar eigur ok ríki til eignar ok forráða, sem Klakk-Haraldr, afi hans, hafðe fingit Knúte; en þat fékk hann eigi af föður sínom, er hann beiddi; þaðan frá er þat sagt, at úþokki mikill lagðist á í mille þeirra brœðra, Knúts ok Haralds, ok þótte Haraldi þeirra gjörr mikill munr í hvívetna, ok grunaðe at eigi munde síðar minne. Þess er ok viðgetið eitthvert sinn, at eitt haust kom Haraldr eigi til Danmerkr, sem hann átti vanda til, at hafa þar vetrsetu, ok hafðe hann herjað um sumarit í Austrlönd;14 en í annarre sögn er þess getið, at Gormr konúngr sendir menn til Hollsetulands, at bjóða Knúte syne (sínom) til sín at jólum; ok nú er at því kom, þá ferr Knútr heiman ok hans föruneyti, ok hafðe hann 3 skip, en svá hafðe hann tilætlat um ferðina, at hann kom í Limafjörð atfángsdag jóla ok síð dagsins; ok þat sama kveld kömr þar Haraldr, bróðir hans, með 9 skipom eða 10, hann var kominn or Eystrasalti, ok hafðe hann þar legit í víkíng um sumarit. Nú verðr Haraldr varr við, at þar vat Knútr fyrir, bróðir hans, 3 skipom, ok minnist nú á þokka þann allan, er gerzk hafðe mille þeirra brœðra, ok biðr nú menn sína herklæðast, ok brjóta upp vápn sín: ok skal nú, segir hann, til skarar skríða með okkr Knúti bróður mínom. Knútr verðr ok varr við tiltekjo Haralds bróður síns ok fyrirætlan, ok vill hann verjast, þótt þeir hefðe lið minna; taka þeir vápn sín, ok búast til varnar, ok eggjar Knútr lið sitt. Nú leggr Haraldr at þeim öllum megin, ok lýstr þegar í bardaga með þeim brœðrum, en þat var jafnt jólaaptan sjálfan, er þeir börðust; en svá lýkr bardaga, at Knútr15 fellr þar, ok allt lið hans eðr nær því, því at Haraldr neytti þess, er hann hafðe lið miklo meira.
5. Eptir þessi tíðendi fara þeir Haraldr, þar til er þeir komo í stöðvar Gorms konúngs síð um aptan, ok gingu þeir alvápnaðir til konúngs bæjar; ok er þat sumra manna sögn, þeirra er fróðir ero, at Haraldr leitaðe sér ráðs, ok þóttist eigi vita allgerla, hverso hann skyldi atorkast, at segja föður sínom þessi tíðendi, fyrir þá sök at Gormr konúngr hafðe þess heitstrengt, at hann skylde þess manns bane verða, er honum segði líflát Knúts sonar síns. Haraldr sendir nú fóstbróður sinn, þann er Haukr er nefndr, á fund Þyre móður sinnar, ok bar henne til orð, at hún finge þat ráð nakkvað tilgefit, er hann gæti ráðit or þessom vanda. Litlo síðar kemr Haraldr sjálfr á fund móður sinnar, ok segir henni þessi tíðendi, ok leitar ráða við hana; en hún réð honum þat ráð, at hann skyldi sjálfr fara á fund föður síns, ok segja honum þau tíðendi, at haukar 2 höfðu barzk, ok væri annarr alhvítr, en annarr grár, ok væri þó báðir gersimar, en svá lyke með þeim, at enn hvíte fengi bana, ok þótti þat skaðe mikill. Ok nú eptir þetta gengr Haraldr í braut til liðs síns, ok vonu bráðara ferr hann til hallar föður síns, þar sem hann drakk inne með hirð sinne, ok var konúngrinn undir borðum ok hirðen. Síðan gengr Haraldr inn fyrir föður sinn í höllina, ok segir honum síðan ífrá haukunom, svá sem móðir hans hafði honum ráð tilkennt, ok lauk svá málino, at nú er dauðr, segir hann, enn hvíte haukrinn; ok er hann hafðe þat mælt, þá kvað hann úti annat orð, ok fór þá enn á fund móður sinnar. Þéss er eigi getið, hvar hann hafði herbergi um náttina, ok lið hans; en Gormr konúngr réð ekki í þetta, svá at menn fynde, er son hans hafðe sagt honum; en konúngr drakk, meðan honom sýndist, ok fór síðan at sofa; en um náttina eptir, er menn voru yr höll farnir til svefns, þá ferr Þyre drotníng til með menn sína, ok lét ofan taka allan hallarbúníng, en síðan lét hún tjalda í staðinn [blám reflom16 þartil er altjölduð var höllin; fyrir því gerði hún svá, at þat var hygginna manna ráð í þann tíma, þá er harmsögur komo at eyrom mönnum, at segja eigi með orðum, ok gera þá á þann veg, sem nú lét hún gera. Gormr enn gamle reis síðan upp þann morgin, ok gekk í hásæti sitt, ok settist niðr; ok ætlaði at taka til drykkjo, ok leit á hallarveggina ok búnínginn, er hann gekk utan eptir höllinni, ok þar nú í hásæti, sem áðr var frásagt. Þyre sat í öðru öndvegi ok hásæti hjá konúnginom. Konúngr tók þá til orða ok mælti: þú munt þesso ráðit hafa, Þyri! segir hann, er höllin er á þessa leið búin? Fyrir hví þykkir þér þat líkligra, herra! segir hún? [Því, sagði konúngr, at þú vill svá segja mér fall Knúts sonar míns. Þá segir mér nú, sagði drotníng.17 Gormr konúngr hafði staðit upp fyrir hásætino, er þau tóku þetta at rœða, en nú settist hann niðr hart, ok svarir18 öngu, ok hné upp at hallarvegginom, ok lét þá líf sitt; en síðan er konúngr þaðan í braut borinn, ok fœrðr til graftrar, ok var haugr orpinn eptir hann at ráði Þyri drotníngar; þá hafði hann konúngr verið yfir Dönum nær tío tigo ára. Ok nú eptir þetta sendir hún orð Haraldi syni sínum, at hann skyldi heim fara með öllu liði síno, ok drekka erfi eptir föður sinn; nú gerði hann svá, ok verðr erfit bæði gott ok virðiligt, ok nú héreptir tekr Haraldr við landi ok þegnom ok því ríki öllo er faðir hans hafði átt, ok síðan þíngaði hann við landsmenn, ok tóku Danir hann til konúngs yfir þat ríki alt, er Gormr konúngr faðir hans hafði átt, ok sitr síðan nokkora vetr í friði, ok stýrir ríki síno með vegsemd ok gildom sóma, er harðráðr ok gildr höfðínge ok vinsæll.19
6. Sá maðr er nefndr til sögunnar, er Hákon hét, ok var son Sigurðar Laða jarls, hann átti heimile í Noregi ok svá kynferði; hann þóttist eiga ríki í Noregi at vera jarl yfir 4 fylkjom. Ok í þenna tíma réð fyrir Noregi Haraldr gráfeldr ok móðir hans Gunnhildr, er kölluð var konungamóðir, ok létu þau Hákon ei ráða eðr ná öllu ríki síno, en hann vildi eigi hafa, nema hann réði öllu, ok fer hann fyrir þat í braut or landi með miklo liði, ok hafði hann 10 skip or Noregi; síðan lagðist hann í víkíng ok herjaði víða of sumarit; en um haustið þá kom hann í Danmörk með skipum sínom ok lið, ok mælti til vinfengis við Danakonúmg, ok beiddist at hafa þar friðland í hans ríki, ok vera þar um vetrinn. Haraldr konúngr tók því einkar vel, ok bauð honom til hirðvistar með sér við hálft 100 manna. Hákon þektist þat, fór hann til konúngs með þetta lið, en vistaði annat lið sitt þar í Danmörk. Þat er ok frá sagt, at Knútr Gormsson átti son eptir sik, þann er Haraldr hét, ok var kallaðr Gullharaldr; hann kom eigi mörgum náttum síðar við Danmörk, ok hafði 10 skip, hann hafði herjat víða um lönd, ok fengit mikit fé, ok ætlaði sér vist um vetrinn með Haraldi Gormssyni, frænda sínom, ok hafa þar friðland. Haraldr konúngr tekr vel við frænda sínom ok nafna, býðr honom heim til sín við jafnmarga menn, sem Hákon hafði áðr þángat haft, ok þat sama þektist Haraldr; ok ero þeir Hákon ok Gullharaldr þar báðir þann vetr í allmikille virðíngu af Danakonúngi. En þá er jól komu um vetrinn, þá var þar enn meir vönduð veizla en þess í milli, bæði fyrir drykkjar sakir ok annarra tilfánga ok fjölmennis, er þá var enn þángat boðit at jólum. Frá því er sagt, at þat var haft at ölmálum ok teiti manna á mille, hvárt nokkor konúngr á Norðrlöndum mundi méri rausn hafa í sínom veizlom ok stórmensko enn Haraldr Gormsson, ok urðo allir á eitt sáttir, at engi konúngr væri slíkr of alla norðrhálfo heims, ok þar alt sem dönsk túnga ginge. En maðr var sá þar innan hirðar, er ekki fansk um, ok átti öngan hlut í hjali þesso, en þar var Hákon jarl Sigurðarson; en svá er sem mælt er, at mörg ero konúngs eyro, ok var konúnginom sagt brátt, at Hákon hefði ekki tillagt honom til virðíngar, þá er menn urðo á eitt sáttir; en eptir þat, þá er náttin er afliðin, þá heimti Haraldr Gormsson á mál Hákon jarl ok Gullharald, ok gingo þeir 3 á málstefno; ok er þeir váro þar komnir, þá skorar konúngr til við Hákon, hvárt hann hefði þat mælt, at hann væri ei mestr konúngr á Norðrlöndum, fyrir því at honom var svá sagt. Jarl svarar: hvárki gerða ek at, herra! segir hann, þá er aðrir áköfuðust mest á þetta, ok átta ek í öngan hlut, ok þykkjomst ek saklaus um þetta. Þá vil ek þetta vita, segir konúngr, hvattá færir til þess, er þér þykkir þetta eigi sem öðrum mönnum. Vant verðr oss, herra! segir iarl, of slíkt at rœða, en aldrei má mér sá þykkja méri maðr, er annarr sitr yfir sköttum hans, ok hafi svá lengi framfarit, ok hafi sá ei ríki til at heimta, er á. Þá þagnaði konúngr nokkora stund, ok tekr til orða ok mælti: ek hefi nú íhugað attú hefir satt mælt, ok fundit til um þetta; en eigi þarf þik at kalla enn vitrasta jarl, ok enn mesta minn vin, ef eigi fær þú þat ráð, er dugi við Harald gráfeld Gunnhildarson; þvíat ek veit attú mælir þetta til hans. Jarl svarar: því at eino eyksk þín virðíng við heimboð þetta við mik ok Gullharald frænda þinn, ef þá þykkir nú méri konúngr héðan frá enn áðr, ok tökum nú allir samt þat ráð, er oss sýnist efniligt, ok allra várr vegr aukist við. Settú nú ráðit, segir konúngr, ok neyt nú þess, er þú ert ráðugr maðr kallaðr ok vitr. Hákon svarar: ef þat skal mitt vera, at setja ráðit, þá ernú hugat, segir hann; þá skal senda menn or landi á eino skipi, svá at þat sé vel skipat, til fundar við Harald gráfeld, ok segit svá, at þér bjóðit honom híngat með fullri virðíng ok eigi með miklo liði til vegsemdarboðs, ok lát svá segja honom, at þat er áðr stendr á meðal ykkars máls, meguð it sjálfir sættast á, þá er it finnizt; þat skaltu ok fylgja láta orðsendíngonne, segir hann, attú ætlar at biðja Gunnhildar móður hans, en ek kann skaplyndi hennar at því, þótt hún sé nakkvat aldri orpen, at hún mon þá mesta stund á leggja at fýsa son sinn fararinnar, ef þetta liggr við, þvíat lengi hefir hún þótt nokkvat vergjörn; en vér skulom vera í öllum viðrbúnaði með þér; en þú skalt þat tilleggja með Gullharaldi frænda þínum, attú skalt honum unna hálfs Noregs, en hálfs mér, ef við getum Harald gráfeld af lífe tekinn, svá attú sér eigi við með þína menn, en ek heit þér því við í móti, ok við Gullharaldr báðir, attú skalt þá skatta hafa af Noregi, sem nú mon ek til inna: at við munom útreiða, ef okkart verðr landit, 100 marka gulls ok 60 hauka, þá miklomst vér allir af, ef at þesso ginge, sem nú hefi ek ráð til gefit. Haraldr konúngr segir: þetta ráð sýnist mér eigi óvænt, ok skal þetta vera ok framgánga, ef svá vildi tiltakast. Gullharaldr lét sér ok þetta líka forkunnar vel, sem nú var tilskipat, ok nú gingo þeir af þessi málstefno, ok lét Haraldr konúngr nú skip búa, vono bráðara, þat var snekkja ein mikel, þar lét hann á vera 60 manna, ok síðan fóru þeir leiðar sinnar, þá er þeir voro til þess búnir, ok fersk þeim vel, ok hitta þeir Harald konúng gráfeld í Noregi, ok báro upp örendi þessi fyrir hann, sem fyrir þá voro lögð, ok gátu fyrir Gunnhildi um bónorðit, at Haraldr konúngr Gormsson mundi biðja hennar, ok er hún heyrði þetta, þá fór sem hann gat, at hún fýsti Harald son sinn ferðarinnar: ok er einsætt, segir hún, at dvala ekki förinni, þvíat ek man hafa landráð meðan, ok vættir mik þat sé nokkor hlít slíka stund; en skunda at förinni, sem faung ero á. Eptir þat fóro sendimenn Haralds Gormssonar aptr, ok fersk þeim vel, ok segja konúngi, at þángat er ván Haralds gráfeldar.
7. Ok þá síðan settu þeir fram skip sín Hákon ok Gullharaldr, ok svá styrkði Haraldr Gormsson þá til, at þeir höfðu als 6 tige skipa, ok lágu á vatni albúnir sem til bardaga, ok ætluðu at taka við Haraldi gráfeld, ef hann kæmi; hann varð ok eigi þínglogi, ok hafði 2 skip mikil ok 400 manna, ok vissi sér enskis ótta vánir. Þeir hittust á Limafirði, þar sem heitir at Hálsi. Hákon segir at hann lézt eigi vildu þar mörgom skipom at leggja, er lítils þurfti við: ok er þat sannast at segja, at mér verðr vandi mjök mikill við Harald gráfeld fyrir frændsemis sökum, en ek ann þér þessa sigrs afar vel; þat er ok frásagt, at Haraldr lét at eggjast, ok átti við sér slœgara um, þar er Hákon var. Ok eptir þetta þá leggr Gullharaldr at nafna sínom með 50 skipa, ok lét œpa heróp, ok skall nú bardagi á þeim, þvíat þeir vissu sér enskis ótta vánir, ok verja sik þó vel ok drengiliga. Hákon jarl lét ekki verða vart við sik um bardaga þeirra nafnanna, ok þat lið er eptir var með honum. Ok er Haraldr konúngr gráfeldr var í þessum mannháska, ok varð þá þess varr, at eigi var alt svikalaust, ok þóttist þá vita, hverso fara mundi leikrinn, þá mælti hann: Þat hlœgir mik nú, segir hann, at ek sé þat, nafni! at sigr þinn mon eigi lángr vera, þóttú fellir mik, fyrir því at ek veit, at þetta ero ráð Hákonar jarls, ef hér fara nú fram, ok hér kemr hann þegar á hendr þér, er ek em dauðr, ok drepr þik á fœtr oss, ok hefnir var svá. Ok nú er þat sagt, at Haraldr konúngr gráfeldr fellr þar í bardaganum ok mestr hlutr liðs hans, ok lauk svá um hans æfi; þá hafði hann ráðit fyrir Noregi 15 vetr með brœðrum sínum ok Gunnhildi móður sinni. Ok þegar er Hákon jarl veit þessi tíðindi, þá gerir hann atróðr harðan, þá er þeir Gullharaldr voro sízt viðrbúnir, ok býðr liði Haralds þá kosti, hvárt þeir vildi heldr berjast við hiann, eðr selja honom fram Gullharald, ok lézt vilja hefna Haralds gráfeldar, frænda síns. Þeir kjósa þat at berjast eigi við Hákon, þvíat þeir visso, at Haraldr konúngr Gormsson vildi, at Gullharaldr væri drepinn, ok hafði þat verit í undirmálom með þeim Hákoni, sem nú var bert. Er nú síðan Gullharaldr höndum tekinn, ok leiddr í mörk í braut ok hengðr. Ok nú fer Hákon jarl á fund Haralds Gormssonar, ok selr honom einsköpon fyrir þetta, er hann hafði drepit Gullharald frænda hans, en þó var þetta hégómi einn, fyrir því at þetta var beggja þeirra ráð reyndar. En Haraldr konúngr gerir þat á hendr Hákoni, at hann skal skyldr til at fara til Danmerkr um sinn, ok bjóða út leiðángri um allan Noreg til liðs við sik, þá er hann þykkist liðs þarfi vera, en fara jafnan sjálfr, þá er hann sendir honom orð, ok hann vildi hans ráðoneyti hafa, hann skyldi ok gjalda skatta þá alla, er fyrr var í frá sagt; ok áðr enn þeir Hákon skiljast, þá tekr hann gull þat, er átt hafði Gullharaldr, ok þar hafði hann nafn af tekit, er hann var Gullharaldr kallaðr; þat gull hafði hann flutt af Suðrlöndum, þat var svá mikit at 2 kistor voro fullar af gulli, svá at eigi máttu 2 menn méra knýja; ok nú tekr jarl upp þetta fé alt at herfánge, ok geldr Haraldi konúngi af því fé 3 vetra skatt fyrir fram, ok kveðst eigi mundu í öðru sinni betr til fœr enn nú. Haraldr konúngr tekr því vel, ok skiljast þeir Hákon nú, ok fer hann í braut or Danmörk, þartil er hann kemr til Noregs, ok kemr nú þegar á fund Gunnhildar konúnga móður, ok segir henni svá, at hann hefði hefnt Haralds, gráfeldar, sonar hennar, ok drepit Gullharald, ok þat með, at hann kveðr Harald Gormsson vilja einkum, at hún fari or landi með vegligu föruneyti, ok kvaðst vilja samfarir við hana; en þeir höfðu gjör þessi ráð reyndar með sér, áðr enn þeir skildu, Haraldr ok Hákon, ok þat með, ef hún ginge í þessa snöru, ok kœmi til Danmerkr, þá höfðu þeir menn tilsetta at drepa hana þegar. Nú lýsir hér yfir því, er margir mæltu, at hún þótti nokkot vergjörn, ok fór hún nú or landi með 3 skip, ok voro 60 manna á hverjo; hún fer nú þartil, er hún kemr til Danmerkr; ok nú er þat spyrsk, at Gunnhildr er við land komin, lætr Haraldr aka vögnom í mót henne ok liði hennar, ok er hún þegar sett í einn virðiligan vagn, ok sögðu menn henni, at dýrlig veizla var búin í mót henni at konúngs; þeir óku með hana um daginn, ok um kveldit, er myrkt var orðit, þá komo þeir eigi at höll konúngs, heldr var hitt, at eitt fen mikit varð fyrir þeim, ok tóko þeir Gunnhildi höndum, ok hófu hana or vagninom ok breyttu nokk20 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . síðan út á fenit, ok drektu henne þar, ok lét hún svá líf sitt, ok heitir þar síðan Gunnhildar mýrr. Braut fóro þeir eptir þat, ok komo heim fyrir konúng, ok segja konúngi svá búit, hvat er þá hefir ígjörzk. Konúngr segir: þá hafi þér vel gért, (þar) hefir hún nú þann sóma, er ek hugða henne. Ok nú sitja þeir Haraldr konúngr ok Hákon jarl nokkura vetr í góðum friði; ok er nú friðr á milli landanna Noregs ok Danmerkr, ok vinátta þeirra einkar góð, ok sendir Hákon jarl Haraldi konúngi ein misseri 60 hauka, ok lét, at honum þótti betra at gjalda heldr upp á einu ári, en eigi á hverju ári.
8. Í þann tíma réð fyrir Saxlandi ok Peitolöndum Otta keisari, er kallaðr var; Otta enn rauði, ok jarlar hans 2, annarr hét Urguþrjótr en annarr Brimiskjarr. Þess er viðgetit á einhverjum jólum, at keisarinn Otta strengði þess heit, at hann skyldi fara til Danmerkr 3 sumor í samt, ef þess þyrfti við, ok kristna alla Danmörk, ef hann mætti því framkoma; ok eptir þessa heitstrengíng samnar keisarinn lið til þessarar ferðar. Ok þá er Haraldr Gormsson spyr þetta, ok verðr varr þess, at keisarinn hefir allmikinn liðsafla, þá sendir hann til Noregs þegar 60 manna á einni, snekkjo til fundar við Hákon jarl, ok bauð þeim svá segja jarli, at hann mundi aldregi meirr þurfa enn þá, at hann byði út leiðángri yfir allan Noreg, ok fœri at veita honum lið. Sendimenn konúngs fóro, ok framkomo, segja jarli orðsendíng konúngs ok fara síðan aptr. Hákon jarl víkst við skjótt við þetta mál, ok þykkir nauðsyn á vera, at ei verði þau endime í, at menn sé kúgaðir til kristni í Danmörku ok öðrum Norðrlöndum, ok megi eigi halda háttum ok átrúnaði sinna foreldra. Hann samnar nú lið nakkvat af brádúngo, ok mundi meira hafa, ef allr væri leiðangrinn, ok væri lengra tóm tilgefit. Jarl ferr þegar or landi, er hann er búinn, ok hafði 10021 skipa; en um sumarit síðar þá komo menn or [Noregi enn22 með mikit lið til móts við Hákon jarl. Nú fer Hákon jarl ferðar sinnar ok ekki greitt; ok er hann kömr við Danmörk, þá spyr Haraldr konúngr, ok verðr harðla feginn, ok fer þegar til móts …23 með fullri ölværð, ok gerði veizlo …24 ok taka þeir þat ráð, at þeir fara í móti Ottu keisara með svá mikit lið, sem þá höfðu menn samandregit um alla Danmörk, ok eru þeir mestir höfðíngjar fyrir því liði Haraldr konungr ok Hákon jarl, ok fóro þeir nú þartil, er þeir finna keisarann. Þeir finnast á sæ ok slær þar þegar í bardaga með þeim, ok verðr þar en snarpasta atlaga; þeir berjast allan dag í gegnum, ok fellr, mikit lið af hvárumtveggjum, ok þó fleira af keisaranum, ok er nátta tók, þá settu þeir 3 nátta grið á millum sín, ok lögðu at landi, ok bjuggost við hvárirtveggjo; ok er 3 nætr liðo þá gingo saman fylkíngar þeirra Ottu keisara ok Haralds konúngs ok Hákonar jarls, ok berjast nú á landi, ok gengr keisaranom nú þúngt bardaginn, ok féll miklu fleira hans lið of daginn, ok þar kömr at hann leggr á flótta undan með lið sitt. Otta keisari var á hesti um daginn, ok er nú sagt at þeir sœkja ofan at skiponum, ok keisarinn ríðr framm at sjónum, hefir í hendi spjót eitt mikit gullrekit ok alblóðugt, ok síðan stíngr hann spjótinu í sæinn, ok nefnir síðan guð almátkan í vitni, ok mælti síðan: í annat sinni, þá er ek kem til Danmerkr, þá skal vera annathvárt, at ek skal kristna Danmörku, ella láta hér lífið. Eptir þetta gánga þeir Otta keisari á skip sín; ok fara þeir nú heim til Saxlands; en Hákon jarl er eptir með Haraldi konúngi, ok réð honum mörg vitrlig ráð, ok nú létu þeir gera þat mannvirki, er víðfrægt er, ok kallat er Danavirki, en þat var gert millom Ægisdura ok Slesmynna um þvert landit millom sjófa. Síðan fer Hákon jarl til Noregs, ok áðr enn þeir skildust, þá mælti hann við konúng: svá er nú farit, herra! at vér þikkjomst eigi lagi á koma at gera yðr greiða um skattana, sem vér vildim; fyrir sakir starfs þessa ins mikla ok fékostnaðar, er vér höfum fyrir yðrar sakir; en fyrir hvívetna framm viljo vér gjalda yðr skattana, þá er þesso léttir af oss. Konúngr svarar ok biðr hann ráða; ok þykkjast menn þó finna, at konúngi þykkja nokkrs til seinir skattarnir. Skildo þeir nú við svá búit, ok fer Hákon jarl nú heim í land sitt, ok þykkist nú unnit hafa mikinn sigr, ok eru nú kyrr tíðindi bæði í Noregi ok Danmörku 3 vetra, ok á þessum 3 vetrom lét Otta keisari samna liði, ok fékk ógrynni liðs, ok er þessir vetr liðo, þá fer hann, til Danmörkur með þenna enn mikla her, ok jarlarnir með honom Urguþrjótr ok Brimiskjarr.
9. En þá er Haraldr konúngr spyrr þetta, þá sendir hann menn á fund Hákonar jarls, jafnmarga sem it fyrra sinn, ok sendir honom þau orð, at hann þykkist aldregi meirr hafa þurft hans liðveizlo ok fjölmennis enn þá. Hákon jarl skipaðist brátt við orfsendíng Haralds konúngs, ok þykkir vera nauðsynja mál, ok fer þegar er hann var búinn, ok hefir hann nú hvergi minna lið enn it fyrra sinni, ok kemr við Danmörk, ok fer þegar við 12 mann á fund Haralds konúngs, ok verðr konúngrinn honom stórfeginn, ok kveðr hann vel hafa vikizt við sína nauðsyn: ok skal nú senda menn í móti liði þíno öllu, ok fari þat híngat til veizlo, ok kann ek hvers yðvars þökk. Vér skulom enn innast orð við áðr, segir jarl, enn þetta sé atgert; mik áttú heimilan til fylgðar við þik ok ráðagerðar ok þat lið, sem nú hefi ek, þessa 12 menn, en eigi fleira lið, nema ek vilja; þvíat ek hefi komit áðr of sinn saman með leiðángr at veita þér lið, sem við áttum mælt með okkr fyrir öndverðu. Satt er þetta, sagði Haraldr konúngr, er þú mælir, en þess vætti ek, attú munir þetta lið láta mér at gagni koma, er þú hefir híngat haft fyrir sakir vinátto okkrar. Þess verð ek ráðandi við menn mína, segir Hákon, at þeir þykkjast skyldir til fylgðar við mik, at verja mitt land ok ríki, en þess þykkjast þeir ei skyldir, at verja Danmörk eðr annat konúngs ríki, ok leggja síðor sínar við spjótsoddum, en taka ekki í mót í gæðom eða virðíngom. Hvat skal ek til vinna við þik, segir Haraldr konúngr, eða menn þína, at þér komit mér nú at liði, er ek þarf mest, þvíat þat hefi ek sannspurt, at ek mon við ofrefli eiga at skipta fyrir sakir fjölmennis keisarans? Jarl svarar: einn er hlutr skoraðr til þess, segir hann, at því er vér urðom ásáttir, ek ok mínir menn, sá hlutr, ef þú gefr upp alla skattana af Noregi, þá er ógoldnir ero, ok svá skaltu gefa upp vandliga, at aldregi síðan verði Noregr skattgildr undir þik,25 en ef þú vilt eigi þetta, er nú er til mælt, þá mon lið þetta alt fara aptr, ef mér hefir híngað fylgt, nema ek sjálfr skal vera hér, ok veita þér með þessom 12 mönnum, er nú ero her komnir, þvíat alt skal ek þat enda, er við verðum ásattir. Þat er satt um at rœða, segir konúngr, at alla menn byrgir þú inni26 fyrir vitsmuna sakir ok ráða, ok ero mér nú gjörvir 2 vandræða kostir, svá at mér þykkir hvárgi góðr. Sé þú nú vandliga á kostina, segir jarl, en svá sýnist mér, sem þér muni at öngu haldi skattrinn koma af Noregi, ef þú lætr lífið hér í Danmörk. Skjótt skal kjósa, segir konúngr, at því sem nú er máli komit, at þú veitir mér með alt lið þitt, sem þú hefir framarst drengskap til, ok muntu þá öðlast þat, er þú mælir til. Ok eptir þetta þá voro menn sendir þegar í móti öllo liði jarls, at þángát, skyldi koma á eina stefnu, ok eigu þeir at þesso handsöl ok binda fastmælum sín ímilli, ok nú taka þeir veizlo dýrlega at Danakonúngs, ok fara nú síðan í móti keisaranom með allan her, þann er þeir fingu til. Haraldr konúngr fer með skipalidit til Ægisdyra, en Hákon jarl fer með sinn herr til Slesdöra27 öðrumegin landins. Otta keisari spyrr þetta, at Hákon jarl er kominn í Danmörk, at berjast í móti honom; hann tekr þá þat ráð, at hann sendir jarla sína í móti honom, Urguþrjót ok Brimiskjar, til Noregs, þeir höfðu 12 kugga hlaðna af mönnom ok vápnom, þeirra örenda at kristna Noreg, meðan Hákon jarl væri í brauto.
10. Nú er fyrst at segja frá keisaranom ok þeim enom mikla her, er hann hafði, at þeir gánga á land upp, er þeir koma við Danmörk, ok sjá Danavirki, ok þykkir eigi vera auðvelligt at sœkja, ef varnarmenn ero fyrir, ok hverfa frá ok ofan til skipa sinna, ok gánga á skip út; ok í því bili finnast þeir Haraldr konúngr ok Otta keisari, ok slær þar þegar í bardaga, þeir berjast á skipum, ok fellr mart manna af hvánimtveggja, ok fá hvárigir sigrað aðra með öllu, ok skilja við þat. Síðan leggr keisarinn skipaher sinn, þar sem heitir Slesdyr, ok er þar fyrir Hákon jarl með sitt lið, þar tekst ok þegar atlaga með þeim keisaranom ok jarli, ok verðr et harðasta él, ok fellr þá keisaranom þýngra bardaginn, ok lætr hann þar mart lið, ok svá lýkr, at hann flýr undan með lið sitt, ok þykkir fast fyrir vera, ok kemr þat í hug, at hann mon verða at leita sér ráðs um, hvernig helzt má at orka. Svá er sagt þá er keisarinn leggr skip sín til lægis, at þeir mœta skipa liði nokkoru, þat voro 5 skip, ok voro öll lángskip stór. Keisarinn spurði, hvat sá maðr héti, er forráð hafði skipa þessa liðs. Sá svarar ok læzk Óle heita at nafne. Þá spurði keisarinn, hvert hann væri kristinn maðr eðr eigi. Óle svaraði ok lézt við kristne tekit hafa vestr á Írlandi, ok býðr hann sik til liðveizlu við keisarann, ef hann þykkir þurfa meira liðsafla, enn áðr hefir hann. Keisarinn kveðst þat gjarna vilja, ok kveðst kunna honum mikla þökk fyrir: ok lízt mér gæfusamliga á þik, segir hann. Óle rézk í lið með honom, ok hefir 300 manna, ok er þat lið et hvatligsta, ok berr þó sá af öllum, er fyrir liðino réð. Nú eptir þetta leitaði ráðs keisarinn ok menn hans, fyrir því at þat vandræði var komit at höndum þeim, at þeir voro farnir at vistom, en hitt í öðro lagi at allr fénoðr, sá er þeim megin Danavirkis var, sem þeir voro staddir, var á braut rekinn vandliga allr, ok fengu þeir því ekki náð, ok sýndist hyggnom mönnum at 2 vandræði væri á, annathvárt at hverfa frá við svá búit, eðr drepa reiðskjóta sína til matar, ok sýndist mönnum hvártveggi kostrinn illr þeirra. Nú fær keisaranom þetta mikillar áhyggjo, ok orkar á Óla til atkvæðis ok orráða um þetta mál, ok bað hann fá þeim nokkot ráð, er gegndi. Óle svaraði ok kvaðst hafa (mætur) á ráðagjörðum sínom, ok vildi þat hafa láta at nokkoro, er hann legði til, ok yrði allir á eitt sáttir, eða ella kvaðst hann eigi mundu eitt orð tilleggja. Þar kemr nú mále, at allir gerðo atþví róm, at hafa þat ráð, er Óle legði til. Þá mælti hann: þat er þá ráð mitt, segir hann, at vér gángim allir til skripta, þeir er á Krist trúom, ok heitim á alsvaldanda guð, skapara allra hluta, 6 daga föstu, at hann gefi oss sigr, ok vér þurfim eigi at drepa hross til matar oss; þá vil ek þat ráð annat tilgefa, segir hann, at vér farim í dag á merkr ok skóga, þá er oss ero nálægstir, ok skal hverr maðr höggva sér byrði af þeim viði, er oss þykkir von at eldnæmstr sé, ok skulom vér þann við allan bera at virkino, ok sjám þá enn síðan hvat ígerist. Þetta ráð sýnist þeim vænligt, er Óle hefir tillagt, ok fara nú þannig með, sem hann gaf ráð til. Þar var þannig tilfarið, er virkit var, at díki mikit var grafit þeim megin, sem þeir voro, þat var 10 faðma breitt, en 9 faðma djúpt, en nokkoro mjórra þar, er kastalar stóðu yfir uppe; en þeir voro svá settir, at kastali stóð yfir hverjo 100 faðma á virkino uppe. Annann dag eptir, er þeir höfðu viðinn dregit at virkino, þá höfðust þeir þat at, at þeir gerðo brúar stórar yfir díkit, svá at brú var gjör gagnvert hverjom kastala, ok gerðo stokka undir, svá at allt tók sá umbúnaðr at virkino. Ok þann sama dag tóku þeir öll vatnkeröld, þau er þeir höfðu, ok drápo or botninn annann, ok létu síðan koma þar í innan lokarspáno þurra ok aðra spáno, þá er þeir telgðu, til þess er fullir voro verplarnir af spánonom; síðan láta þeir koma eld í spánuna, ok eptir þat skjóta þeir aptr botnunom í verplana, ok láta opna ofan, til þess at þar lyste í vinde. Nú ok í annann stað þá taka þeir ok slá eld í viðona þá, er þeir höfðu dregna at virkino; en veðri var þannig farit, at á var sunnanvindr hvass, ok þurt veðr, ok stóð at virkino; nú taka þeir verplana, ok skjóta þeim út á díkit, ok síðan lýstr vindinom ofan í holit verplanna, ok keyrir út at virkino, ok svá innundir virkit; en þetta var um kveldit, er þessom umbúnaði varlokit. Nú er svá, frásagt, þá er nátta tók, at eldrinn tók at leika (um) vatnkeröldin ok viðinn, ok því næst laust loganom upp í kastalana, ok því næst í virkit, ok síðan brann hvat at öðru, þvíat virkit var mest af viðom gert. Svá lauk mále, at á þeirri nátt brann upp allt Danavirki með kastölum, ok sá engi merki eptir ne örmol, ok unno þat vatnkeröldin, er eldinn báro at virkino; en þá er morna tók, þá gerði á mikit regn, svá at menn mundo trautt slíkt vatnfall or himne komit hafa, ok slökþi þann eld vannliga, svá at menn máttu þá þegar fara yfir usla þann enn mtkla; ok ef þat sloknaði eigi við regnit, þá var eigi vænt, at þar mundi mega yfirkomast bráðfengis. Ok nú er þeir Haraldr konúngr ok Hákon jarl sáo þetta allt jafnsaman, þá slær ótta nokkorom í skap þeim, ok síðan flýja þeir undan til skipa sinna; en þeir keisarinn gingo yfir brúarnar þær, er þeir höfðu gert yfir díkit, þvíat þaðan hafði eldinn frálagðan, þá er virkit brann, ok gánga þeir nú yfir þann usla, ok var nú allr kaldr orðinn ok slokinn, ok höfðu þeir nú fastað 4 dœgr til liðs sér við almátkan guð, ok á eno 5ta dœgri sœkja þeir þángat frá virkino, sem þeir höfðu fyrir verit Danakonúngr ok Hákon jarl; ok þá er þeir komo þar, þá skorti þá eigi kvikfé, ok fíngo þeir sér nú œrnar vistir, þvíat þángat hafði rekit verið féit, til skjóls undan herinom þeirra keisarans, ok hafa þeir nú œrna gnótt vista, ok spara þeir ekki mjök fé Dana, ok ero góðar blóþ-œr. Nú lofa þeir guð fyrir þenna sigr enn fagra, ok þótte keisaranom vel hafa dugað ráð Óla, ok spyrr nú eptir, hvaðan Óle væri at kynferði, eðr af hverjo landi hann væri. Óle segir: ekki man ek lengr dyljast fyrir þér, segir hann, ek heti Ólafr, ok em ek kynjaðr or Noregi, en Tryggvi hét faðir minn.
11. Þat er nú frásagt, at þeir Otta keisare ok Ólafr sóttu eptir þeim Haraldi konúngi ok Hákoni jarli, ok allir þeir saman áttu 3 bardaga á meginlandi, ok varð þar mikit mannfall, ok flýðo þeir undan [lœr þeir,28 Haraldr konúngr ok Hákon jarl, en þeir keisarinn ok Ólafr sóttu eptir um landit, ok hvar sem þeir fóro, þá var þat boðit þeim mönnum öllum, er þeir fingo höndum tekit, at annathvárt skyldi hverr [at þar mundi] þegar vera drepinn, eðr ella skyldi taka trú ok skírn; kuro margir þat, er betr gegndi, at taka trú ok skírn; en þeir menn er eigi vildu undir gánga, þá létu búkarlar eigi mjök rjúka á þeim 12 mánodom enom næstom, þvíat þeir keisarinn brendu bygðina ok þorpin, ok eyddu svá fyrir þeim öllum, er eigi vildu trúna taka, en drepa þá jafnan sjálfa. Otta keisare ok Ólafr Tryggvason vinna nú mikinn sigr ok fagran á þessom 12 mánoðom, þvíat lið heldr ekki við þeim, en þeir flýja undan ávalt, Haraldr konúngr ok Hákon jarl, ok þykkjast nú finna þat ok sjá, at minne ok minne er ávalt þeirra afle, svá sem méri hlutr ok méri er kristnaðr í landino. Ok nú hafa þeir Haraldr konúngr ok Hákon jarl stefno ok ráðagerð með sér, hvat til skyldi taka, ok þykkir nú taka at þraungva at sér mjök, hafa flýit í braut frá eignom sínom ok skipom ok fjárhlutom; þeir megu nú sjá þat, at þeir fá eigi náð skiponom, þvíat þeir keisarinn hafa þar yfirsókn, ok sýnist nú ráðligast at svá vöxnu mále, sem var, at senda menn á fund Ottu keisara ok Ólafs Tryggvasonar. Nú ero menn sendir á fund keisarans, ok bera upp örendi Danakonúngs ok Hákonar járls; keisarinn tekr því vel, ok lætr þeim kost gerðan, ef þeir vilja trú taka, ok sendir þeim þau orð móte, at þeir skyldu þíng eiga allir saman; ok fara þeir nú aptr sendimenn Haralds konúngs ok Hákonar jarls, ok segja þeim svá búit. Eptir þat koma þeir nú allir á þíng, ok hefir þat fjölmennast þíng verit í Danakonúngs veldi á þessom dögum. Þá gengr á þíngit biskop, sá er var með keisaranom, er Poppa er nefndr, ok telr þar trú fyrir þeim á þíngino vel ok orðfœrliga, ok talar hann lángt örendi ok snjalt. Haraldr konúngr hefir orð fyrir þeim Hákone, ok svarar, þá er hann hafði heyrt á töluna: ekki er til þess at ætla, segir hann, at ek mona skipast við orð einsaman, nema þat fylgi, at ek sjá jartegnir29 nokkorar; at þessom sið fylgir meiri máttr, er þér boðit, enn þessi trú, ef vér höfum áðr; en þetta var þó ráð Hákonar jarls, þótt konúngr bæri upp, þvíat hann vilde hotvetna annars, heldr enn gánga undir trúna. Biskop svarar þesso mále á þessa leið: eigi skal þat at skorta, segir hann, at reyna skál krapt þessar trúarinnar; nú skal taka járn glóanda, en ek mon áðr sýngja messo, ok fœra fórn almátkum guði, en síðan mon ek gánga yfir glóanda járn í trauste heilagrar þrenníngar 9 fet, ok ef guð hlífir mér við bruna, svá at minn líkame sé alheill ok óbrunninn, þá skulo þér allir játast undir rétta trú; ok nú játa þeir því Haraldr konúngr ok Hákon jarl ok allir þeirra menn, ef hann ginge yfir járn glóanda, svá at hann brynni eigi, at þá mundi þeir verða við trúnne at taka. Nú fer þetta fram at biskop sýngr messo, ok eptir messona þá gengr hann til þessar raunar, treystr þá méð holdi ok blóði almáttigs guðs, ok var í öllum biskops skrúða, þá er hann trað járnen, en guð hlífði honom svá, at hvergi var brunaflekkr á hans líkama, ok hvergi var á runnit á klæði hans. En er Danakonúngr sér þessi stór tíðendi, þá tekr hann þegar trú ok skírn, ok allir hans menn, ok þykkir konúnginom mikils um vert þessa jartegn, ok nú er skírðr allr Danaher í þessi renno. Hákon jarl er alltrauar undir trúna at gánga, ok þykkir vera harðr á annat borð, ræðr þó þat af loksins, at hann er skírðr, ok beiðir sér síðan fararleyfis, ok vill hvata heim; en því mále kömr svá, at Hákon verðr því at heita keisaranom, at hann skyldi kristnat fá Noreg, ef hann mætti, eðr flýja frá ríki síno ella. Ok eptir þat ferr Hákon jarl í brottu, ok þángat sem skip hans voro, ok ferr síðan þartil er hann kömr heim í Noreg. Nú tekst síðan vinfengi mikit með þeim Haraldi konúngi ok Ottu keisara, ok fara nú báðir til einnar veizlo, þeirrar er konúngr veitir; Ólafr fer ok þángat með þeim; ok áðr enn þeir skiljast, Otta keisare ok Haraldr konúngr, þá heitr Danakonúngr því, at allir hans menn skyldu trú taka, þeir er hann mætti orðum viðkoma, ok þat endi hann; en Otta keisare ferr heim til Saxlands til ríkis síns, ok bauð Ólafe með sér at fara, en Ólafr lézt fús at fara í Austrveg, ok svá gerði hann, ok skilðost þeir þar Otta keisare ok Ólafr í Danmörk, ok vorost góðir vinir jafnan síðan.
12. Nú er at segja frá því, er gerðist í ferð Hákonar jarls, þá er hann fór heim til Noregs, at hann kom við Gautland, ok þegar er hann kömr þar, þá herjar hann, ok gerir upprásir, en sendir aptr presta alla ok kennimenn, þá er keisarinn hafði fingeð honum til föruneytis, ok at skíra menn í Noregi. Nú vill Hákon ekki at þeir fari lengr með honom. Ok nú er hann herjar, þá spyrr hann til hofs eins, þess er mest var í Gautlandi, meðan þar var heiðit; í því hofi voro 100 goða, . . . . . . hofit,30 Hákon tekr fé þat allt, er þar var inne, en þeir menn er varðveitto hofið, ok blótstaðinn flýðo undan, en sumir voro drepnir; en Hákon fór aptr til skipa sinna með féit ok brennir ok bœlir allt þat, er fyrir honum varð á þeirri leið, ok hafði fingit ógrynne fjár, er hann kom til skipa. Ok á þesso mæli, er Hákon svarfaðist þar um á Gautlandi, þá spyrr Óttarr jarl, er réð fyrir miklum hluta Gautlands, ok bregðr hann við skjótt, ok dregr hann at allan landher í móte Hákoni jarli, ok fer með mikit lið at honom, ok lýstr þar þegar í bardaga með þeim, ok verðr Hákon borinn ofrliði af landher þeim, er at dreif, ok lauk svá, at hann flýr undan með lið sitt, ok ferr til Noregs. Eptir þat kveðr Óttarr jarl þíngs, ok mælti þeim málom á þíngino, at Hákon jarl skyldi heita vargr í veom, fyrir því at hann kvað engi mann verri verk unnit hafa, er Hákon hafði brotið it œðsta hof í Gautlandi, ok unnit mart annat íllt, ok öngvir menn visso dœmi til slíks, ok hvargi er hann fór, eðr kom, þá skyldi hann þetta nafn hafa. Ok er þetta er tíðenda, þá spyrja þeir jarlarnir Urguþrjótr ok Brimeskjarr, er fyrr var getið í þesso mále, til ferða Hákonar jarls, ok svá hvat hann hafðist at, ok þykkir hann fara lítt friðsamliga, ok vilja þeir eigi bíða hans þaðan, ok flýja þeir nú or landi með öll skip sín, ok voro öll hlaðin af mönnum, ok vildu þeir gjarna eigi finna Hákon jarl. En þá er jarl kom í land austan í Víkina, ok spurði þegar hvat þeir jarlarnir höfðu atsýst meðan, at þeir höfðu kristnað alla Víkina norðr til Líðandisness, ok verðr jarl við æfr ok reiðr mjök, ok sendir þegar orð um alla Víkina, at öngom skyldi hlýða at halda á þessom sið, svá at eigi mundi hvert stór víte fyrir taka af honom. Ok er þetta spurðist, þá flýði hverr undan, er kristne vildi halda, en sumir gingo aptr til heiðne ok villo þeirrar, er þeir höfðu áðr, fyrir sakir ofríkis jarlsins. En jarlinn Hákon kastar þá trúnne ok skírninne, ok gerðist þá enn mesti guðníðíngr ok blótmaðr, svá at aldregi hafði hann meirr blótað enn þá, ok sitr Hákon nú of kyrt í landino, ok ræðr nú einn fyrir öllum Noregi, ok geldr aldregi síðan skatta Haraldi konúngi Gormssyni, ok er mjök í rénan þeirra vingan.
13. Haraldr konúngr býðr nú út leiðángrí af allri Danmörk, ok ferr nú til Noregs með óflýjanda her á hendr Hákone jarle, ok þá er hann var kominn norðr um Líðendisnes í þat ríki, er undan var horfið hans skattgjöfum, ok síðan herjar hann, ok lætr geysa eld ok járn yfir land, hvar sem hann fór, ok gerir aleyðo í Noregi í Sogne allt með sjó norðr til Staðar, nema 5 bœi í Læradal, ok síðan fregnir hann samnaðinn hvar þrœndir í Noregi, Naumdœlir, Raumdœlir, Háleygir, at hverr er vígr maðr er, þá er kominn í einn stað með Hákone jarle til varnar, ok hefir hann svá mikinn liðsafla, at ófœrt er at berjast í móte með útlendum her. Nú ræzk Haraldr konúngr um við sína spekínga; konúngrinn lá þá í Sólundum, ok heitaðist at fara út til Íslands at herja, ok hefna níðs þess, er allir landsmenn höfðu gert um konúnginn Harald fyrir rán þat, er Byrgir bryti hafði tekit fé íslenzkra manna at ólögum, en konúngrinn vildi eigi rétta ránet, þá er hann var þess beðinn. Á þessa lund var sett níðit:
Þá er sparnama mörnar
morðkunn Haraldr sunnan
varðara Vinda myrði
var eitt í ham fara;
en berstúfa Byrgir
böndum rekr í landi,
þat sá öld í öldu
um ríki ill fyrir líki.
En Eyjólfr Valgerðarson orti víso þessa, þá er húskarl hans hafði selda öxe sína, ok tekit í móte grán feld einn, ok þá hafði spurzt út híngat úsáttan Haralds konúngs, ok nú kvað Eyjólfr víso þessa:
Selit maðr vápn við verði
verði dynr ef má sverða
verðum hæft at herða
hljóð eigum slög rjóða;
vér skolom Gorms af gömlo
Gandvíkr þoko landi,
hörð er ván at verði
vápnhríð, sonar bíða.
Haraldr konúngr tók þat ráð, sem ván var, er margir spakir menn [véltu umb,31 sem bezt gegndi, vendi nú aptr suðr til Danmerkr, ok heldr hann nú ríki síno til daudadags með fullom veg ok sóma, en Hákon jarl sköttum ok Noregi.
14. Maðr er nefndr Tóki, hann var í Danmörku í héraði því, er á Fjóne heitir. Þorvor hét kona hans. Þau áttu 3 sonu barna, er her ero nefndir til sögunnar. Áki hét enn elzti33 son hans, en Pálnir sá, er þar var næst at aldri, en enn ýngsti hét Fjölner.34 Tóki faðir þeirra hefir þá verit gamall at aldri, er þetta var. Ok eitthvert haust, um vétrnátta skeið, þá tók hann sótt ok andaðist or sóttinne. Egi liðo ok lángar stundir áðr Þorvör tók sótt ok andaðist, kona Tóka, ok berr þá fjárhlute alla undir þá Áka ok Pálne,35 þvíat þeir áttu arf at taka eptir föður sinn ok móðor; ok er svá var kómit þá spurðe Fjölner eptir brœðr sína, hvat þeir ætlaðe honom af féno. Þeir svara, ok kveðast honom mundu miðla þriðjúng af lausaféno, en ekki af löndum, ok þóttost þeir þó gera hans hluta góðan, en hann mælti til þriðjúngs alls fjár.36 Svá er frá Fjölne sagt, at hann væri vitr maðr, ráðogr ok illgjarn; en þeir brœðr Fjölnes kváðu hann eigi méra fé mundu hafa, enn þeir höfðu boðit honum; en Fjölner lætr sér þat illa líka, ok ferr hann nú við svá búit í braut með þenna fjárhlut, ok ferr á fund Haralds konúngs,37 ok gerist hann nú hirðmaðr konúngs ok ráðgjafe.38 Svá er frá sagt um Áka Tókason, at engi maðr þótti þvílíkr í Danaveldi, sem hann í þann tíma, sá er eigi bæri tignarnafn. Hann lá hvert sumar í hernaðe, ok hafðe nær jafnan sigr þar, sem hann hélt til.39 Fjölner segir svá Haraldi konúngi at hann mundi eigi þykkja einn konúngr yfir Danmörku meðan Áki Tókason vœri uppe, bróðir hans; ok svá gat hann umtalið fyrir konúnginom loks, at eigi gerist óhætt með þeim Áka ok Haraldi konúngi. En Áki átti friðland, ok gott vinfengi við Óttar jarl á Gautlandi, ok fór hann þángat eitthvert sinn at heimboðe til Óttars jarls, ok hafðe 2 skip, annat var dreki góðr ok mikill, en annat snekkja; hann hafðe á þeim skipom 100 manna, ok voru allir velbúnir at klæðum ok vápnom. Ekki er getið at þar gerðist einkom til tíðenda um ferð þeirra, ok þá Áki góðar gjafir af jarli, áðr enn þeir skilðest, ok fór hann síðan heim til Danmerkr. Nú er at segja frá Haraldi konúngi, þá er hann frétti at Áki var farinn til boðsins. En þat var fyrir þá sök, at Áki var svá mikils virðr af landsmönnum, at engi var sú veizla stefnd innan lands, at eigi væri Áka boðit til, eigi síðr enn konúnginom, ok þá Áki góðar gjafir at hverri veizlo, ok svá gerðist mikit um vinsœlð hans, at hann var nær eigi minna virðr af alþýðo enn við konúnginn, ok þat hafði hann or hvers manns eigo, sem hann vilde. En þat bjó mest undir ferð Áka til Gautlands, at hann bað dóttor jarlsins, ok var því mále vel svarað. Nú kemr hér mále, at Áki fer heimleiðis, ok hafðe 2 skip, sem áðr var sagt. Ok er konúngrinn varð varr þess, þá lætr hann [framsetja 10 skip,40 ok lætr hann þar á gánga [400 manna,41 ok bað þá fara ok sæta því, er Áki fœri aptr frá boðino, ok taka hann af lífe ok allt föruneyti hans, ef svá vilde tiltakast. Þeir fóro síðan ok héldu njósnir til um ferðir þeirra Áka, ok var þat hœgt, fyrir því at hann visse sér enskis ótta vánir; ok er nú svá frásagt, þá er Áki kömr við Sjóland42 í Danmörk, at þeir Áki hafa tjöld á landi, ok ugga þá ekki at sér. En þar koma konúngs menn at þeim með her á úvart, þann er áðr var getið, ok léto þegar drífa vápn á þá, ok feldu á þá tjöldin, er þeir voro ekki viðrbúnir, ok lýkr þar svá með þeim, at Áki fellr ok allt lið hans. Ok eptir þetta þá fara þeir aptr, þar til er þeir koma á fund Haralds konúngs ok segja honum þat er unnit var, at Áki var látinn ok allt lið hans, ok lét kónúngrinn vel yfir því, ok lézt þess vænta, at hann mundi vera mega einn konúngr yfir Danmörko fyrir Áka sökom. Þeir konúngsmenn, er drápu Áka ok lið hans, taka vápn þeirra öll ok fjárhlut, ok höfðu með sér at herfánge, ok fœfou þeir féit, allt Haraldi konúngi, ok þar með skip þau, er Áki hafðe átt, drekann ok snekkjona, ok leggr konúngr nú sína eign á fé þetta allt. Þat er nú ok sagt at Fjölne bróðor Áka þótte nú ofraðar43 vel um stillt, ok þóttist nú hafa goldit honum þat, er hann náðe eigi féno því, er hann þóttist eiga at taka eptir föðor sinn.
15. Nú spyrjast þessi tíðendi heim á Fjón, ok spyrr Pálner, bróðir hans, ok þykkir honum svá mikit, at hann leggst í rekkjo af, ok var þat mest fyrir því, at honum þóttu ósýnar hefndirnar við þann, sem um var at eiga reyndar, er konúngr var fyrir. Sá maðr er nefndr til sögunnar, er Sigurðr hét, fóstbróðir þeirra brœðra; hann var vitr maðr ok auðigr at fé. Pálner, leitaðe ráða við hann, hvernig hann skylde meðfara, Sigurðr svarar, ok kvaðst þat mundu helzt til ráðs leggja við hann, at hann mundi biðja kono til handa honum, þeirrar er honum væri mikill sóme í, ef hann gæti. Pálner segir, ok spurðe eptir, hvar sú kona væri. Ek mun fara til Gautlands, segir Sigurðr, ok biðja til handa þér Íngibjargar, dóttur Óttars jarls. Þat ugge ek, segir hann Pálnir, at ek muna eigi geta þessa kono, en víst ætla ek, at þat mundi vænst til umbóta minna harma, ef ek gæta þenna ráðakost. Nú slítr þar hjale, ok býst Sigurðr til þessar ferðar, ok hefir eitt skip ok 60 manna, ok ferr síðan þar til, er hann kömr til Gautlands, ok tekr Óttar jarl vel við honum. Sigurðr lýsir brátt yfir örendum sínom, ok biðr dóttur jarls, Íngibjargar, til handa Pálne Tókasyni, ok kallar hann vera hvergi óframar í öngan stað, enn Áka bróður hans, ok kveðr eigi skorta fjárhlute á Fjóne, en sagðe bana Pálna viðliggja fyrir harms sökom, áðr hann fœri þessa ferð, ok kvað þetta helzt mundu til umbóta hans harms, ef hann finge þetta ráð. Jarl svarar vel at hófe þesso mále, ok kvað þó verða á at líta vannliga á slík mál, at ráðum væri sett, en rasa eigi fyri ráð fram, ok lét sér þó þykkja líkligt, fyrir sakir Áka vinar síns ok bróður hans, at hann mundi vera góðs kostar verðr. Egi kunno vér at segja hve lengi þeir kníöðu44 þetta mál, en svá lýkr málino, at þat er sagt, at Óttar jarl heitr Pálne Íngibjörgu, dóttur sinni. Svá ef tilfarið, herra! segir Siguðr, at Pálner mon eigi til fœr verða, at sœkja híngat veizlona til yðvar, fyrir vanmætti ok harme; en hann skortir eigi eignir, né stórmennsko, at búa þar veizlona á Fjóne, ok vildu vér af því þess beiða fyrir naudsynja sakir, at þér sœkit þángat veizlona með yðvart lið svá nokkoru mart, sem þér vilit sjálfir, ok þesso heitr jarl. Síðan ferr Sigurðr heim, ok segir Pálne þessi tíðendi. Nú léttist honum við þetta mikit, ok búa þeir nú veizlona at öllu í móte jarli, ok spara nú ekki til, at hún væri sem virðuligust á alla vega. Ok er at nefndom degi kom, þeim er boðsmenn skyldo koma, þá varð jarl eigi þíngloge, ok mikit lið með honum; ok er þá drukkit vegligt brallaup, ok ero þau bæði leidd í eina sæíng, Pálner ok Íngibjörg. Svá er sagt, at hún sofnar brátt, er hún kömr í rekkjo. Þá dreymir hana; ok er hún vaknar, segir hún Pálne drauminn. Þat dreymdi mik, segir hún, at ek þóttest þér stödd vera á þessom bœ, sem nú em ek; en ek þóttumst uppe ega vef, en þat var línvefr, hann var grár at lit; mér þótti kljáðr vera vefrinn, ok var ek at, ok vafk, ok var lítið á ofit, at því er mér þótti; ok þá er ek sló vefinn, þá féll af [einn kleinn45 af miðjom vefnom á bak, ok tók ek upp; en þá sá ek, at kljár þeir voro ekki nema mannahöfoð ein; ok er ek hafða upptekit þetta höfoðit, er af hafðe slitnað, þá hélt ek á, ok hugða ek at, ok kenda ek höfoðit. Nú spyrr Pálner eptir, hvört höfoðit væri; en hún svarar, ok kvað vera höfuð Haralds konúngs Gormssonar. Betra er dreymt enn eigi, segir Pálner, ok svá þykke mér ok, segir hún Íngibjörg. Sitja þau nú at brullaupe slíka stund, er þeim þótti fallit; ok eptir þat ferr Óttarr jarl heim til Gautlands, ok með góðum gjöfum ok virðiligum. En samfarar þeirra ero góðar ok hœgjar ok miklar áster; ok höfðu skamma hríð ásamt verit, áðr enn þau eigu son einn, ok er þeim sveine nafn gefit, ok kallaðr Pálnatóki. Hann vex þar upp heima á Fjóne, ok er þegar snemmendis bæði vitr ok vinsœll. Öngum manne var hann líkare í sinne lýzko, enn Áka föðurbróður sínom; ok skammar stundir liðo frá því, er Pálnatóki var af enom mesta barnsaldri, þá tekr Pálner faðir hans sótt, ok af þeirri stótt lætr hann líf sitt; en Pálnatóki tekr þar fjárhlut allan fyrir at ráða með móður sinne. Þat er frá honum sagt, at hann liggr í hernaðe á sumrom, ok herjar hann víða um lönd, þegar hann má þat fyrir aldrs sökom.
16. Eitthvert sumar er þess viðgetið, at hann liggr enn í víkíngo, ok hefir þá 12 skip, þau voru vel skipoð; ok þá er þetta er tíðenda, þá ræðr fyrir Bretlandi jarl sá, er Stefner hét; hann átte sér dóttur þá, er Ólöf hét; hún var vitr kona ok vinsæl, ok var þat góðr kostr, svá at stórum bar. Þat er sagt at Pálnatóki kömr þar við land skipom sínom, ok ætlaðe at herja á ríki Stefnis jarls. Ok er þat spyrsk, þá tekr Ólöf þat til ráðs með Birne enom brezka, hann var [fóstbróðir hennar,46 ok var mjök í ráðagjörð með henne, at bjóða Pálnatóka heim til veizlo ok mikillar vegsemðar, ok ætti hann hér heldr friðland ok herjaðe eigi, ok þetta þekkist Pálnatóki ok allt lið hans, ok fóru til veizlonnar, ok at þeirri veizlo biðr Pálnatóke dóttur jarls sér til handa, ok verðr honum þetta mál auðsótt, ok er honum kononne heitið, ok þar næst föstnot, ok sat hún eigi lengr í festom enn svá, at þá var þegar drukkit brullaup þeirra at þessi veizlo, ok þat var tillagt þarmeð, at Pálnatóka var jarlsnafn gefit, ok hálft ríki Stefnes jarls, ef hann vilde þar staðfestast, en hann átti þar allt at hafa eptir hans dag, þvíat Ólöf var erfínge hans einn. Pálnatóke er þar eptir á Bretlandi, þat er eptir er sumarsins ok svá um vetrinn; en of várið þá lýsir, Pálnatóke jarl því, at hann mon fara heim til Danmerkr; ok áðr hann fœri þaðan um sumarit, þá mælti hann við Björn enn brezka: Nú vil ek, Björn! segir hann, attú sér hér eptir með Stefne mági mínom, ok sér at lanáráðom með honum fyrir mína hönd, þvíat, hann tekr nú at öldast mjök, en eigi óvænt, at ek koma eigi allbrátt aptr, ok ef þat dvelsk, at ek koma eigi híngat, ok misse jarls við, þá vil ek attú varðveitir allt ríkit, þar til er ek köm aptr. Ok eptir þetta fer Pálnatóke í braut þaðan með Ólöfu kono sína, ok fersk honum vel, ok kömr nú heim á Fjón í Danmörk, ok er nú heima of hríð, ok þykkir hann nú annarr mestr maðr í Danmörku, ok ríkastr ok bezt at vite búinn, þegar er konúnginn líðr sjálfan.
17. Þat er nú frásagt, at konúngrinn ferr yfir landit, ok þiggr veizlor at vinom sínom. Pálnatóke gerir dýrliga veizlo í móte konúnginom, ok ferr síðan ok býðr honum, ok þat þekkist hann, ok ferr til veizlonnar með mikit lið; ok síðan lýstr á illviðre fyrir þeim, ok koma þeir of kveld til búanda eins, þess er Atli hét, ok var hann kallaðr Atli enn svarte; hann var maðr félítill, ok tók hann við konúnginom með allri ölværð. Dóttir hans gekk of beina of kveldit, ok hét hún Æsa, ok var köllot Saum-Æsa. Hún var mikil kona vexti ok drengilig. Konúngi leizt vel á hana, ok mælti við föðor hennar: þat er satt at rœða, at beini má varla verða betri, enn hér er í framme hafðr við oss af þér, búandi! ok lætr þú nú einn hlut verða undandreginn við oss, ok er dóttir þín, Æsa, ok gás hennar. En búandi segir, ok kvað þat ekki hans vera, at leggja slíka konu at sér, sem var dóttir hans. En konúngr kvað honum mikillar vinátto ván í móte, ef hann gerðe þetta eptir hans vilja. Ok þar lendir þessi viðrœðu þeirra ok viðrhjali, at Haraldr konúngr rekkr hjá dóttur búanda um náttina. En of daginn eptir, þá léttir af veðrino, ok býst konúngr snemmendis í braut frá Atla; ok áðr enn þeir skilja, gefr konúngr honum góðar gjafir, ok sœmir hann svá ok dóttur hans. Ok eptir þetta ferr konúngr ferðar sinnar, þar til er hann kömr til veizlonnar, þeirrar er áðr var getið. Konúngr var lengi á veizlo þessi, ok veitir Pálnatóke með miklom ríkdóme. Ok þá er konúngr ferr í braut af veizlonne, þá gefr Pálnatóki honum góðar gjafir ok virðiligar, konúngr tekr því ok vel. En um, vetrinn eptir, er áleið upp, þá var þat fundit af mönnum, at Saumæsa, dóttir búanda, tók at þróast ok digrast, ok mundi vera ólétt. Eptir þat rœddi faðir hennar við hana eina saman, ok spyrr eptir hverr vanheilso hennar munde valda. En hún segir, at engi maðr var þar annarr í týgi til, nema Haraldr konúngr, en þó hefi ek öngum manni þorat þetta at segja, nema þér einom. Já! segir hann, því æ betr skal ek þik virða, sem þú hefir göfgara mann að þér lagðan. Ok nú líða stundir fram, þar til er hún verðr léttare, ok fœðir hún sveinbarn, ok er þeim sveini nafn gefit, ok kallaðr Sveinn, ok var hann kendr við móður sína, ok kallaðr Saumæso-Sveinn. Ok nú ber svá til, at sumar it þriðja eptir þetta, at Haraldr konúngr skylde enn sœkja veizló þángat á Fjón; ok er konúngr kömr þar til veizlonnar, þá rœðir Pálnatóki við Æsu, þvíat hún var þar komen með son sinn, þann er hún eignaðe Haraldi konúngi ok sér: nú skaltu, kvað Pálnatóki, gánga fyrir konúnginn djarfliga í þat mund, er hann sitr yfir drykkjo, ok gerast bermælt við hann um þá hlute, er þér þykkir varða. Þú skalt ok leiða sveininn eptir þér, ok mæla síðan þessom orðum við konúnginn: at ek leiði hér eptir mér einn svein, ok kalla ek þar öngan mann annann í týge til, at eiga þenna svein með mér enn þik, Haraldr konúngr! En hverso sem konúngr svarar þíno mále, þá vertu djarfmælt; en ek man vera nærstaddr, ok taka undir með þér, ok styðja málit þitt. Hún gerir svá, sem hann ræðr henni, ok gengr hún nú fyrir konúnginn Harald, ok leiðir sveininn með sér, ok mœlir þessum sömum orðum, sem í munn henni voru lögð af Pálnatóka. Konúngr svarar brátt, þá er hún hafðe mælt þessom orðum, ok spyrr eptir hver þessi kona væri, er svá mikla dirfð hafðe við konúnginn, at slíkt þorðe upp at bera, ok spyrr hana at nafne; en hún kvaðst Æsa heita, ok vera eins búanda dóttir þar í Danmörku. Konúngr segir: firna djörf kona ertu ok heimsk, segir hann, ok dirfðu þik eigi at mæla slíkt optar, ef þú vilt ómeidd vera, Pálnatóki segir þá: því mon hún þetta mæla, herra! segir hann, at henne mon þykkja mikil nauðsyn tilbera, ok er hún engi skyndikona47 né púta, heldr er hún góð kona ok ráðvönd, þótt hún sé lítillar ættar eða kynferðar, þá hyggjom vér hana þó satt eitt uppbera. Konúngr mælti: égi varðe oss þess af yðr, Pálnatóki! at ér mundut þetta mál þannig tengja til várr, sem nú reynist. Svá skal ok vera, segir Pálnatóki, at ek mon þetta ekki ræsa á hendr yðr, herra! en svá mon ek til sveinsins gera í alla staðe, sem hann sé þinn eingason, en nú skulo við láta falla þessa rœðu at sinne. Ok brátt eptir þetta býst konúngr í braut af veizlonne; Pálnatóki gefr konúngínom gjafir,48 en hann vill eigi viðtaka né þiggja. En Fjölnir var þá með Haraldi konúngi, er getið var fyrr í sögunne, er var föðurbróðir Pálnatóka; hann bað konúnginn taka við gjöfum þessom enom virðiligum, ok gera sik eigi svá beran í þesso mále, at svívirða svá inn mesta höfðingja, at vilja eigi þiggja enn mesta sómahlut af honum, þar er hann var áðr enn kærsti hans vin. Ok nú fær hann svá umtalit fyrir konúnginom, at hann þiggr gjafirnar ok tekr við, en þó þakkar hann ekki, ok var auðfynt49 at konúnginom hafðe mjök mislíkat, er Pálnatóki hafðe honum eignat sveininn, ok við þetta skilja þeir, at allfátt var um með þeim, ok aldregi kom þeirra vingan í samt lag síðan. Fór konúngr heimleiðis með sína menn. En Pálnatóki tekr Svein Haraldssoh heim til sín ok Æso móður hans, fyrir því at þá var viðmist Atla ins svarta, föður Æso, ok uppgengit50 féit náliga allt. Nú vex Sveinn þar upp á Fjóne með Pálnatóka, ok gerði hann svá vel við sveininn, sem hann væri hans son, ok hélt honum til virðíngar í öllum hlutom; hann unne honum ok mikit. Þess er nú viðgetið, at Pálnatóki á son við kono sinne Ólöfu, ok er hann fœddr litlo síðar, enn konúngr fór í braut af veizlonne; sá sveinn var kallaðr Áki; hann var þar uppfœddr heima með feðr sínom, ok várost þeir Sveinn Haraldsson fóstbrœðr; ok þar fœddist Sveinn upp, þar til er hann var 1551 vetra gamall at aldri.
18. En nú er þessi enn úngi maðr er svá aldrs kominn, þá vill nú fóstri hans, Pálnatóki, senda hann á fund föður síns, Haralds konúngs, ok gerir hann með honum 20 menn framliga, ok ræðr honum þat, at hann skyle gánga inn í höll fyrir konúng föður sinn, ok segjast vera hans son, hvárt er honum þætti betr eða verr, ok beiða hann þess, at hann ginge við frændsime við hann. Svá gerir hann nú, sem við hann er mælt, ok er ekki sagt frá för hans, fyrr enn hann kömr í höll fyrir Harald konúng föður sinn, ok mælir þeim orðum öllum, er fyrir hann voru lögð; ok er því var lokit, þá annsvarar konúngrinn: þat þykkjomst ek finna ok skilja á orðtaki þíno, segir hann, at eigi mon logit vera til móðernes þíns, af því at mér sýnest, attú monir Vera enn mesti skiptíngr ok afglapi, ok eigi úlíkr Saumæso, móður þinne. Þá svarar Sveinn: ef þá vilt eigi gánga við frændsime við mik, þá vil ek þess beiða af yðr, at ér fáit mér 3 skip or landi ok lið með, ok er þat eigi ofmikit tillag við oss, fyrir því at ek veit víst, attú ert faðir minn; en Pálnatóki, fóstri minn, mon at víso fá mér jafnmikit lið, ok svá skip eigi smærri, enn þú fær oss. Konúngr svarar: þess væntir mik, attú sér vel þesso á braut kaupandi, sem nú mælir þú til, ok kœmir þá aldrei síðan mér í augsýn. Þat er nú í frá sagt, at Haraldr konúngr fær Sveine 3 skip ok 100 manna, ok hvárttveggja lítt vandat, skipen ok liðit. Ok eptir þetta ræðst Sveinn í braut þaðan, ok ferr þar til, er hann kömr heim til fundar við fóstra sinn Pálnatóka, ok segir honum allt út, hverso orð fóru með þeim feðgom. Pálnatóki segir: slíks var þar at ván, segir hann, ok eigi betra. Síðan fær Pálnatóki Sveine góð skip 3 ok 100 manna, ok var þat lið mjök vandat, ok síðan gefr hann ráð til, hverso hann skal hátta; ok áðr enn þeir skiljast mælti Pálnatóki við hann: nú montu freista at leggjast í hernað í sumar með lið þetta, er nú hefir þú finget! En þat ráð vil ek tilgefa með þér, attú farir ekki lengra fyrst í braut, enn svá attú herja hér í Danmörku á ríki föður þíns, þat er honum er nokkvat í fjarska, ok vinn þar slíkt allt íllt, sem þú mátt. Far herskilde yfir ok brenn allt ok bæi,52 svá sem þú mátt viðkomast, ok lát því gánga í allt sumar, en kom til mín at vetri, ok haf þá hér vist ok bæli, ok lið þitt. Ok síðan skiljast þeir fóstrar, ok ferr Sveinn í braut með lið sitt, ok ferr jafnt með öllu, sem honum var ráðit af hendi fóstra síns, ok gerir hann mikit illvirke á ríki konúngsins föður síns, ok gerist eigi góðr kurr í búandkörlum, þeim er fyrir verða hans úfriðe ok ágánge, þvíat hvárki sparar hann við þá eld né járn. Nú spyrsk þetta brátt, ok kömr til eyrna konúnginom, ok þykkir honum því illa varit, er hann hefir finget honum afla til slíks ófriðar ok ágángs, ok kveðst ætla at honum mundi bregða í móðurkyn sitt um þessi endime, er hann tók til. Nú líðr af sumar þetta; ok er at vetri kömr, þá ferr Sveinn heimleiðis, þar til er hann kömr á Fjón til Pálnatóka fóstra síns, ok hefir finget mikils fjár um sumarit; ok áðr enn þeir komost heim, þá fingu þeir storm mikinn ok ofviðre, ok braut öll skipen, þau er faðir hans hafðe fengit honum, ok lið þat allt, er þar hafðe áverit týndist. En síðan sigldi Sveinn heim á Fjón, sem honum var sagt, ok var hann þar of vetrinn í góðu yfirlæti, ok lið hans, þat er eptir var.
19. Nú er frá því at segja, þá er váraði, þá kömr enn Pálnatóki at mále við fóstra sinn, ok bað hann enn fara á fund Haralds konúng föður sins, ok beiða hann þess, at hann finge honum 6 skip, ok þar lið með, svá at þau væri skipoð fullri skipan; en þú hygg at því vannliga, attú mæl til hversvetna illa, þess er þú beiðir hann, ok ver djarfmæltr í alla staðe. Ok nú fór Sveinn, ok kemr á fund föðurs síns, ok mælti til 6 skipa við hann ok liðs þar með, 0k mælti til alls illa, svá sem Pálnatóki hafðe ráðit honum; en konúngrinn Haraldr segir: til ílls eins þótti mér þú hafa þat lið, er ek fékk þér í fyrra sumar, ok ertu furðo djarfr maðr, er þú þorir enn at mæla til liðs við mik, slíka illsku, sem þú hefir áðr af þér sýnda. Sveinn segir: égi mon ek héðan fyrre í braut fara, en þér fáit oss slíkt, sem vér krefjom; en ef þat náest égi, þá mon Pálnatóki fóstri minn fá mér lið, ok mon ek þá herja á menn þína sjálfs, ok skal ek ekki afspara, at vinna á þeim svá íllt, sem ek hefi faung á. Nú mælti konúngr; hafðu 6 skip. ok 200 manna, segir hann, ok kom aldrei síðan mér í augsýn. Ok nú fer Sveinn í braut við svá búit, ok á fund Pálnatóka fóstra síns, ok segir honum allt, sem fór með þeim feðgum. Ok enn fær Pálnatóki honum jafnmikit lið, sem faðir hans fekk honum; ok nú ræðr Pálnatóki honum enn ráð, ok hefir Sveinn nú 12 skip ok 400 manna; ok áðr enn þeir skiljast, fóstrar, þá mælti Pálnatóki: nú skaltu fara ok herja, ok eigi þar, sem fyrra sumar, en þú skaltu enn á þá Danöna herja, ok rek nú þeim mon harðara hernaðinn enn fyrra sumar, sem nú hefir þú liðsafla bæði méra ok betra enn þá, ok hefst nú aldregi af höndum þeim sumarlángt, en at vetri far þú heim híngat á Fjón, ok ver þá hér með mér. Ok nú skiljast þeir fóstrar at sinne, ok ferr Sveinn ok lið hans herskilde yfir landit víða; hann herjar bæði um Sjóland ok Halland,53 ok svá er hann ákafr of sumarit, at svá má atkveða, at hann heri nátt með degi, ok hefsk hann aldregi or Danakonúngs veldi þat sumar. Hann drap margan mann, ok mörg héroð brendi hann um sumarit, þessi tíðendi spyrjast víða, at úfriðr er mikill í landino, en þó lætr konúngr þetta hjá sér líða, þó at umræða verðe fyrir honum,54 ok lætr fara fram sem auðit er. Ok nú of haustið, er álíðr, ferr Sveinn heim á Fjón til Pálnatóka fóstra síns, ok týnir nú öngu liðe síno í heimförinne, sem it fyrra sumarit, ok er hann nú með fóstra sínom um vetrinn ok lið hans allt.
20. Enn er svá um várit, at Pálnatóki kömr at mále við fóstra sinn, ok mælti við hann: nú skartu búa skip þín öll, ok far síðan á fund föður þíns með öllu liðe þíno albúno. Þú skalt gánga fyrir hann ok mæla, at hann leggi til við þik 12 skip, ok öll skipoð af mönnum; ok ef þat fæst eigi af honum, þá bjóttu honum bardaga þegar í stað með því liðe, sem þá hefir þú, ok haf aldregi verit grimmari í orðum við hann, enn nú. Nú gerir Sveinn svá, sem Pálnatóki ræðr honum, ok ferr með öllo liðe síno, þar til er hann hittir Harald konúng föður sinn, ok krefr hann þess, er fóstri hans réð honum: ok er því var lokit, þá svarar konúngrinn: þú ert maðr svá djarfr, segir hann, at ek veit trautt þinn maka, er þú þorir at koma á minn fund, því attú ert bæði víkíngr ok þjófr, ok þat hygg ek, at þú sér einn inn versti maðr at hvívetna, því er þú mátt sjálfr ráða; ok eigi þarftu til þess at ætla, at ek gánga við frændsime við yðr, þvíat ek veit vist, attú ert ekki minnar ættar. Sveinn segir: at visso em ek þinn sön,55 segir hann, ok sönn er okkor frændsime, en þó skal ek ekki þér þyrma í engan stað; ok ef þú lætr eigi gángast þat, er ek kref þik, þá skal nú reyna með okkr, ok skolo við nú berjast þegar í stað, ok skaltu hvergi fá undan hokrað. Konúngrinn svarar: vandræðamaðr ertu, segir hann, ok þannig hefir þú nakkvat skaplynde, sem þú mynir vera nokkorra eigi allsmárra manna, ok mundu hafa verða þat, er þú beiðir, ok far síðan braut or míno ríki ok til annarra landa, ok kom hér aldrei síðan, meðan mitt líf er. Síðan ræðst Sveinn í braut með 4 skip ok 20.56 Hann ferr þar til, er hann kömr heim á Fjón til Pálnatóka fóstra síns, ok voru öll skip hans vel skipoð. Pálnatóki tekr vel við fóstra sínom: ok þykki mér þú vel hafa þau tillög, segir hann, er ek legg fyrir þik, ok skulo við nú ráða um báðir samt, hvat okkr sýnest rálligast. Nú skaltu fara í sumar, ok skal þér nú frjáls vera öll Danmörk til hernaðarins, nema hér á Fjóne, er ek á friðland, hér skaltu nú ok hafa friðland. Ok nú er þetta er tíðast, þá er Sveinn 18 vetra gamall. Pálnatóki lýsir yfir því, at hann ætlast at fara or landi um sumarit ok til Bretlands, at hitta Stefne jarl mág sinn, ok lézt hafa mundu 1257 skip: en þú Sveinn! segir hann, far svá nú öllu, sem ek gef ráð til, en ek mon vitja þín, er álíðr sumarit, með mikit lið,58 þvíat mik grunar, at nú mon görr herr á hendr þér í sumar, ok mon konúngr eigi þola þér lengr, attú gánger á hans ríki, ok mon ek þá veita þér lið, en þú hygg at því vannliga, attú flý eigi undan, þóat liðit sé at þér gert, ok halt upp bardaga við þá, þó at liðsmunr sé nokkorr. Nú skiljast þeir Pálnatóki ok Sveinn, ok ferr sína leið hvárr þeirra, ok fara þeir nú báðir senn, ok ræðsk Pálnatóki til Bretlands; en Sveinn tekr nú þat ráð, sem honum var tilkennt, herjar nú á nýja leika ríki föður síns, nátt með degi, ok ferr víða yfir landit, ok flýja landsmenn undan ok á fund konúngsins, ok þykkjast illa leiknir verða, ok segja honum til vandræða sinna, ok biðja, at hann take nakkvat skjótt orráð. Ok nú þykkir konúnginom eigi vera mega svá búit, ok þykkist þá lengr hafa setið Sveini þann hlut, er hann mundi eigi öðrum59 þola. Lætr hann nú búa síðan 5060 skipa, ok ferr sjálfr með því liðe, ok ætlar at drepa Svein ok allt lið hans. Ok er álíðr haustið, þá hittast þeir Haraldr konúngr ok Sveinn um aptan síð við Borgundarhólm, svá at hvárir sjá aðra, en þá var þó svá kveldat, at þá var eigi vígljóst, ok leggja þeir skip sín í lægi. En um daginn eptir, þá berjast þeir allan dag til nætr, ok þá ero hroðin 10 skip Haralds konúngs, en 12 af Sveine [ok bíðr enn hvártveggi þeirra,61 ok leggr Sveinn nú skip sín inn í vágsbotninn um kveldit, en þeir konúngr tengja saman skip sín um þveran váginn fyrir utan, ok leggja stafne við stafn, ok búa svá umb, at Sveinn væri inne tepptr í váginom, ok ætla at hann skyldi eigi útkoma skiponom, þótt hann vilde við þat leita. En um morgininn ætla þeir at leggja at þeim, ok drepa af þeim hvert mannsbarn, ok taka Svein af lífe.
21. Ok þat sama kveld, er til slíkra stórtíðenda horfist, þá kömr Pálnatóki vestan af Bretlandi, ok verðr þá landfastr þat sama kveld við Danmörk, ok hafðe 4 skip ok 20. Hann leggr undir nesit öðru megin, ok tjaldar þar um skip sín. Ok er því var lokit, þá gengr Pálnatóki af skipe einn saman, á land upp, ok hefir örvamæli á baki. Þat ber at móte umb, at Haraldr konúngr gengr á land upp [ok menn með honum;62 þeir gingo í skóg, ok gerðu þar eld fyrir sér, ok bakast þar við. Þeir sitja á lág einni allir saman, en þá er myrkt orðit af nótt, er þetta er. Pálnatóki gengr upp til merkrinnar ok gagnvert þar, sem konúngr bakast við eldinn, ok stendr þar of hríð. En konúngrinn í annann staið bakast við eldinn, ok bakar bríngspöluna á sér, ok er kastað undir hann klæðum, ok stendr hann á knjánom ok ölbogunom, ok lýtr hann niðr mjök við, er hann bakast við eldinn; hann bakar ok við axlirnar, ok berr þá upp við mjök stjólinn konúngs. Pálnatóki heyrði gjörla mál þeirra, ok þar kennir hann gjörla mál Fjölnes föðurbróður síns; ok nú leggr hann ör á streng ok skýtr hann til konúngsins, ok er svá sagt af flestum frœðimönnom, at örin flýgr beint í rassinn konúnginom, ok eptir honum endilaungum, ok kom fram í munninn, ok fellr konúngrinn þegar á jörð niðr örendr, sem von var. En förunautar hans sjá, hvat í hafðe gerzt, ok þótti þetta öllum vera it mesta býsn. Þá tekr Fjölner til orða, ok kveðr þann mann hafa sótt it mesta óhapp, er þetta verk hafðe unnit ok fyrir ráðit, ok er þetta it mesta fádœme, þannig sem atburðr hefir orðit umb. En hvat skolo vér nú til ráðs taka? sögðu þeir; en allir mátu við Fjölne, fyrir því at hann var þeirra vitrastr ok mest virðr. Þat er nú frásagt, at Fjölner gengr at þángat, er konúngrinn liggr, ok tekr í braut örina, þaðan sem hún hafði staðar numet, ok hirðer hana svá búna, sem þá var hún; en örin Var auðkend, þvíat hún var gulli reyrð. Síðan mælti Fjölnir við þá menn, er þar voro viðstaddir: þat legg ek helzt til ráða, segir hann, at vér hafim mjök allir eina frásögn um þenna atburð, ok þykki mér eigi annat vera frásegjanda, einn hann hafi skotinn verit í bardaganom um daginn áðr, ok verðr oss þat mest sœmð, ok svívirða, er við höfom verit staddir þenna atburð, með slíkom undrom, sem orðit hefir, at gera þetta augljóst fyrir albýðo manns. Ok síðan bundu þeir þetta fastmælum með sér, ok héldu þesso allir um frásögn, sem þeir höfðu nú samið með sér. En Pálnatóki fór til skipa sinna fyrst eptir verkit, ok kallar síðan með sér 20 menn, ok lézt fara vildu at finna Svein fóstra sinn. Ok nú fara þeir frá skiponom, ok umb nesit þvert, ok hittast þeir þar um nóttina, ok ræða með sér, hvat þeir skylde til ráða taka; kvaðst Pálnatóki þau orð hafa spurð frá Haraldi konúngi, at hann munde þeim atgaungo ætla at veita, þegar er vígljóst væri um morgoninn. En þó skal ek enda þat, er ek hét þér, þars ek em nú tilkominn, at ek skal veita þér allt slíkt, er ek má, ok eitt skal yfir okkr gánga. Engi maðr vissi þat enn, af liðe þeirra Sveins ok Pálnatóka, at konúngrinn væri líflátinn, nema hann sjálfr, Pálnatóki, ok lætr hann sem ekke hafi ígerzt til tíðenda, ok segir hann þetta öngum manni at svá búno. Sveinn tekr til orða, ok mælti við fóstra sinn: þess vil ek biðja, fóstri! segir hann, attú leitir ráðs nokkors, þess er oss megi lýða, þar sem nú er komit. Pálnatóki segir: ekki skulo við seint til ráða, taka; vér munom hér gánga á skip með yðr, ok síðan skulo vér leggja þau or tengslom, ok binda akkéri fyri barð hverjo skipe, vér skulom ok hafa skriðljós undir tjöldum, þvíat nú er náttmyrkr á; síðan skulo vér róa út á flotann konúngsins sem harðast, ok er mér leitt at Haraldr konúngr kvíi oss her í vágsbotnenom á morgin, ok drepe oss. Nú taka þeir þessa umbúð, sem Pálnatóki gaf ráð til, ok röro at sem harðast út á þveran flotann; en þetta varð á þá leið, at þar drekktust 3 snekkjor fyrir atróðri þeirra, ok komost þeir einir menn á land, er syndir voro. En þeir Pálnatóki ok Sveinn röro út eptir í þat sama hlið öllum sínom skipom, allt þar til, er þeir koma at flota þeim, er Pálnatóki átti, ok hann hafðe þángat haft. Ok þegar um morguninn, er vígljóst var orðit, þá leggja þeir at þeim konúngsmönnonom, ok þá spurðo þeir þau tíðende, at konúngrinn var látinn. Síðan mælti Pálnatóki: þá monu vér gera yðr 2 koste, takit hvárn er þér vilit, annathvárt, at þér skulot halda upp bardaga við okkr ok berjast, ok hafi þeir gagn, er auðit er; en hinn er annarr kostr, at þeir menn allir, er verit hafa með Haraldi konúngi, skulo sverja nú Sveini konúngi fóstra mínom land ok þegna, ok taka hann til konúngs yfir alla Danmörk. Nú bera þeir saman ráð sín konúngsmenninnir, ok verða gervaller á þat sáttir, at taka Svein til konúngs, en berjast eigi. Ok síðan gánga þeir til Pálnatóka, ok segja honum hvat þeir kuro af, ok fór þat nú fram, at þeir allir, er þar voro við, svörðu Sveini land ok þegna. Síðan fóro þeir, Pálnatóki ok Sveinn, báðir samt of alla Danmörk, ok hvar sem þeir komo, þá lætr Pálnatóki kveðja húsþíngs, ok er Sveinn til konúngs tekinn um alla Danmörk, áðr enn þeir létti, ok um allt Danakonúngs veldi. Lík Haralds konúngs var fært til Róiskeldo, ok þar jarðat. Þá hafði hann konúngr verið yfir Dönom 40 ok 7 vetr eptir Gorm konúng föður sinn. Ok eptir þat er Sveinn er konúngr orðinn, þótti þá honum þat skylt, sem öllum öðrom konúngum, at erfa föður sinn [fyrir enar 3ju vetrnœtr.63 Hann ætlar nú þegar at hafa þessa veizlo, ok fresta því ekki lengr. Hann býðr fyrstum Pálnatóka fóstra sínom til erfis þess, ok þeim Fjónbyggom vinom hans ok frændum. En Pálnatóki svarar því svá, at hann læzk eigi lagi mundu ákoma, fyrir þær vetrnœtr, er næstar voru, at koma til boðsins; er þat komit til eyrna mér, segir hann, er mér. Þykkir stórtíðendum sæta, at Stefnir mágr minn, Bretlands jarl, sé andaðr, ok verð ek þángat at fara nauðsynliga, þvíat ek á at hafa þat ríki eptir hans dag. Ok er Pálnatóki þykkir eigi koma mega til erfisins, þá eyddist nú erfisgerð fyrir konúnginom, fyrir því at hann vill fyrir hotvetna fram, at fóstri hans sé at boðino.
22. Pálnatóke fer nú or landi í braut of haustið með skipalið sitt; ok áðr enn hann fœri, þá lætr hann þar til eptir Áka son sinn, at ráða; búom sínom þar á Fjóne, ok öllu því, er hann átte þár, ok bað honum virkta við konúnginn Svein, áðr þeir skilðe, ok hét konúngr því Pálnatóka, at hann skylde veita Áka ena beztu umsjá, ok þat sama endi hann. Síðan réðst Pálnatóki í braut, ok ferr þar til er hann kömr til Bretlands, ok tekr við ríki því, er Stefnir mágr hans hafðe átt ok Björn enn brezki, ok liðu af þau misseri en næsto. Ok um sumarit eptir, þá sendir Sveinn konúngr orð til Bretlands, at Pálnatóki skylde koma þángat at boðe hans, ok svá mikit lið með honum, sem hann vilde haft hafa, ok vill konúngr nú erfa föðor sinn; þeir voro 12 saman sendimenn konúngsins, ok var nær at því komit, er Pálnatóki skyldi þaðan búast. Hann segir, ok biðr konúng þökk hafa fyrir boð sitt; en þannig er nú tilfarit, at á mér liggr þýngð nokkor, ok þykkjomst ek eigi fær vera at svá búno; þat fylgir ok, at ek á hér miklo méri fjölskylde umb at vera, enn ek mega frá fara at svá búno þessi misseri. Hann telsk nú undan um förina á alla vega, ok fara þeir við þat heim, konúngsmenn, ok segja honum svá búit. Ok er þeir voru í braut farnir, þá hvarf af Pálnatóka þýngð öll. Ok nú lætr konúngrinn lítla þat haust erfisgerðina, ok líðr af sá vetr ok þat srumar. Ok nú var svá komit, at Sveinn mátti eigi, þykkja gildr konúngr, ef hann skylde eigi erfa föður sinn fyrir enar 3ju vetrnætr, ok vill konúngr nú at visso eigi láta undan bera. Hann sendir nú ena sömo menn til Bretlands sem fyrr, enn ena sömo 12 menn á fund Pálnatóka, fóstra síns, at bjóða honum enn, sem fyrr, til boðsins, ok lézt nú mundu leggja reiðe á hann mikla, ef hann færi eigi. En Pálnatóki svarar þeim sendimönnom konúngsins, ok biðr þá heimfara, ok segja svá kónúnginom, at hann búist svá við at öllo um veislona, sem framarst hefir hann faung á, at hún verði sem vegligust, en hann kveðst koma mundo til erfisins þat haust. Nú fara þeir heim sendimenn konúngs, ok segja honum sín örendalok, at Pálnatóka var þángat ván; ok býst hann nú við boðino, konúngrinn, ok allt þat, er til skyldi fá, skyldi verða at öllu sem vegligast, bæði fyrir tilfángasakir ok í fölmennis; ok er nú allt (er) albúit at boðino, ok boðsmenn ero komner, þá var Pálnatóki eigi kominn, ok leið á daginn mjök, ok þar kömr at menn gingo til drykkjo um kveldit, ok er mönnum skipat í sæti í höllinni. Þá er þat sagt, at konúngr lætr liggja rúm [á enom óæðra64 bekk í öndvegi ok 100 manna utar frá, ok vættir þángat Pálnatóka fóstra síns til þess rúms ok hans föruneytis; ok er þat þykkir seinkast um kvámo Pálnatóka, þá taka menn þartil drykkjo. En nú verðr at segja frá Pálnatóka, at hann býst heiman ok Björn enn brezki með honum, ok hafa þeir 3 skip or landi ok 100 manna; þar var hálft hvárir í því liðe, Danir ok Bretar. Þeir fara síðan, þartil er þeir koma við Danmörk; ok þat sama kveld koma þeir í þær stöðvar, er átte Sveinn konúngr, ok leggja þeir skip sín í lægi, þar er þeim þótti [at djýpast vera;65 þá var allgott veðr á um kveldit, þannig búa þeir um skipen, at þeir snúa framstöfnom frá landi, ok leggja árar allar í hömlor,66 at þeim skylde sem skjótast til at taka, ef þeir þyrpte bráðúngar við. Ok síðan gánga þeir á land upp, ok fara leiðar sinnar, þar til er þeir koma til konúngsins, ok sitja menn þá við drykkjo, er þeir koma þar, ok er þetta it fyrsta kveld veizlonnar. Nú gengr Pálnatóki inn í höllina, ok þar þeir allir eptir honum. Hann gengr innar eptir höllinni ok fyrir konúnginn; konúngr tekr ok vel hans mále, ok vísar honum til sætis ok öllum þeim; ok sitja þeir nú við drykkjo, ok ero kátir vel. Ok er þeir hafa drukkit of hríð; þá er þess viðgetið, at Fjölner víkr at konúnginom ok talar við hann nokkora hríð hljótt. Konúngrinn brá lit við, ok gerir rauðan á at sjá ok þrútinn. En maðr er nefndr Arnoddr, hann var kertasveinn konúngs, ok stendr hann frammi fyrir borðe hans; honum selr Fjölnir í hönd eitt skeyti, ok mælti, at hann skylde bera þat fyrir hvern mann, er í væri höllinne, allt þar til ef nokkorr kannaðist við, at ætti þat sama skeyti. Ok eptir þat gerir Arnoddr, sem Fjölnir mælti fyrir. Nú gengr hann fyrst innar eptir höllinne frá hásæti konúngsins, ok berr þessa ör fyrir hvern mann, ok kannast enge við at egi. Þat kömr enn, er hann ferr utar eptir höllinne enom óœðra megin, þar til er hann kömr fyrir Pálnatóka, ok spyrr hann eptir, hvárt hann kenne örina. Pálnatóki svarar: fyrir hví muna ek eigi kenna skeyti mitt: sel mér, segir hann, þvíat ek á þat. Þá skorte eigi hljóð í höllinne, ok hlýddu menn til; þegar er nokkorr var til at eigna sér örina. Ok nú tekr konúngrinn til orða, ok mælti: þú Pálnatóki! segir hann, hvar skilðest þú við þetta skeyte næsta sinne. Pálnatóki svarar: opt hefi ek þér eptirlátr verit, fóstri! ok ef þér þykkir þat þinn vegr mére, at ek segja þér þat í allmiklo fjölmenne, heldr enn svá, at færri sé hjá, þá skal þat veita þér; ek skilðumst við hana á bogastrengnum, konúngr! segir hann, þá er ek skaut í rassinn föður þínom, ok eptir honum endilaungom, svá at út kom (um) munninn. Standið upp allir, segir konúngr, ok hafit hendr á þeim Pálnatóka ok förunautom hans, ok drepi þá alla fyrir því at nú er niðrslegit allri vináttu mille okkar Pálnatóka, ok öllum góða þeim, er með okkr hefir verit. Ok nú spretta upp allir menn í höllinne, ok gerist nú eigi allt alkyrra. Pálnatóki fær brugðit sverði síno, ok lætr sér þat verða fyrst á vegi, at hann höggr til Fjölnes frænda síns, ok klýfr hann í herðar niðr. En svá á Pálnatóki sér marga vine innan hirðar, at engi vildi vápn á hann bera, ok komost þeir út allir or höllinne, nema einn maðr brezkr af liðe Bjarnar. Pálnatóki mælti, þá er þeir voro útkomner, ok sagt var, at saknað var eins manns af liðe Bjarnar, ok segir, at eigi var minna at ván enn svá, ok föru vér nú ofan sem skjótast til skipa várra, fyrir því at nú er engi annarr ágjörr. Björn svarar: eigi mundir þú svá renna frá þínom manni, segir hann, ef þú ættir minn hlut, ok eigi skal ek heldr ok, segir hann, ok snýr hann nú inn aptr þegar í höllina; ok er hann kömr inn, þá kasta þeir enom brezka manni yfir höfuð sér, ok höfðu nær í sundr rifinn, svá mátte atkveða; ok þá verðr Björn varr við, ok fær tekit hann, ok fleygir honum upp á bak sér ok hleypr út síðan, ok fara þeir nú ofan til skipa sinna, ok gerði Björn þetta mest til ágætis sér, en vita þóttist hann, at maðrinn munde dauðr vera, ok svá varð, at maðrinn lézt, ok hafðe Björn hann með sér, ok hljópu nú út á skip sín, ok féllo þegar við árar; en þá var á niðmyrkr mikit um náttina ok logn, ok komast þeir svá undan, þeir Pálnatóki ok Björn, ok nema hvergi staðar, áðr enn þeir koma heim til Bretlands. En konúngrinn ferr nú heim til hallarinnar ok allt liðit með honum, ok fá nú ekki atgert, þat er þeir vildu, ok unðo við et versta. Taka þeir nú síðan ok drekka erfit, en eptir þat ferr hverr heim þaðan til sinna heimkynna.
23. Þat er nú sagt, at [it næsta sumar eptir,67 þá tekr Ólöf sótt, kona Pálnatóka, ok leiðir hana sú sótt til bana. En eptir annlát hennar, þá uner Pálnatóki eigi á Bretlándi, ok setr hann þá tilríkis þess at varðveita Björn enn brezka. En hann býr nú or landi 30 skipa, ok œtlar nú at leggjast í víkíng ok hernað. Hann ferr or landi, þegar er ferð hans er búin, ok herjar hann þat sumar til Skotlands ok Írlands, ok aflar sér mikils fjár ok ágætis í herförunom. Hann hefir nú þessa iðn 12 sumor í samt, ok verðr honum bæði gott til fjár ok virðíngar. En þá er þetta er tíðast, at hann er í herförunom, þá ferr hann eitthvert sumar til Vindlands, ok ætlar at herja þar, ok hefir, þá viðfingit 10 skip, ok hefir þá 40 skipa. En í þann tíma réð þar fyrir konúngr sá, er Búrizlafr hét, ok hugðe hann íllt til hernaðarins, fyrir því at honuim var sagt frá Pálnatóka, at hann hafðe nær ávalt sigr, þar sem hann herjaðe, ok var hann ágæztr víkínga í þat mund, ok þótti hann vera hverjom manni vitrari ok ráðgari, ok gengr þúngt við hann flestum. Ok váno bráðara, þá er Pálnatóki kömr þar við land, ok Búrizlafr hefir spurt til hans, ok hvat hann ætlaðist fyrir; þá sendir konúngr menn sína á fund hans, ok (býðr) Pálnatóka til sín, ok lœzt vildu ega við hann frið ok vinfengi. Þat lét hann ok fylgja þessu heimboði, at hann bauð at gefa honum eitt fylki eða ríki af landi síno, þat er heitit at Jóme, til þess at hann skyldi þar staðfestast; ok munde hann þetta ríke gefa honum einkum til þess, at hann skylde þá vera skyldbundinn til at verja land ok ríki með konúnginom. Ok þetta þiggr Pálnatóki ok aller hans menn, at því er sagt er; ok þar lætr hann gera brátt í síno ríki sævarborg eina mikla ok rammgjörva, þá er Jómsborg er kölluð síðan. Þar lætr hann ok gera höfn þá uppe í borginne, at liggja máttu í 300 lángskipa68 senn, svá at þau voru öll læst innan borgar. Þar var umb búit með mikille vélfimne, er í var lagt inu í höfnena, ok þar var sem dyr væri gervar, en steinbogi mikill yfir uppe, en fyrir dyronom voro járnhurðir, ok læstar innan or höfninne. En á steinboganom uppe var gjörr kastali einn mikill, ok þar valslöngur í. Sumr hlutr borgarinnar stóð út á sæinn, ok ero þær kallaðar sæborgir, er svá ero gjörvar, ok af því var innan borgar höfnin.
24. Nú eptir þetta, þá setr Pálnatóki lög við hygginna manna ráð þar í Jómsborg, til þess at þar skyldi gerast meiri afli, enn þá var enn orðinn. Þángat skyldi engi maðr ráðast til föruneytis við Pálnatóka, sá er ellri væri enn fimmtugr at aldri, ok engi ýngri, enn 18 vetra gamall; þar á meðal skyldu allir vera at aldrinom. Alls engi maðr skyldi sá þar vera, er rynne fyrir jafnvígligum manni, sér jafnbúnom. Hverr maðr, er þángat réðsk í þeirra föruneyti, skyldi því heita fastliga, at hverr þeirra skylde hefna annars, [sem mötunauts síns, eða bróður síns;69 ok alls engi skylde þar róg kveikja á mille manna; svá ok þótt þángat spyrðist tíðendi, þá skylde engi maðr svá hvatvís vera, at þau skylde segja, þvíat Pálnatóki skyldi þar fyrst tíðendi segja. Ok sá er fundinn yrði at þesso, er nú var upptínt, ok afbrygði þessom lögum, þá skylde sá þegar rækr ok rekinn or lögum þeirra. Svá ok þó at við væri tekit við þeim manni, er vegit hafðe bróður eða föður þess manns, er þar var áðr fyrir, eða nokkorn allskyldan hans frænda, ok kœmi þat upp síðan, er við honum væri tekit, þá skylde Pálnatóki þat dœma. Alls engi maðr skylde þar kono hafa innan borgar, ok engi skylde á braut vera þaðan 3 nóttum lengr or borginne, nema Pálnatóka ráð væri til ok leyfi. Allt þat, er þeir fingi í herförum, þá skylde til stánga bera meira hlut ok minna, ok allt þat er fémætt væri, ok ef þat reyndist á hendr nokkorum, at eigi hefði svá gert, þá skylde hann í braut fara or borginne, hvárt sem til hans kœmi meira eða minna. Engi maðr skyldi þar œðroorð mæla né kvíða, hvegi óvænt sem þeim hyrfðe. Engi hlut skylde þann atbera með þeim innan borgar, er eigi skyldi Pálnatóki því öllo setja ok ráða, eptir því sem hann vildi. Ekki skylde því ráða frændsime eða vinfengi, þóat menn vildi þángat ráðast. Þeir er eigi voro í þessom lögum; ok þó at þeir menn, er fyrir váro, bæði þeim þannig, er eigi voro tilfeldir þessara laga, þá skylde þeim þat ekki tjá; ok sitja þeir nú í borginne við þetta í góðum friðe, ok halda vel lög sín. Þeir fara hvert sumar or borginne ok herja á ýmse lönd, ok fá sér ágætis mikils, ok þykkja vera enir mestu hermenn, ok öngvir þótto vera náliga þeirra jafníngjar í þenna tíma, ok ero nú kallaðir Jómsvíkíngar héðan í frá allar stundir.
25. Nú er at segja frá Sveini konúngi, at hann lætr sér verða á alla vega sem bezt til Áka, sonar Pálnatóka, svá sem þeirra vinátta hefði jafnan góð verit. Ok þó at þar hefði á orðit nokkorr drúpr með þeim, þá lét konúngrinn Áka ekki þess gjalda, ok virðir hann mikils þeirra fóstbrœðralag, ok er Áki á Fjóne, ok ræðr þar fyrir, sem faðir hans hafði hann tilsettan ok fyrr var sagt.
26. Sá maðr er nefndr til sögunnar, er heitið hefir Véseti; hann ræðr fyrir fylke því, er heitir Borghundarhólme. Kona hans hét Hildigunnr. Þau áttu sér 3 börn, þau er getið verðr við söguna, ok hefir heitit son þeirra Búi, er kallaðr var Búi enn digri, en annarr hét Sigurðr, er kallaðr var Sigurðr kápa. Dóttir þeirra hét Þorgunna; hún hafði þá gipt verit fyri nokkorum vetrum, þá er þetta var. Sveinn konúngr bað hennar til handa Áka, syni Pálnatóka, ok var hún gipt honum; ok, brátt et þau höfðu saman gingit, þá áttu þau Áki sér son, þann er Vagn er nefndr. En þá er þetta er tíðast, þá ræðr fyri Sjólöndum jarl sá, er nefndr er Haraldr, ok var kallaðr Strút-Haraldr; en þat bar til þess, at hann átti hött einn, þann er strútr var á mikill, hann var af brendu gulle gjörr, ok svá mikill, at hann stóð 10 merkr gulls, ok þaðan af fékk hann þat nafn, at hann var kallaðr Strútharaldr. Íngigérðr hefir heitið kona jarls; 3 voro börn þeirra, þau er hér ero nefnd í þessi sögu. Sigvaldi hefir heitit son þeirra, en annarr Þorkell, ok var kallaðr Þorkell enn háfi; en dóttir þeirra hét Tófa. Áki son Pálnatóka býr á Fjóne með vegsemð mikilli ok tign, ok vex Vagn þar upp heima með feðr sínom, þar til er hann er nokkorra vetra gamall. En þat er frá honum sagt, þegar er nakkvað má marka skaplyndi hans, at hann var meiri vandræðamaðr í sínom skapsmunom, enn allir menn aðrir, þeir er þar höfðu uppvaxit; svá var hann ok í allri lýzko ok í öllo síno athœfi, at trautt þótti mega um tœla. Ok er þat frásagt, at Vagn er stundum þá heima fœddr, sem þangat til hafðe verit, en stundum er hann í Borgundarhólme með Veseta afa sínom, ok er þat fyrir því, at nær þykkjast hvárigir ráðe mega við hann koma, eða festa hendr á honum, svá þykkir hann vera ódæll; við Búa er hann bezt allra sinna frænda, ok þat hefir hann nökkvi helzt, er Búi mælir fyrir honum, fyrir því, at hann var honum skapfeldastr, en at öngu hafðe hann þat, er frændr hans mæltu, ef honum sýndist annann veg, hvat sem þat var. Hann var allra manna vænstr ok fríðastr sjónum ok enn mesti atgjörvismaðr, ok bráðgjörr um hotvetna. Búi, móðurbróðir hans, var maðr úorðasamr ok heldr hljóðr optast, ok skapmikill; hann var maðr svá sterkr, at menn visso ógerla afl hans. Búi var ekki vænleiksmaðr, en þó var hann vörpuligr ok mikilúðligr ok garpr enn mesti í alla staðe. Sigurðr kápa bróðir hans varmaðr vænn ok kurteis ok liðmannligr, ok þó enn raunæfr viðreignar, ok heldr fámálogr. En frá Sigvalda, syne Strútharalds, er þat at segja, at hann er maðr nefljótr ok fölleitr; hann var eygðr manna bezt; hár var hann vexti ok allsnöfrmannligr.70 Þorkell bróðir hans var allra manna hæstr; hann var sterkr maðr ok forvitre, ok svá var hvártveggi þeirra brœðra.
27. Þat er nú frásagt, at þeir Sigvaldi brœðr búa skip 2 or landi, ok ætla til Jómsborgar, ok vilja vita, ef við þeim væri tekit, ok spyrja ráðs Harald jarl föður sinn, hverso rálligt honum sýndist þat, at þeir réðist til liðs með Jómsvíkíngum. En hann svarar, ok kallar þat rálligt, at þeir fœri þángat, ok aflaðe sér svá ágætis ok virðíngar: ok er nú mál at it reynit ykkr, brœðr! hvert ið eroð [nökkuð at mönnum.71 Þeir beiða hann fjártillaga til fararinnar, ok svá vista; en hann svaraðe, ok kvað þá annattveggja gera skyldo, at þeir fœri þess kostar or landi í braut, at þeir fengi sér sjálfir vistir ok annat þat, er þeir þyrfti at hafa, eða færi hvergi elligar ok sæti um kyrt. Nú fara þeir eigi at síðr, þó at Haraldr jarl, faðir þeirra, vilde ekki tilleggja. Þeir hafa 2 skip ok 100 manna; þeir vönduðu þat lið sem mest, ok fóro síðan, þartil er þeir komo til Borgundarhólms, ok þóttost þurfa at afla vér vista ok fjár nokkorskostar; ok taka þeir nú þat ráð, at þeir gera þar upprásir ok ræntu, ok taka upp bú Veseta eitt, þat er auðgast var, ok rænto hann því fé öllo, ok báro ofan til skipa sinna, ok fara þeir nú í braut leiðar sinnar; ok er nú ekke at segja frá förum þeirra, fyrr enn þeir koma til Jómsborgar. Þeir leggja utan at borgarhliðino, en Pálnatóki gekk ávalt með miklo liði fram í kastalann, þann er gjörr var yfir sundino, ok var hann því vanr, at mæla þaðan við þá menn, er komo til borgarinnar. Ok nú er hann verðr varr við kvámo þeirra Sigvalda, þá gerir Pálnatóki enn sem hann var vanr, gengr upp í kastalann með miklo liðe, ok spyrr þaðan, hverr fyrir liðe því réði ok skipom, er þá var þar kominn. Sigvalde svarar honum: hér ráða fyrir, sagðe hann, brœðr 2, synir Strútharalds jarls, ok héti ek Sigvalde, en brórðir minn heitir Þorkell. En þat er örendi okkart híngat, at við vildim ráðast til liðs með yðr við þeim mönnum, er yðr þykkja nýtande vera í voro liðe. Pálnatóki svarar vel um þetta mál, ok leitar þó ráðs undir Jómsvíkínga félaga sína; ok kvað sér kunnigt vera kynferðe þeirra, ok segir at þeir voro vel bornir. En Jómsvíkíngar báðo Pálnatóka fyrir sja, sem honum sýnest, ok kalla þat sitt ráð, sem hann vill. En nú eptir þetta, þá er lokit upp Jómsborg, ok nú róa þeir Sigvalde í borgina upp; ok er þeir voro þar komnir, þá skal reyna lið byirra, eptir því sem lög þeirra standa til, Jómsvíkínga; ok nú ferr þat sama fram, at til er reynt um lið þeirra, hvárt þeir þykkja til hafa vaskleik ok karlmennsko, at gánga í lið með Jómsvíkíngum ok undir þau lög öll, er þar voro sett. En svá gengr sú raun, at helmíngr liðs þeirra er í lög tekinn af þeim Jómsvíkíngom, en helmínginn senda þeir aptr. Nú er tekit við Sigvalda ok Þorkatli, bróður hans, ok [hálfo 100 manna72 með þeim, ok ero þeir nú leiddir í lög með þeim Jómsvíkíngom, ok gánga öngvir hærra í mannvirðíngo af Pálnatóka enn þeir brœðr, ok stendr þar nú svá búit um hríð.
28. Nú verðr þar til máls at taka, er Veseti er, at hann er ræntr eino búe síno, því er auðgast var, ok kömr þetta nú brátt til eyrna Veseta, ok tekr hann þat til ráðs í fyrstonne, at hann setr aptr sonu sína at geysíngom öllum ok yfirgánge, en ferr sjálfr á fund Sveins konúngs, ok segir honum til, hvat títt var um þá Haralds sonu, ok hverso þeir höfðu ræntan hann ok tekit upp bú hans, þat er hann átti eitthvert auðgast. Konúngr svarar: þat ráð legg ek til með þér, segir hann, attú skalt nú vera láta fyrst kyrt, en ek mon senda orð Strútharaldi, ok vita ef hann vilé gjalda upp fé fyrir sono sína, svá attú sér haldinn af, ok vil ek attú látir þér þat vel líka. Nú ferr Veseti heim við svá búit, en Sveinn konúngr sendir þegar menn eptir Haraldi jarli, ok bað hann koma á sinn fund. Jarl legst eigi förna undir höfuð, ok ferr þar til er hann kemr til konúngs, ok er þar tekit við honum vel. Nú spyrr konúngr eptir Harald jarl, hvat hann vissi til, hvern övisla synir hans höfðu gjörvan Veseta; hann kvaðst úgjörla vita. Konúngrinn segir honum, at þeir höfðu tekit upp bú hans eitt, þat er mest var, ok beiddi hann þess, at hann skyldi bœta fyrir þá fjárhlutum, ok væri síðan kyrt; en jarl segir, ok kveðst úfengit enn hafa þess fjársins, er hann mundi bœta fyrir þat, þótt úngmenni tœke naut eða sauðe til matar sér. Konúngr mælti: þá muntu fara heim við svá búit, segir konúngrinn, ok hefi ek nú sagt yðr vilja minn, en nú mon ek þó svá fyrir mæla, attú ábyrgist þik nú sjálfr við sonum Veseta ok svá fé þítt, ok mon ek nú eiga at öngan hlut, þar er þú vill þat ekki hafa, er ek legg til með þér, ok viltu þat einu hafa, er þér sýnest, ok varir mik at þesso mune vera missráðit. Haraldr jarl svarar, ok kveðst sjálfr mundu vera í ábyrgð um þat, en lézt ekki mundu þat við hann meta: ok em ek stórum óhræddr við Veseta ok sono hans. Ok nú eptir þetta ferr Haraldr jarl heim, ok er ekki getið um ferð hans, at né eitt yrðe til tíðenda.
29. Þat er nú at segja þesso næst, at Veseti ok synir hans frétta viðræðu þeirra Haralds jarls ok Sveins konúngs, ok svá hverjar lyktir áféllo þeirra tal, svá ok þat, er jarl hafðe mælt at skilnaðe, áðr enn þeir konúngr skildist. Nú ætla þeir ráð fyrir sér Veseta synir. Þat er þeirra tiltekja, at þeir búa skip 3,73 þau er öll voru stór, ok hafa þar með 20074 manna, ok búa þat lið sem bezt megu þeir, fara síðan þar til er þeir koma á Sjóland, ok taka þar upp þau 3 bú Haralds jarls, er auðgust voru, þeirra er hann átti; ok eptir þat fara þeir heim, synir Veseta, með þetta it mikla fengi, er þeir hafa nú aflat. Ok nú koma brátt þessi örendi fyrir jarlinn Strútharald, at hann var ræntr, ok tekin upp 3 hans bú, þau er auðgust voru; kemr nú í hug, hvað konúngrinn hafðe spáð honum. Hann gerir nú þegar menn á fund konúngsins, ef hann vildi nú hlut í eiga at sætta þá, ok kveðst nú vilja gjarna hans umbdœme. En konúngr svarar nú þesso: at nú skal Haraldr jarl hafa ráð sín in góðo, en nú mon ek ekki láta til mín taka, þvíat hann vildi ekki mín ráð við hafa, þá er við rœddum þetta mál, ok var þá umb minna at dœma, enn nú er, ok hafi hann nú sjálfr einræði sitt, en ek mon mér öngu afskipta. Nú fara sendimenn jarls heim aptr, ok segja honum svör konúngsins. Vér munom þá verða taka til várra ráða, segir jarl, ef konúngrinn vill sitja kyrr hjá málunom. Haraldr jarl fær sér nú 10 skip, ok býr sem bezt at mönnom ok vápnom, ok ferr síðan með þessu liðe, allt þar til er þeir koma í Borgundarhólm, ok þar hlaupa þeir á land upp, ok taka upp 3 bú fyrir Veseta, þau er eigi voru verri enn þau, er synir Veseta höfðu upptekit fyrri. Haraldr jarl vendir nú aptr til Sjólanda með þetta fé, ok þykkist nú vel hafa hefnt sín í þessi ferð. Svá er nú sagt, at eigi líðr lángt héðan, áðr enn þetta spyrr Veseti, fjárskaða þenna allan, er orðinn var, ok tekr hann þat ráð, at hann ferr þegar á fund Sveins konúngs, ok tekr hann vel við honum. Síðan ræðr Veseti mál sitt fyrir konúnginom, ok tjár á þessa leið: þat muntu spurt hafa, herra! segir hann, at þúngt hefir álagzt með okkr Strútharaldi jarli of hríð, ok varir mik at úfriðr myne afgerast sjálfra landsmanna í mille, ef þér egit öngan hlut í með oss, ok kann vera at verra sé síðar enn nú svá komit sem er, þvíat yðrir menn ero hvárirtveggjo, herra! Konúngr svarar á þessa lund: ek mon brálliga fara til þíngs þess, er heitir Íseyrarþíng,75 ok mon ek boða þángat Haraldi jarli, ok skulo þit þar sættast með tillögu góðra manna ok váro umbdœme, ok mon sá nú jarli enn bezti, at vér setjum mále þesso, eptir því er oss líkar, allra helzt er oss þykkir þú vel fara með þíno mále. Ok eptir þetta ferr Veseti heim, ok liðo nú svá fram stundir, þar til er Sveinn konúngr ok hans föroneyti búast til þíngsins. Sveinn konúngr hefir 50 skipa,76 ok því svá mikit lið, at hann vill einn skipa í mille þeirra um allt þat, sem í er orðit með þeim. Haraldr jarl átti skamt at fara til þíngsins, ok hefir hann eigi meir enn 20 skip. Veseti ferr ok til þíngsins, ok hefir 3 ein skip; þat er ok sagt, at synir hans voru eigi í ferð með honum, þeir Búi digri ok Sigurðr kápa. Ok nú er konúngr ok jarl ok Veseti voru komnir á þíngit, þá setr Veseti tjöld sín niðre við sjó hjá sunde því, er atgengr þíngstöðinne. En Strútharaldr jarl hafðe tjaldað upp frá stund þá, en þar á mille setr konúngr sínar herbúðir. Ok er áleið kveldið, þá sá þeir þaðan af þíngino fara frá heimile Haralds jarls 10 skip; ok er þeir nolgast þángat, þá leggja þeir menn í lægi skip sín, ok síðan gánga þeir menn á land upp frá skipom með sveit sína; þeir snara þegar á þíngit. Nú ero þessir menn brátt kendir, at þar ero komnir þeir synir Veseta, Búi ok Sigurðr. Búi enn digre var þá búinn mjök ítarliga at klæðum, fyrir því at hann var þá í klæðum þeim, er Haraldr jarl átte; en sá búnaðr var svá fémikill, at til komu 2077 merkr gulls. Þeir hafa ok tekit upp fyrir jarli 2 gullkistor, ok svá mjök hlaðnar af gulli, at í hvárre kistonne voru [10 hundruð78 marka gulls. Hatt jarls hafðe Búi digre á höfðe sér, þann er til komu 10 merkr gulls. Þeir gánga nú á þíngit brœðr alvápnaðir, ok með fylktu liðe ok snarpligu. Ok er þeir voro þar komnir, þá tekr Búi til orða ok kveðr sér hljóðs, ok er hljótt var orðit, þá mælti hann til jarlsins Strútharalds: hitt er nú ráð, jarl! segir hann, ef þú berr nokkor kensl á gripe þessa, er nú muntu sjá á oss skína, attú sœk nú til úragliga, ef þú þorir, ok sé nokkor dáð í þér, fyrir því at lengi hefir þú stórt bergt79 við oss frændr; em ek nú ok albúinn at berjast við þik, ef nokkort er mannsmót, í þér. Sveinn konúngr heyrir orð Búa, ok þykke þat sjá, at hann fær eigi haldit sinne tign, ef hann lætr þá berjast þar á þíngino, ok ginge eigi á mille þeirra, er hann hafði svá mikit aftekit, at þeir skyldu þar sættast á þíngino, ok tekr konúngrinn nú þat ráð, at hann gengr á mille þeirra, ok lætr þá eigi ná at berjast, ok kömr þar nú því mále loks, við atgaungu konúngsins ok afla, at nú verða hvárirtveggjo því at játa, at konúngrinn skipe einn á millum þeirra, eptir því sem hann vill. En þat skorar Búi í sættina, at hann læsk aldregi mundu lausar láta gullkistornar, þær er hann hafðe fengit af jarli, ok önga gripe hans, en bað konúnginn ráða öðro sem hann vilde. Konúngr svarar; þú Búi! segir hann, stór verðr þú oss, nú hafðu þitt mál um gullkistornar, en jarl svá mikit fé annat, at hann þykke haldinn af, en lausa verðr þú at láta, Búi digre! segir hann, gripe jarls, þá er þú hefir tekit, ok gera honum eigi þá hneiso eða svívirðu, at hann nái eigi tignarklæðum sínom. Svá lýkr, at konúngr verðr at ráða, ok ferr Búi af klæðunum. Nú hélt konúngrinn af því mest til þessa, um at gripir jarls raknaðe, at þat þótti jarli sér mest svívirðíng, ef hann skylde eigi ná at hafa gripe sína. Ok nú verða þeir á þat sáttir, at konúngr skylde þannig80 skipa með þeim, sem nú hafðe hann ákveðit um gripina, ok gera ok slíkt of annat, sem þá sýndist honum jöfnoðr mille þeirra. Ok síðan lýkr konúngr upp gerðinne, ok ferr þaðan at málino, sem hann hafði áðr sagt á ván umb, at Búi skal þegar láta lausa gripina jarls, en hafa sjálfr gullkistornar báðar til hélla sátta við jarl; þeir skulo ok aftr gjalda bú þau, er upp voro tekin fyrir Strútharaldi jarli: en hann skal þat leggja í móte yðr til sœmðar, at gipta Tófu dóttur sína Sigurði kápu, ok skulo henne heiman fylgja þessi fé, ok skal eigi öðrovís aptr gjalda upptöko búanna, enn þeir taka þat undir sjálfum sér. Því gerði konúngrinn þannig sættina, at honum þótti þetta vænst til, at um heilt mætti gróa með þeim, ok sættin mætti lengst haldast með þeim, ef mægðin tækist. Þesso taka þeir vel, feðgar, ok leggr Veseti til við Sigurð þriðjúng alls fjár síns, ok þykkir Sigurði it vænsta of kvánfáng þetta, er honum er ætlat, ok sættast þeir nú at þesso, ok fara þegar af þíngino til Strútharalds jarls, ok skal þá vera þegar brullaup þeirra Sigurðar. Þángat ferr fyrir konúngrinn til þeirrar veizlo, ok Veseti ok synir hans, sem líkligt var; ok er nú drukkit brullaup þeirra Sigurðar ok Tófu með mikille tign ok virðíngu; ok eptir boðit ferr konúngr heim, sæmðr með gjöfum, ok aðrir boðsmenn. Veseti ferr nú ok heim ok synir hans til Borgundarhólms, ok er Tófa þar í för með þeim jarlsdóttir; ok er nú kyrt of hríð ok friðr góðr allra manna í millum.
30. Nú hafa þeir brœðr skamma hríð heima verit með föður sínom, áðr enn Búi digri lýser yfir því, er honum bjó í skape, at hann ætlast at fara til Jómsborgar, at leita sér frægðar ok ágætis. Sigurðr bróðir hans vill ok fara með honum, þótt hann sé nýkvángaðr, ok nú búast þeir heiman brœðrnir, ok hafa 2 skip ok 10081 manna, ok vilja gera sem líkast því, er gerðu synir Strútharalds fyrri, þeir Sigvaldi ok Þorkell; fara síðan, þar til er þeir komu til Jómsborgar, ok leggja þegar utan at steinboganum ok at hafnardurunom. Ok er höfðíngjar í borginne verða varir við kvámo þeirra, þá gánga þeir, höfðíngjarnir Pálnatóki ok Sigurðr ok Þorkell háfi, framme á steinbogann, ok kenna þeir Sigvaldi mennina, þá er fyrir skipunom réðo. Ok nú tekr Búi til orða ok segir, at hann vill þángat ráðast til liðs með þeim Jómsvíkíngum, ok þeir brœðr með, allt lið sitt, ef Pálnatóki vilde við þeim taka. En Sigvaldi tekr til orða: hverso hafi þér faðir minn Strútharaldr jarl sett málum yðrom, segir hann, áðr enn þér fœrit or landino. Búi svarar: þat er laung saga, segir hann, at segja frá várum viðskiptum, en þau urðu lok á, at Sveinn konúngr hefir skipat öllom málom með oss, ok má ek nú eigi þat uppinna í skömmo mále, er vér höfum saman átt, en sáttir ero vér nú. Nú mælti Pálnatóki við félaga sína, Jómsvíkínga: vilé þér tilhætta, segir hann, hvárt þessir menn segi satt eða eigi, en allfúss væra ek til þeirra, segir hann, fyrir því at þess vættir mik, at fáir myne hér slíkir vera fyrir í voro liðe, sem þeir ero. Þeir svara honum, Jómsvíkíngar: vér viljom attú takir þessa menn í lög með þér ok oss, ef þér sýnest þat, en ef þeir hlutir nokkorir koma upp síðar umb hagi þeirra, er vér vitom nú eigi, þá skal þat sem allt annat á þíno umdœmi. Ok nú eptir þetta þá er upplokit Jómsborg, ok leggja þeir Búi skiponom inn í höfnina, ok er síðan reynt lið þeirra [ok hljótast af því liðe 8tigir manna,82 en 4tigir fara aptr heim til Danmerkr. Nú er frá því at segja at þeir ero nú í borginne allir samt höfðíngjar, þeir er áðr voro nefndir ok þessir, er nú ero til komnir, ok várost góðir vinir. Þeir herja nú hvert sumar eptir annat á ýmse lönd, ok fá sér bæði fjár ok mikillar frægðar, ok þó at eigi sé hér í þessari frásögn frá þeim stórvirkjum sagt, sem þeir unno, þá er þat þó alsagt, at eigi er sýnt, at verit hafi méri hetjor eða garpar, enn þeir Jómsvíkíngar, ok hyggjo vér at varla hafi fingizt þeirra jamníngjar; en þeir ero hvern vetr í Jómsborg í kyrðum.
31. Þar er nú til at taka, er Vagn er Ákason, hann vex nú upp heima með föður sínom á Fjóne, en stundum með Veseta afa sínom. Hann er maðr svá úeirinn í sínom uppruna, at þat er helzt sagt til marks um hans skaplynde, at þá er hann var 983 vetra gamall, þá hafðe hann drepit 3 menn. Hann er nú heima þar til er hann er 12 vetra gamall, ok er þá svá komit, at menn þóttost trautt mega umb hreifa hans skaplynde ok ofsa; hann gerist, ok svá illgersasamr, at öngu vætta vilde hann eira. Ok nú , þykkjast hans frændr eigi vita, hvat or skylde ráða þesso vandræði. Ok nú er þat ráð tekit, at Áki faðir hans fær honum hálft 100 manna ok þar með 1 lángskip, en annat lið jafnmikit fær honum Veseti afi hans ok þar með annað lángskip, ok er engi maðr, sá er honum fylgir, ellri enn tvítögr at aldri, ok engi œri84 enn 18 vetra gamall, nema Vagn sjálfr, hann var 12 vetra gamall. Hann biðr sér ekki fleira fá, enn nú, var frásagt, 100 liðs ok 2 lángskip, ok lézt enskis fleira við þurfa, kvaðst sjálfr mundu fá sér vistir ok þat annat, er þeir þyrpte at hafa.
32. Nú réðsk Vagn heiman með lið þetta it vænliga, ok þurfo þeir nú þegar at afla sér vistar, ok verðr Vagn ekki mjök örþrifráðe, þótt hann væri úngr at aldri. Hann ferr nú í fyrsto ok rekr hernað fyri endilánga Danmörk, ok höggr sér strandhögg óspart, svá sem hann þarf. Hann rænir bæði klæðum ok vápnum, ok svá lýkr nú, at hann skortir hvárke vápn né herklæðe né vist, áðr hann siglde í braut or Danaveldi,ok lætr hann þá Danina fá sér slíka hluti. Allt hefir hann nú œrið, þat er þeir þurfo að hafa með þessom 2 skipom. Nú ferr hann þar til er hann kömr til Jómsborgar, þat var snemma umb morguninn í sólar upprás. Þeir Vagn leggja nú þegar skiponom utan at steinboganom; en þeir höfðíngjar borgarinnar, Pálnatóki ok Sigvaldi, Þorkell ok Búi ok Sigurðr, þegar er þeir verða við lið varir, þá fara þeir í kastalann, sem þeir voro vanir, ok spyrja síðan eptir, hverir þar væri komnir. Vagn spyrr í móte, hvárt Pálnatóki væri í kastalanom. Hann svarar ok segir, at sá væri maðrinn kominn til tals við hann, er svá heitir: eða hverir ero þessir menn, segir hann, er svá láta ríkmannliga? Vagn segir: ekki skal ek leyna þik heiti míno, ek heiti Vagn, segir hann, ok emk son Áka á Fjóne ok náfrændi yðvarr, ok em ek því hér kominn, at ek vilda ráðast til liðs með yðr, fyrir því, at ekki þótta ek nú dæll heima meir enn svá, þóttost frændr mínir nú œrið hafa, þótt ek fœra nú í brott þaðan. Pálnatóki svarar: þykki þér ráðit, frændi! segir hann, at þú munt hér þykkja hœgr viðskiptes, ef menn megu heima trautt eða eigi umtæla? Vagn svarar: logit er at mér, frænde! segir hann, ef þú getr eigi temprað svá mitt skaplynde, at ek mega vera í samsæti með vöskum mönnum, ok munto vilja gera várn sóma, þar sem vér erom komnir á yðvarn fund. Þá rœðir Pálnatóki við Jómsvíkínga: hvárt þykkir yðr rálligt, segir hann, at vér takim við þeim Vagne frænda eða eigi. Þá annsvarar Búi digri: þat er mitt ráð, segir hann, ok er Vagn við mik bezt sinna frænda, at vér takim aldregi við honum, ok hann komi hér aldregi innan borgar. Við þér vilja menn rísa hér innan borgar, frændi! segir hann, ok jafnt frændr þínir, þeir er öll deili vita á þér. Vagn svarar: hvárt verða þeir menn berir at því, segir hann, er þar standa hjá þér, at þeir vilja eigi við mér taka? en þó væri mér þess eigi ván af Búa frænda mínom, at hann munde, í þesso berr gerast. Þar em ek þó saðr að því, segir Búi, at ek fýse ekki, að við, yðr sé tekit, heldr lét ek þess, en þó vil ek at Pálnatóki ráðe. En hvat leggja þeir til synir Strútharalds jarls? segir Vagn, þat vil ek vita. Hafa skulo við til þess einorð, segir Sigvaldi, at við vildim attú kæmir hér aldregi í várn flokk. Nú spyrr Pálnatóki ok mælti: hverso gamall maðr ertu? frænde! segir hann. Ekki mon ek ljúga til þess, segir hann, ek em 12 vetra gamall, segir hann. Já, segir Pálnatóki, þá mælir þú ólög við oss, frænde! segir hann, þar er þú ert miklo ærri85 maðr at aldri, enn svá, at vér hafim hér lögtekna í Jómsborg at vera í sveit með oss; ok bítr þat fyrir, ok máttu af því eigi vera með oss; Vagn svarar: ek mon ekki til þess halda, frænde! segir hann, at þú brjótir lög þín, en þá ero þau sízt brotin, ef ek em sem einn 18 vetra eða ellri. Heill svá, attú halt ekki lengr á þesso, frændi! segir Pálnatóki; ek mon heldr senda þik vestr til Bretlands, á fund Bjarnar ens brezka, ok fyri sakir várrar frændsime þá gef ek þér upp hálft ríkit til eignar ok stjórnar þar á Bretlandi. Vel þykke mér þetta boðit, frændi! segir Vagn, en þó vil ek eigi þetta, er nú býðr þú. Hvat viltu þá, frænde! segir hann, er þú vilt eigi slíka hlute, sem nú býð ek þér, þvíat nú þykkjomst ek vel bjóða. Nú svarar Vagn: égi vil ek þetta heldr enn áðr, segir hann, ok er þetta þú vel boðit ok frændsamliga. Pálnatóki mælti: hvar ætlar þú til, frænde! segir hann, með ofsa þinn ok framgáng, ef þá vill eigi þiggja slíka hlute? Þess skulo þér nú vísir verða, Jómsvíkíngar! hvað mér býr í skape; ek vil bjóða Sigvalda, syni Strútharalds jarls, at við eigim leik saman ok berjymst við jafnmart lið; hafi hann 2 skip or borginne ok 100 liðs, ok reynem síðan með oss, hvárir undan skulo láta öðrum, ok hvárir meira hlut skulo hafa í váru, viðskipte, ok skal þetta mál binda með oss: ok ef svá kann at verða, að þeir [láte síga ok renne86 undan, þá skulo þér skyldir at taka við oss, ok gera oss [kost á með yðr at vera í87 Jómsborg. En ef vér eigum slíkan hlut máls, sem nú ætla ek þeim Sigvalda, þá skulo vér í brott fara, ok ero þér þá lausir þessa máls. En eigi býð ek yðr með minna kappe, enn svá, at Sigvaldi jarlsson berist við oss, ef hann borir, ok sé hann úragr karlmaðr, ok hafi heldr manns hjarta enn berkykvendis.88 Nú svarar Pálnatóki: hér lýstr í endime, segir hann, hvat þessi enn, úngi maðr tekr til, ok mátto þar til heyra, Sigvaldi! segir haun, hverso mjök hann vandar boð at þér, þóttú sér jarlsson, ok þat þykke mér hvergi óvænna, attú komir í fulla raun af þessom frænda mínom, áðr enn þér skilið. En við þat er svá er fast atskafit ok fárliga, þá verðr þú trautt hœfr maðr af, ef þú freistar eigi við þá, fyri því at miklo er um mælt meira, enn þú megir undan víkjast; ok er þat til, at ér leggit at þeim, ok gerit þeim þá ena fyrsto hríð, at þeir kunne hóf sín. En ef svá berr til, at Vagn frænde várr verðr eigi svá sigrsæll, sem hann er stóróðr, ok gánge honum þýngra, þá vil ek þar mikinn varnað ábjóða, at engi maðr beri vápn á hann, fyrir því, at þeim mon þúngt falla, er þat hendir, ok leitt mon oss at sjá á, ef hann er hart lékinn, eða honum nokkvat til meins gert, þótt hann þykke trautt hvers barns leika vera; en þó varir mik, at nú sé gjör skírsla til, hvílíkr þá ert, Sigvaldi! í framgaungo, þótt frændi minn sé úngr at aldri. Nú eptir þetta búast þeir Sigvaldi or borginne 2 skipom til móts við Vagn, ok þegar er þeir hittast, þá leggja þeir saman randir ok berjast, ok er svá frásagt, at Vagn ok félagar hans veita þeim, Sigvalda ena snörposto grjóthríð svá þegar, at þeir mega ekki annat enn hlífa sér ok forða, ok hafa þeir þó yrit89 at vinna, svá ero þeir ákafir, enir úngo menn; ok þegar grjótrið fœttist, þá láta þeir eigi lengi þurfa at bíða höggvápna, ok hafa þeir þá höggorrosto, ok berjast með sverðum allhreystimannliga. En svá kom of síðir því mále, at Sigvaldi létti undan, ok flýr inn til landsins, ok vilde fá grjót. En þeir Vagn leggja eptir þeim, ok finnast þeir nú á landi, ok verðr Sigvaldi nú við at hrökkva, hvárt hann vill eða eigi, ok verðr þar nú með þeim önnor atlaga, ok er þeirra bardagi nú miklo ákafari ok snarpari enn it fyrra sinn, ok er þat nú frásagt, að þeim Sigvalda veitti sjá hríð enn þúngt. þÞir Pálnatóki ero nú staddir í kastalanum borgarinnar, ok sjá þaðan til, hverso þessi leikr ferr með þeim Sigvalda. Nú sækja þeir Vagn at fast, svát þeir Sigvaldi hopa undan á hæli ok hans félagar, allt þar til er þeir koma at borginne, en hún var læst ok lukt, ok mátto þar eigi innkomast í borgina, ok varð nú við að snúast ok veita vörn, eða gefast upp ella. Ok nú sér Pálnatóki ok þeir Jómsvíkíngar, at nú man tvemr umskipta, annathvárt at Vagn man fá yfirkominn Sigvalda ok lið hans, eða hitt ella, at þeir muno verða at lúka upp borginne, ok komist hann svá undan með fjörvi, þvíat hann má nú eigi undan flýja, ok eigi man hann viljat hafa, slíkr maðr sem hann var. Hér kemr mále, at Pálnatóki biðr upp lúka borginne: ok hefir þú, Sigvaldi! segir hann, trautt þinn maka við at eiga, þar er sjá er, frænde várr, ok er nú mál at létta þessom leik, þvíat reynt er nú til fulls ykkat viðrskipte, ok megu vér nú þekkja hvílíkr hvárr ykkar er; ok er þat mitt ráð, segir Pálnatóki, ef yðr sýnest svá, at vér takim við þessom enum únga manni ok liðe hans, þótt hann sé nökkvi ýngri at aldri enn svá, sem í lögum várom er mælt, ok hlær mér þess hugr, segir hann, of einn jafngamlan hér í váro liðe, at né einn fáe fáng af honum, ok er góð ván á um slíka menn síðar, at slíkir láti sér eigi allt í augu vaxa. Nú gera þeir eptir því, sem Pálnatóki mælti fyrir, ok er nú upplokit Jómsborg, ok slitið bardaganom með þeim, ok er nú Vagn í lög tekinn ok allir hans menn. Í bardaga, þeirra Vagns ok Sigvalda er sagt at fallit hafi af Sigvalda 50 manna, ok [jafnmargt lið90 af Vagne, en þó hafðe Vagn einn virðíng þeirra beggja af þessom funde. Margir menn voro ok sárir orðnir í bárdaganom af hvárstveggja liðe. Nú er Vagn þar í Jómsborg með vild ok samþykke allra höfðingja, þvíat svá stóðo lög þeirra til, að allir skyldu at eino ráðe, þegar er þar kœme, þótt áðr hefði nakkvat um svarfað. Vagn er sagt at svá gerist spakr maðr ok siðugr þar í Jómsborg, at engi maðr var þar spakari né listugari enn Vagn Ákason, né kunne betr allan sinn riddaraskap enn hann. Hann ferr or landi hvert sumar, ok stýrir skipe ok legst í hernað, ok var engi þeirra Jómsvíkínga meire kenpa enn hann í framgaungu. Því ferr ná fram 3 sumur í samt, frá því er hann kom í lið með þeim Jómsvíkíngom, at þeir liggja úte hvert sumar á herskipom, ok hafa jafnan sigr, en um vetrunom ero þeir heima í Jómsborg, ok er þeirra nú víða getið umveröldina.
33. Þess er nú viðgetið it 3ja sumarið, þá er áleið um haustið, at Pálnatóki tekr sótt, ok er Vagn þá 15 vetra gamall, er þetta er. Nú er þegar boðit konúnginom Búrizlafi til borgarinnar, þvíat Pálnatóka segir svá hugr um sitt sóttarfar, sem þessi sótt myne hann til bana leiða. Ok er konúngrinn kömr á fund Pálnatóka, þá rœiðr hann svá: þat er hugboð mitt, herra! segir hann, at ek muna eigi fléri sóttir taka, ok má þat ok eigi ólíkligt þykkja fyrir aldrs sakir; en þat er ráð mitt, segir hann, ok tillag með yðr, at maðr sé fingenn annarr í stað minn, ok sé sá höfðíngi í borginne, at skipa þeim málum, er ek hefi áðr fyrir setið, ok hafist þeir hér við í borginne, Jómsvíkíngar, ok hafi þeir enn landvörn fyri þér, sem vér höfum áðr gjört, ok þykke mér, sem Sigvalda myne fæst til skorta, af þeim sem til er at gánga, mér í hömlo91 um ráðagerðir, ok dœma hér um mál manna, bæði fyrir vizku sakir ok ráðspeki; ok man yðr þó þykkja nokkor hvatvíse í því, er ek man nú mæla fyrir yðr, at ek get þess, en eigi veit ek þat, at alla skorti nokkvat at því, sem ek hefi verit. Konúngr svarar þá: opt hafa oss þín ráð vel gefizt, segir hann, ok skal þetta enn hafa, er þú hefir tillagt, ok man oss þat öllum bezt gegna, en þat er ugganda, at nú myne eigi lengi þín við njóta eða þinna ráða, ok er oss at skyldra at hafa þat síðarsta, ok skulo standa öll en forno lög, þau er Pálnatóki hefir sett við hygginna manna ráð hér í Jómsborg. Svá er sagt, at Sigvaldi var þess ekki einkar trauðr, ok gengr hann undir þetta, er á hendr honum var lagt, með ráðe Búrizlafs konúngs ok Pálnatóka. Ok í nú eptir þetta, þá gefr Pálnatóki Vagne frænda sínom hálft Bretlands ríki til eignar ok forráða með, Birne enum brezka, ok síðan bað hann Vagne frænda sínom virkða á alla vega við þá Jómsvíkínga ok einkum við konúnginn, ok fór um þat mörgum orðum ok snjöllum, ok sýnde þat í þesso, at honum var mikil ástúð á Vagne frænda sínom, ok þat annat, at honum þótti miklo skipta, at þeir gerðe vel til Vagns; ok litlo eptir þetta andast Pálnatóki, ok þykkir þat öllum enn mesti skaðe, ok lýkr þar frásögn um einn enn bezta dreng.
34. Nú eptir fráfall Pálnatóka, þá tekr Sigvaldi at stýra lögum þeirra Jómsvíkínga, ok er hann hafðe eigi lengi þesso stjórnað, þá er þat frásagt, at nokkvat breyttist háttr laganna í borginne, ok verða lögin haldin eigi með jafnmikille freko, sem þá er Pálnatóki stýrðe; gerist svá brátt, at þaðra ero kanor í borginne 2 nóttom saman eða 3, svá ok ero menn í brott or borginne, lengrum enn lög stóðo til, ok verða nú í borginne stundum áverkar með mönnum ok einstaka víg.
35. Ok nú er þetta er tíðenda, þá ferr Sigvaldi or borginne, ok til fundar við Búrizlaf konúng; en konúngrinn atti sér dœtr 3, þær er nefndar ero til sögunnar, ok hét Ástríðr en elzta, ok var allfríð sjónum ok en vitrasta; en sú er næst var henne at aldri hét Gunnhildr; en Geira en ýngsta, hennar fékk Ólafr Tryggvason. Ok er Sigvaldi er kominn á fund konúngsins, þá býðr hann honum 2 kosti, annathvárt at hann lézt eigi vera mundo í Jómsborg, eða ella gæfi hann honum Ástríðe dóttur sína. Konúngr svarar honum: þat hafða ek ætlat fyrir mér, segir hann, at ek munda hana þeim manni gefa, er tignari væri fyrir nafns sakir, enn þú ert, en þó væri mér þess þörf, attú færir eigi í brott or borginne, ok skulo vér ráða um þetta öll saman, hvat oss þykke rálligast af at hafa. Síðan hitte konúngrinn Ástríðe dóttur sína, ok spyrr hana, hverso henni væri at skape þessi ráðahagr, at hún væri gipt Sigvalda: ok vil ek, segir hann, at við setim ráðit sem vitrligast, at Sigvaldi fari eigi brott or borginne eða Jómsvíkíngar, þvíat ek þarf þeirra mjök til landvarnar með mér. Ástríðr svarar feðr sínom: þér satt til at segja, faðir! segir hún, þá vilda ek Sigvalda aldregi eiga, en þó skaltu honum eigi frá hnekkja, ok þó á þá leið, sem ek man fyrir segja. Hann skal þat vinna til ráðahags þessa, at koma af landino öllum sköttum, þeim er vér höfum híngat til goldit Danakonúngi, áðr enn hann komi mér á arm; hinn er annarr kostr, at hann fái híngat komit Sveine Danakonúngi, svá attú egir vald á honum. Ok eptir þetta berr konúngrinn upp þetta mál fyrir Sigvalda, er þau mæltu til, ok binda þau þetta síðan fastmælum með sér, ok skal framkomit vera fyrir en 3ju jól; en ef Sigvaldi kömr eigi þesso fram, sem nú var skilt með þeim, þá skulo mál þeirra öll vera laus.
36. Sigvaldi ferr nú heim eptir þetta til Jómsborgar. Ok á eno sama vári ferr hann með 3 skip ok 30092 manna þaðan or Jómsborg. Hann ferr til þess er hann kömr á Sjóland, ok hittir þar menn at mále, ok hefir frétt til, at Sveinn konúngr tekr veizlor skamt þaðan á land upp. Ok nú er hann þykkist glöggt spurt hafa til fara konúngsins, þá leggr þann skip sín við nes eitt, þar er hvergi voro skip í nánd, en þat var skamt frá bœnom, þar er konúngrinn tók veizlo [ok drakk með 60093 manna. Þeir Sigvaldi snúa skipom sínom, ok láta framstafna horfa frá landi, ok tengja saman hvert skip af stafne annars, ok leggja þeir árar allar í háreiðar. Síðan sendi Sigvaldi 20 menn skilríkja til fundar við Svein konúng, ok mælti at þeir skylde þat segja konúngi, at hann vilde hitta hann at nauðsynjum; ok þat annat, at hann væri svá sjúkr, at hann væri náliga at bana kominn: þat skulo þér ok segja konúnginom, at þar ligge honum náliga við allt ráð ok líf. Ok nú fara sendimenn til bœjarins, ok gánga í höll fyrir konúnginn, ok sá er foríngé þeirra var, berr upp öll þessi örendi, er þeir váro með sendir. Ok er konúngrinn heyrðe þessi tíðendi, þá ferr konúngrinn þegar ofan til sjóvar, ok með honum þau 600 manna, er þar voro at veizlonne, til fundar við Sigvalda. En þá er Sigvaldi verðr þessa varr, at konúngrinn var þángat á för, þá er þat sagt, at hann er á því skipino, er first var landi, ok liggr hann nú í rekkjo ok gerist allmáttlítill. Hann mælti nú við sína menn: þá er 30 manna ero útgingnir á þat skip, er næst er landino, þá skulo þér hleypa út bryggjo af landi ok á skip út, ok mæla svá, at menn sökkvi eigi skipom undir oss, ok troðist eigi svá ákaft, ok get ek at konúngrinn myne gánga í fyrsta lagi. En þá er 20 menn ero komnir á miðskipet, þá skal kippa af þeirri bryggjonne, er á þat liggr skipet. Nú er svá frásagt, at konúngrinn kömr þar með lið sitt, ok spyrr at Sigvalda; en honum er sagt at hann mátte líteð, ok liggr hann á yzta skipino: ok gengr hann síðan á þat skip, er næst er landino, ok hvert af öðro, þartil er hann kömr á skip Sigvalda. Menn gánga ok eptir honum, en Sigvalda lið ferr svá með öllu, sem hann hafðe ráð tilgefit. Ok nú er konúngrinn er kominn á skip þat, er Sigvaldi liggr á, með enn 10da mann, þá spurðe konúngrinn, ef Sigvalde hefði mál sitt; en honum er sagt, at hann hefir mál sitt, ok er þó máttr sem minnstr. Síðan gengr konúngrinn at, þar er Sigvaldi liggr, ok lýtr at honum niðr, ok spyrr, ef hann mætti nema orð hans, eða hver tíðendi hann kynne honum at segja, þau er honum lægi svá stórt við að þeir fyndist, sem Sigvaldi hafði honum orð um send. Lúttu nú at mér líttað, herra! segir hann Sigvaldi, þá munto heldr mega nema mál mitt, þvíat ek em nú lágmæltr. Ok er konúngr lýtr at honum niðr, þá tók Sigvaldi hende annarri um herðar konúnginom, en annarri undir hönd honum, ok er hann nú eigi allmeginlaus, ok heldr hann nú eigi allaust konúnginom. Ok í því bile þá kallar Sigvaldi at öllum skipverjum, at þeir skyldu falla við árar allar sem tíðast; ok svá gera þeir, ok röru nú í brott sem þeir máttu. En þessi 600 manna standa eptir á landi, ok sjá á; ok nú tekr konúngr til orða ok mælti: hvat er nú, Sigvaldi! segir hann, viltu svíkja mik nú, eða hvat er fyrir ætlat? ek þykkjomst nú sjá, segir hann, at tíðendum mon sæta, en þat má ek eigi vita; til hvers koma mon þessi tiltekja. Sigvaldi svarar konúnginom ok mælti svá: eigi mon ek svíkja yðr, herra! en fara verðe þér nú með oss til Jómsborgar, ok veita skulo vér yðr þat allt til virðíngar, sem vér megum, ok allir yðrir menn, þeir er nú fylgja yðr, skulo velkomnir með oss, ok monu þér þá vita, til hvers hvatke kömr, er þér komit þar til þeirrar veizlo, er vér höfum yðr búit, ok skaltu þar einn fyrir öllu ráða, en vér skulom allir, sem skylt er, til þín lúta, ok veita þér alla sœmð, þá er vér megum. Þat muno vér nú þekkjast, segir konúngr, or því sem að ráða er. Þér fara nú þar til er þeir koma til Jómsborgar, ok þjónar Sigvaldi konúnginom, sem vert var, ok gera nú Jómsvíkíngar í móte honum ena beztu veizlo, ok kallast allir hans menn vera. En Sigvaldi segir nú konúnginom, hver sök til er, er hann hafðe konúnginn or landi hafðan, at hann lézt beðit hafa kono til handa honum, dóttur Búrizlafs konúngs:, ok þeirrar meyar, er ek vissa vœnsta vera ok bezt um sik, ok tókumst ek þat á hendr fyrir vinátto sakir við yðr, herra! að því er mér sýnest, ok vilda ek eigi, attú mistir ens bezta kvánfángs. Því gat Sigvaldi ná viðkomit, at allir Jómsvíkíngar sönnuðu þetta með honum. Konúngr spurðe, hvat mærin héti. Sú mær heitir Gunnhildr, segir Sigvaldi, er ek hefi beðit þér til handa, en mér er föstnoð önnor dóttir hans, sú er Ástríðr heitir, ok er þó Gunnhildr fyrir hversvetna sakir framar, sem vera á. En þú konúngr! skalt hér vera at, veizlo í Jómsborg, en ek skal fara á fund Búrizlafs konúngs, ok vitja málanna fyrir hönd okkra beggja, ok mantu nú verða mér at trúa til málanna þinna allra, ok skulo vér yðr ok vel gefast. Nú eptir þetta ferr Sigvaldi á fund Búrizlafs konúngs með 100 manna, ok er góð veizla ok vegsamlig ger honum í móte; ok er þeir konúngr ræðast við, þá lézt Sigvaldi nú kominn til ráða við Ástríðe, ok kvaðst nú því hafa á leið komit, sem til var mælt, at Sveinn Danakonúngr var nú kominn til Jómsborgar, ok þeir áttu nú við hann alls koste, at gera við hann slíkt, af síno tilstille ok vitro, sem þeir vilde, ok bað þá konúnginn ok Ástríðe gera, sem þeim sýndist rálligast ok vitrligast. Þau rœddu nú um, ok leituðu nú ráða undir Sigvalda, bæði konúngrinn ok dóttir hans Ástríðr, hvat honum sýndist rálligast um þetta mál, er til konúngs tók, Sveins. Sigvaldi svararr hugat hefi ek eitthvert ráð um þetta málit, segir hann: ek vil attú gefir Sveini konúngi dóttur þína, Gunnhildi, ok gerir híngatför hans virðuliga, en hann vinne þat til ráðahags, at hann gefi þér upp áðr alla skatta, þá er þú hefir áðr átt honum at gjalda híngat til, ok man ek gánga með þeim málom ykkar í mille, ok man ek svá þeim málum fylgt geta, at þetta man framgánga, sem nú hefi ek fyrir yðr rœtt. Nú eptir þessa viðrœðu þeirra, þá ferr Sigvaldi aptr með lið sitt, 100 manna, þar til er hann hittir Svein konúng, ok spyrr konúngr brátt eptir, hverso honum hefðe málin gingit, þat er nú á yðro valde, herra! segir hann. Hvern veg er þess? segir konúngr. Þat þá, segir Sigvaldi, ef þú vilt þat tilvinna, at gefa upp áðr skattana Búrizlafi konúngi, áðr enn hann gipti þér dóttur sína: máttu ok á þat líta, herra! segir Sigvaldi, at þitt er allt eptir hans dag, ok er þetta þinn vegr méri, attú eigir þann mág, at undir öngan sé skattgildr; þvíat þeir þykkja ávalt konúngarnir minne, er skattena gjalda, enn hinir, er eigi gjalda. Ok nú telr Sigvaldi um fyrir Sveini konúngi á marga vega, at honum skylde þetta sýnast, ok skorti hann hvárki til vit né orðfæri. Svá kömr þesso máli, at Sveini konúngi sýnist þetta ráð, er Sigvaldi lagðe til, ok er honum títt til at þessi ráðahagr tækist, ok er nú þetta ráðit, ok kveðit, á brullaupsstefno, ok skulo bœðe vera senn brullaupin. Ok er at því kömr, þá fara þeir allir til boðsins Jómsvíkíngar, ok er þar Sveinn konúngr í för með þeim, ok var þar en ríkuligsta veizla at hvívetna, svát þeir menn, er þá voro uppe, munðu eigi at vegligra boð hefðe verit í Vindlandi enn þetta. Þat er nú frásagt enn fyrsta aptan, er menn sitja at brullaupi, at brúðirnar falda síst, svá at úgerla má sjá þeirra yfirlit; en um morgoninn eptir, þá ero þær vel kátar, ok skupla þá ekke; ok nú hyggr Sveinn konúngr vannliga at yfirlitom þeirra systra; þvíat hann hafðe hváriga fyrr séna, enn að því boðe, ok hafðe hann þat eina til, er Sigvaldi hafðe honum frásagt þeirra vænleik ok kurteisi, systranna: ok er nú sagt at Sveini konúngi lízt allra bezt á þá konona, er Sigvaldi átti, refr, ok sýndist sú vera vænni ok kurteisari enn sín kona, ok þykkir konúngi Sigvaldi eigi til lengðar94 hafa et sanna frásagt, ok finnr nú Sveinn konúngr at mikit stendr undan við hann í vinfengino af hende Sigvalda, ok sér konúngrinn nú með vitra manna ráðe bragð hans allt, ok drepr þó hulðo á fyrir alþýðo manns, ok nýtir þat af allt sér til sœmðar ok virðíngar, sem nú er í boði, þannig sem komit er málino; á hann nú ok at taka Vindland at þriðjúnge eptir dag Búrizlafs konúngs. Nú eptir þetta er slitið veizlonne, ferr nú Sveinn konúngr í brott með Gunnhildi kono sína, ok hefir þaðan 30 skipa, ok ferr með mikit lið í brott ok margar gersimar; en Sigvaldi ferr til Jómsborgar með kono sína Ástríðe, ok gángast nú mjök or stað lögin þeirra, frá því sem þar voro sett fyrir öndverðu af Pálnatóka ok öðrum vitrom mönnum, ok finna þeir þat nú Jómsvíkíngar, ok ero þó nú allir samt þar í borginne of stundar sakir, ok ero frægir mjök.
37. Eigi eptir þetta miklo, er nú var frásagt, þá spyrjast tíðendi mikil or Danmörku, at Strútharaldr jarl er andaðr, faðir þeirra Sigvalda ok Þorkels, en Hemíngr bróðir þeirra er úngr að aldri, þá er þetta er tíðenda, ok þykkist Sveinn konúngr skyldr til at gera erfi eptir Strútharald jarl, ef synir hans enir ellri kœmi eigi til; þvíat Hemíngr þótti þá enn úngr til at ráða fyri veizlonne. Nú sendir hann orð þeim brœðrum til Jómsborgar, at þeir Sigvaldi ok Þorkell kœmi til erfisins ok hittist þar, ok gerðe allir samt veizlu, ok hæfðe til skipana, at hún yrðe sem virðeligust eptir þvílíkan höfðíngja, sem var faðir þeirra, Strútharaldr jarl. En þeir brœðr sendu þegar konúnginum þau orð í móte, at þeir koðost koma mundu, ok mæltu at konúngr skylde allt láta tilbúa, þat er til veizlonnar þyrpte at hafa, en þeir kváðost til mundu fá, ok báðo hann taka öll tilfaung af eigu þeirri, er átt hafðe Strútharaldr. Þá sýndist flestum mönnum úrálligt, at þeir fœri þángat, ok grunuðu at vinátta þeirra Sveins konúngs ok Sigvalda mundi vera heldr grunn, ok þeirra allra saman Jómsvíkínga, þannig sem farit hafðe með þeim fyrr viðrskipten, þótt þeir léti þá hvárirtveggjo skyldiliga við aðra; en Sigvaldi ok; Þorkell háfí vilja ekki annað enn fara, sem þeir höfðu heitið, en Jómsvíkíngar vilja ok eigi eptir vera, ok vilja þeir allir fylgja þeim Sigvalda til boðsins. Ok er at því kömr, þá fara þeir or Jómsborg með miklo liðe, þeir hafa 7095 skipa annars hundraðs. Þeir fara nú þar til er þeir koma á Sjóland, þar sem Haraldr jarl hafðe fyrir ráðit, ok var Sveinn konúngr þar fyrir, ok hafðe þar búa látið erfit, svá at þá var albúit, ok er þetta um vetrnátta skeið; þar er inn mesti mannfjölði ok en bezta veizla, ok drekka þeir Jómsvíkíngar ákafliga et fyrsta kveldit, ok fær á þá mjök drukkrinn. Ok nú er því ferr fram um hríð, þá finnr Sveinn konúngr þat, at þeir gerast náliga allir dauðdrukknir með þeima hætti, at þeir gerast málgir mjök ok kátir, ok þykkir líðtið fyrir mörgu þat at tala, er ella væri eigi örvænna at undan liðe; ok nú er konúngr finnr þetta, þá tók hann til orða ok mælti. Hér er nú glaumr mikill ok fjölmenne, segir hann, ok vilda ek nú til þess mæla, at ér tœkit upp nokkora gleðe nýja til skemtonar mönnum, ok þat er lengi væri síðan at minnum haft, ok mikils væri um vert. Sigvaldi svarar konúnginom ok mælti: þat þykkir oss vera upphafligast, segir hann, ok ván at bezt myne verða fyrir séð um gleðina, at ér heyit fyrst, herra! þvíat vér eigum allir til yðvar að lúta, ok viljum vér því allir samþykkjast, sem þer villt vera láta um gleðina eða upptaka. Konúngr segir: þat veit ek menn gert hafa jafnan, segir hann, at dýrligum veizlum ok samkundum, ok þar er mannval hefir gott samankomit, at menn hafa framhaft heitstrengíngar sér til skemtonar ok ágætis, ok em ek þess fúss, at vér freistim nú þess gamans, fyrir því at ek þykkjomst þat sjá, svá miklo sem þér erot nú ágætari, Jómsvíkíngar, um alla norðrhálfo heimsins enn allir menn aðrir, þá er þat ok auðvitað, at þat mon með méra móti, er þér vilið til hafa tekit í slíkri skemtan, ok man þat enn fara eptir öðro, at þér erot nú meire fyrir yðr enn aðrir menn, ok þat líkligt at menn myne lengi þá hluti at minnom hafa, enda skal ek eigi undandraga at hefja þetta gaman. Þess strengi ek heit, segir konúngrinn, at ek skal eltan hafa or ríki síno Aðalráð konung, áðr liðnar sé enar 3ju vetrnœtr, eða hafafeldan hann ella, ok nát svá ríkino; ok nú áttu, Sigvaldi! segir konúngr, ok mæl þú eigi minna um enn ek. Sigvaldi segir: svá skal vera, herra! segir hann, at um skal nokkot mæla. Þess strengi ek heit, segir Sigvaldi, at ek skal herja í Noreg fyrir enar 3ju vetrnœtr með því liðe, er ek fæ til, ok hafa eltan Hákon jarl or landi eða drepit hann ella, at 3ja kosti skal ek þar eptir liggja. Þá mælti Sveinn konúngr: nú ferr vel at, segir hann, ok er þessa vel heitstrengt, ef þú efnir þetta, ok eigi er þetta lítilmannligt, ok ver hálfo at heilli, attú hafir þetta mælt, ok efn þetta nú vel ok drengiliga, er þér hafit nú ummælt. Nú er þar til at taka, er þú ert, Þorkell enn háfí! segir konúngr, hvers þú vill heitstrengja, ok er einsætt at láta verða stórmannliga. Þorkell svarar: hugat hefi ek mína heitstrengíng, herra! segir hann. Þess strengi ek heit, segir Þorkell, at ek mon fylgja Sigvalda bróður mínom, ok flýja eigi fyrr, enn ek sék á skutstafn skipe hans; en ef hann bersk á landi, þá strengi ek þess heit, at ek skal eigi flýja, meðan hann er í fylkíngo, ok ek mega sjá merki hans fyrir mér. Vel er þetta mælt, segir Sveinn konúngr, ok muntu þat at víso efna, ertu svá góðr drengr. Búi digri! segir konúngr, nú áttu, ok vitu vér attú munt nokkornig mikilmannliga ummæla. Þess strengi ek heit þá, segir Búi, at ek skal fylgja Sigvalda í för þessa, svá sem mér endist karlmennska til, ok drengskapr, ok flýja égi fyrr, enn færri standa upp enn fallnir eru, ok halda þó við, meðan Sigvaldi vill. Svá fór sem vér gátom, segir konúngr, at mikilmannliga mundi verða ummælt af þinne hendi; en nú áttu, Sigurðr kápa! segir konúngr, at mæla umb enn nokkvat eptir hönd Búa bróður þíns. Skjót er heitstrengíng mín, herra! segir Sigurðr, þess strengi ek heit, at ek mon fylgja Búa bróður mínom, ok flýja eigi fyrr enn hann er líflátinn, ef þess verðr auðit. Slíks var þar ván, segir konúngr, attú mundir því vilja atfylgja, sem bróðir þinn; en nú átto, Vagn Ákason! segir konúngr, ok er oss þar mikit um at heyra, hvers þú strengir heit, þvíat er lángfeðgar erot garpar miklir ok afætor.96 Vagn svarar ok mælti: Þess strengi ek heit, segir Vagn, at ek skal fylgja Sigvalda í för þessa ok Búa frænda mínum, ok halda við meðan Búi vill, ef hann er lífs, ok þat læt ek fylgja, segir hann, minne heitstrengíng, ef ek köm í Noreg, at ek skal komit hafa í rekkjo Íngibjargar, dóttur Þorkels leiro í Vík austr on hans ráðe ok allra frænda hennar, áðr enn ek koma heim aptr í Danmörk. Nú fór sem mik varðe, segir konúngr, ok ertu fyrir flestom mönnum, þeim er vér vitom, of allan vaskleik ok kurteisi. Þat er sagt at Björn enn brezke var þar í liðe þeirra Jómsvíkínga, ok var einkom félagi Vagns Ákasonar, þvíat þeir átto Bretland báðir samt, síðan er Pálnatóki andaðist. Ok nú mælti konúngr: hvers atrengir þú heit, Björn enn brezke! segir konúngr. Þess strengi ek heit, segir Björn, at ek man fylgja Vagne, fóstra mínum, sem ek hefi vit til ok drengskap. Ok nú eptir þetta slítr tali þeirra, ok fara menn at sofa váno bráðara, ok ferr Sigvaldi í rekkjo hjá koho sinne Ástriðe, ok sofnar hann fast brátt, er hann kom í rekkjona; en Ástríðr kona hans vakir, ok vekr hún hann Sigvalda, þá er hann hefir sofit mjök lengi svá, ok spyrr, ef hann myne heitstrengíng sína, þá er verit hafðe um kveldit; en hann svarar, ok kveðst eigi muna, at hann hefðe heitstrengt né eins um kveldit. Hún mælti: eigi mon þér at því verða, segir Ástríðr, at því er ek get til, ok munto bæði viðþurfa vit ok ráðagerð. Hvat skal nú þá til ráðs taka, segir Sigvaldi, þá ert vitr ávalt, ok muntu nú kunna nokkor góð ráð til at gefa. Hún svarar: ek veit eigi nú, segir hún, hvert þat ráð sé, er gott er; en til skal þó nakkvat leggja: þá er þú kömr til drykkjo á morgin, þá vertu glaðr ok kátr, þvíat Sveinn konúngr mon muna heitstrengíngar yðrar, at því er ek get til, ok þá er konúngr rœðir umb við þik, þá skaltu honum þesso svara: at öl er annarr maðr, ok munda ek sýnu minna hafa aftekit, ef ek væra ódrukkinn; en síðan skaltu spyrja konúnginn, hvat hann mon vilja tilleggja, attú getir efnt heitstrengíng þína, ok [tak síðan glaðan á97 við konunginn, ok lát sem þú þykkist þar allt eiga, er konúngrinn er, fyrir því at hann þykkist nú hafa stiltan þik mjök í þesso, ok spyr hverso mörg skip hann myne fá þér til fararinnar, ef þú reipast við at fara, ok ef hann tekr þesso vænliga, ok kveðr þó ekke á umb, hverso mörg skip hann man tilleggja með þér, þá skaltu skora við hann fast, at hann kveðe þegar á, hvat hann man tilleggja, ok seg attú munt margra þurfa, fyrir því at Hákon jarl hefir mikinn afla; en fyrir því skaltu svá skjótt atgala um þetta, ok skora fast við konúnginn, segir hún, at ek hygg at honum myne nú minnst fyrir þykkja, at heita þér liðeno, ok leggja skipen tilmeð þér, meðan hann veit eigi víst, hvárt förin tekst eða eigi; en þá er förin er ráðin, þá get ek þik lítit af honum fá um liðit, ef hann hefir eigi áðr heitið, fyrir því at hvárgan ykkarn Hákonar jarls man hann spara til at hljóte úförna, ok þykkja þá bezt at báðir hlyte.
38. Þat er nú frásagt at Sigvaldi gerir svá sem Ástríðr réð honum; ok þá er þeir taka til drykkjo of daginn eptir, þá er Sigvaldi enn kátaste, ok fær mart til gamans. Ok nú inner konúngr til umb heitstrengíngar þeirra, er verit höfðu um aptaninn, ok þykkir konúnginom nú umb it vænsta, ok þykkir mjök hafa í vaðhorne uppkomit við Sigvalda, ok alla þá saman Jómsvíkínga. En Sigvaldi segir konúnginum, ok mælti slíkum orðum öllum, sem Ástríðr hafðe fyrir hann lagt, ok fréttir nú eptir, hvat konúngrinn vill tilleggja með honum. En þar kömr at konúngrinn mælir svá, at hann kveðst ætla, þá er Sigvaldi er búinn til þeirrar farar, at hann mundi tilleggja með honum 20 skip. Sigvaldi svarar: þetta tillag er gott, segir hann, af einhverjom ríkjum bónða, en ekke er þetta konúngligt tillag, slíkr höfðíngi sem þú ert. Þá svarar Sveinn konúngr, ok var nokkvat brúnölfi,98 ok spurðe Sigvalda: hverso mikils mundir þú þykkjast viðþurfa, segir hann, ef þú hefðir lið eptir því sem þú vildir. Skjótt er þat at segja, segir Sigvaldi: beint 6 tigi99 skipa, þeirra er öll sé stór ok vel skipot, en ek mon þó fá100 í staðinn eigi færri skip eða þaðan af fleiri, ok monu þau vera smærri, fyrir því at eigi má vita, hvárt öll koma aptr skipen yðor, ok er þessu sýnna að svá berr til. Nú segir konúngr: búin skulo öll skipen, Sigvaldi! þá er þú ert búinn til fararinnar, segir konúngrinn, ráðtu til at heldr! ek, skal til fá þetta, er þú beiddir. Þá er vel við orðit, herra! segir Sigvaldi, ok vegsamliga, sem ván var at yðr, ok látið þá nú vel efnt verða, sem nú hafi þér heitið, fyrir því at nú skal fara þegar, er boðe þesso er lokit, er nú sitjum vér at, ok fá þú nú öll skipen, svá at eigi verðe seinað, en ek man lið til fá ok við báðir samt. Ok nú drepr or hljóð fyrst or konúnginom, ok verðr honum staðr á, ok mælti þó váno bráðara: svá, skal vera, Sigvaldi! segir konúngr, sem þú mælir til, en þó hefir þetta skjótara aðborizt, enn ek hugða, ok varðe mik trautt, at svá skjótt munde áþjóta, sem nú er. Þá mælti Ástríðr, kona Sigvalda: égi er yðr þess ván, segir hún, at þér munit mjök sigrast á Hákone jarli, ef ér dvalit ferðinne, svá at hann spyri, ok megi viðbúast lengi, ef þér fáit nú úsigr, ok er þetta eitt ráðit, segir hún, at bregða við sem skjótast, ok láta enga fara fréttina fyrir, ok komet þér jarli á úvart. Þat er nú sagt, at þeir láta ráðna vera ferðina, þegar veizlonne er slitið ok skipa þar nú til alls at erfino, ok hafa ætlan á um ferfena. Svá er sagt, at Tófa, dóttir Strútharalds jarls, tekr til orða, ok mælti við Sigurð bónda sinn: þú munt nú fara, segir hún, sem þá hefir ætlað, en þess vil ek þik biðja, segir hún, attú fylgir sem bezt Búa brœðr þínom, ok leif eptir þik orðstír sem beztan, en ek mon þín bíða, svá at engi maðr skal koma í mína rekkjo, meðan ek spyr þik heilan ok lífs. En menn éro þeir 2, Búi! segir hún, er ek vil þér gefa til farar þessarar, þvíat þú hefir allar stundir vel til mín verit: annarr heitir Hávarðr, ok ef kallaðr Hávarðr höggvande, en annarr heitir Áslákr, ok er kallaðr Áslákr hólmskalle, en því gaf ek þér þessa menn, at mér er við þik vel, ok ekki skal úeinorð við þat hafa, at miklo heldr vilda ek þér hafa gefin verit, enn þeim er nú á ek, en þó mon þat nú svá búit vera verða. Búi þiggr mennina at henne, ok biðr hana hafa þökk fyrir, ok gefr þegar Áslák Vagne frænda sínom til fylgðar, en Hávarðr var með honum sjálfum. Nú slítr boðeno, ok búa þeir nú lið sitt Jómsvíkíngar þaðan frá veizlonne; ok er þeir ero búnir, þá fara þeir or landino, ok hafa 100 stórskipa, [en þeif höfðu þángat haft or Jómsborg til veizlonnar 70 annars 100, ok voro í því tali mörg smáskip.101
39. Nú fara þeir ferðar sinnar, ok gefr þeim vel byri, ok taka Víkina í Noregi; þeir koma at síð aptans, ok þegar um nóttina héldu þeir til býarins í Túnsbergi, ok komo þar með öllu liðeno um miðnættis skeið. Sá maðr er nefndr til sögunnar, er Ögmundr hét, ok var kallaðr Ögmundr102 hvíte, hann var lendr maðr Hákonar jarls, úngr að aldri ok virðr mikils af Hákone jarli; hann hefir mest forráð býarins í Túnsbergi, þá er þessi tíðendi ero. Ok nú ef herrinn er kominn í bœinn, þá tóko þeir upp náliga allan bœinn, ok drápo þar mart manna, tóko síðan allt þat er þeir mátto í fjárhlutom, ok fóro eigi þorfsamliga;103 en þeir er fyrir váro vöknuðo eigi við góðan draum, ok áttu margir þegar við höggum at taka ok vápnagánge. Ögmundr hvíte vaknar ok, sem aðrir menn, við þenna úfrið, ok þeir er sváfo næstir honum í herbergi. Nú tekr hann þat ráð, ok þeir með honum, at þeir flýja undan í eitt lopt, þat er þeim þótti sem lengst munde verjast mega, þvíat engi voru föng á, at komast mætti til skógarins. Ok er þeir Jómsvíkíngar verða þessla varir, þá drífa þeir at loptino, ok höggva loptið í ákafa; ok nú sjá þeir Ögmundr, at þeir muno eigi fá varizt, miklo er herr þessi harðfengari ok ákafari, er þar er kominn. Þat er sagt, at Ögmundr hvíte tekr þat ráðs, at hann hleypr or loptino ofan ok á strætið, ok kömr standande niðr; en Vagn Ákason var þar nærstaddr, er hann kom niðr, ok höggr þegar til hans Ögmundar, ok hjó á hönd honum fyrir ofan úlflið, ok hefir Vagn eptir höndina, en Ögmundr komst í skóg í braut. Gullhríngr hafði fylgt hendinne, ok tekr Vagn hann upp ok hefir. En Ögmundr, er hann kömr í skóginn, þá nemr hann staðar, þar er hann má heyra mál þeirra, ok vill vita ef hann fái þat skilt af orðum þeirra, hverir þar ero komnir, þvíat hann veit eigi áðr, ok þykkir þetta heldr til104 ófrólligt, ef hann kann ekki frá segja, ef hann hittir aðra menn, en slíkt víte, sem hann hafðe á sér tekit. Hann verðr nú þess varr af orðum þeirra ok ákalle, at þar ero komnir Jómsvíkíngar, ok svá veit hann nú, hverr á honum hefir unnit sjálfom. Ok nú eptir þetta þá ferr hann leiðar sinnar á skóga íbrott ok merkr, ok þat er nú frásagt, at hann liggr úti 6 dœgr á mörkum, áðr enn hann kömr til bygða. En þegar er Ögmundr finnr bygðir ok menn, þá hefir hann greiða allan, þann er þarf, því at margir menn visso deili á honum, ok var hann vel um sik ok vinsœll maðr, ok ferr hann nú þar til, er hann spyrr hvar jarl er á veizlum, ok sœkir hann nú á hans fund. Jarl hefir þá tekit veizlu á þeim bœ, er heitir á Skugga, ok sá maðr er Erlíngr nefndr, er veizlona hélt; hann var lendr maðr. Jarl var þar með 100 manná á veizlonne, ok þar var Eiríkr son hans með honum. Svá er sagt at Ögmundr hvíte kömr þar síð aptan dags, ok gengr þegar inn í höllina ok fyrir jarl, ok kveðr hann vel. Jarl tekr kveðju hans, ok er hann spurðr almæltra tíðenda. En hann svarar, Ögmundr: lítil ero enn tíðendi undir förum mínom, segir hann, en gerast mætti at tíðendum eigi all - litlum. Hvattá? segir jarl. Þattá, segir Ögmundr, at ek kann at segja yðr hersögu, at mikill herr er kominn í landit, austr í Víkina, ok með enom mesta úfriði ok styrjöld, ok þat sama ætla ek þeim í skapi búa, at halda slíko fram. Jarl mælti: hvat veit ek, segir hann, hvárt menn muno aldregi hætta fyrr lygisögum í landino, enn nokkor hángir uppe fyrir. Eiríkr svarar ok mælti: eigi ef svá á slíko at taka, faðir! segir hann, ekki er þessi lygimaðr, er nú segir frá. Jarl mælti: veiztu þat mjök gerla, frændi! segir hann, hverr þessi maðr er, ok væri þat líkligt, fyrir því er þú fylgir mále hans. Þat ætla ek at ek vita noktot til, segir Eiríkr, eigi síðr enn þú, faðir! at ætlan þinne, þat hygg ek at hér sé kominn Ögmundr hvíte, lendr maðr þinn, ok hefir hann oss opt betr fagnað, enn vér fögnum honum nú. Egi kennda ek hann, segir jarl, gánge hann enn híngat til máls við mik. Nú gerir Ögmundr þegar, er honum komu orð jarls, þá gengr hann enn fyrir hann. Síðan spyrr jarl: hverr Ögmundr ertu? segir hann. En hann segir honum öll deili á sér, at hann má viðkannast. Þá mælti jari: veit ek, segir hann, attú munt sanna sögu segja, ef þú ert þesslíkr105 maðr; en seg mér, segir jarl, hverr ræðr fyrir her þessom enom mikla? Sigvaldi heitir sá, segir Ögmundr, er fyrir herliðino ræðr, en nefnda heyrða ek í herinom bæði Búa ok Vagn, ok hefi ek þess nokkor merki á sjálfum mér, at ek lýg þetta eigi; ok bregðr síðan upp hendinni, ok sýnir jarli handarstúfinn. Jarl mælti þá; hart ertu leikinn, segir hann ok sárliga, en hvárt vissir þú þat, hverr þér veitti þenna geig? Réð ek at líkendum, jarl! segir hann, af því er þeir mæltu, þá er sá tók upp hrínginn, er fylgt hafðe hendinne: fénaði þér nú, Vagn Ákason! sögðu þeir, ok þóttumst ek þaðan af vita, at hann munde á mér hafa unnit, ok þat kannaða ek af, segir hann, að sá herr munde kallaðr vera Jómsvíkíngar. Sannfróðr muntu of þat vera, segir jarl, af þeim mönnum, sem þú heyrðir nefnda í liðino; en þat er þó at segja, at þenna munda ek sízt kjósa herinn, segir jarl, þótt ek ætta um alla at velja, ok man nú bæði við þurfa vit ok harðfenge, svá segir mér hugr umb þetta.
40. Nú sendir jarl þegar menn nokkora á Hlaðir til Sveins sonar síns, at segja honum hersöguna, ok sendir honum orð til, at hann safnaðe liðe um allan Þrándheim af sinne tilsýslo, ok kveðja upp alla þá menn, er mikils ero virðir, ok svá hina, er minna háttar ero, ok fá búit hvert skip þaðan, þat er nokkorr vöxtr er at. En Guðbrandr hvíte var þar með jarli, er hann unni mest. Ok ferr jarl nú þegar af veizlonne með því liðe, er hann fékk þar; hann ferr þar til, er hann kömr ofan í Raumsdale, ok síðan samnar hann liðe um Norðmæri; en hann sendir Erlíng suðr um Rogaland at segja tíðendin, ok samna þar liðe, ok sende jarl Erlíng þegar suðr þá þángað, áðr hann fœri frá veizlonne, ok sendir þau orð öllum mönnum sínom, þeim er í landino voru, ok öllum þeim, er nokkorr líkvendi var at, at þeir skyldu allir til hans koma með því liðe, er þeir fengi til. Ok jamvel sendir jarl þeim mönnum orð, er hann var missáttr við, at þeir skyldo ok koma á hans fund, ok kveðst sættast mundo við hvern mann, þeirra er sótti á hans fund því sinni, ok veitti honum lið. Eíríkr ferr norðr um Naumudali, son Hákonar jarls, í móte Sveine bróður sínom, ok samnar liði, sem hann má, allt um eyjarnar et ytra. Þat er sagt, þá er Eiríkr sigldi suðr eptir Hamrasundum, að þar koma í móte honum herskip , ok rœðr sá maðr fyrir liðino, er Þorkell hét, ok var kallaðr Þorkell miðlángr, hann er rauðr víkíngr ok í missætti við Hákon jarl. Þeir brjóta þegar upp vápn sín, víkíngarnir, ok ætla at leggja að þeim; þeir hafa 3 skip. En þá er Eiríkr sér þat, þá mælti hann við Þorkel miðláng: ef þú vilt berjast við oss, segir hann, þá skulo vér búnir þess, en þó sæi ek hér betra ráð til. Hvert er þat? segir Þorkell. Óskapligt sýnist mér þat, segir Eiríkr, at vér berimst sjálfir Noregs menn, þvíat nú mætti vera at fingist [annarr betri kostr,106 ef þú vilt koma á fund föður míns með lið þitt, ok viltu veita honum slíkt, sem þú ert tilfærr, þá muno þit sættast, ok mon þat þá eigi verða torsótt af föður míns hendi. En Þorkell svarar: þenna kost vil ek, ef þú býðsk í því, Eiríkr! at mér akist þetta eigi í tauma, er þú segir, þá er ek hitte föður þinn. Ek skal þat annast, segir Eiríkr; ok nú ræðst Þorkell miðlángr með sveit sína til liðs með Eiríki. Ok brátt eptir þetta finnast þeir brœðrnir, Eiríkr ok Sveinn, ok fara þeir nú til þess staðar, er þeir höfðu ákveðit með sér, Hákon ok Eiríkr, áðr enn þeir skilðist, ok síðan hittast þeir þar allir feðgar, Hákon ok Eiríkr ok Sveinn, í þeim stað, sem þeir höfðu mælt mót með sér, ok allr herrinn skylde hittast ok saman koma; en þat var á Sunnmæri við ey þá, er heitir Höð,107 ok kemr þar mart lendra manna. Þeir höfðu feðgar alls 300 skipa, ok voro mörg ekki allstór. Þeir liggja þar á vági þeim, er Hjörúngavágr heitir, ok bera nú saman ráð sín, ok liggja þar á váginom öllum flotanum.
41. En nú er at segja frá þeim Jómsvíkíngum: þeir fara nú sunnan fyrir landit ófriðsamliga, herja þar ok ræna, sem þeir koma við. Þeir höggva strandhögg stór ok drepa mart manna, ok víða er þat, at þeir brenna býi at köldum kolum, ok fara með herskilde allt sunnan fyrir landit, ok flýr hotvetna undan herinom, þat er spyrr til, ok undan má komast. Ok nú fara þeir, þar til er þeir koma fyrir sund þat, er kallat er Úlfasund, ok ero þeir þá komnir at Stað; ok er þat frásagt, at hvárigir spyrja til annarra gleyggt, Hákon jarl eða Jómsvíkíngar. Ok nú sigla þeir Jómsvíkíngar sunnan fyrir Stað 20 vikur sævar, ok fara þar til, er þeir koma í höfn þá, er heitir í Hereyjum, ok leggja þar í höfnina allan flota sinn; ok er þeir ero þar komner, þá þykkjast þeir þurfa at nýjo at fá sér vista; ok er þat sagt, at Vagn Ákason ferr á skeið sinne til eyjar þeirrar, er Höð heitir, ok veit Vagn eigi at jarl liggr þar í váginom skamt frá eyjonne. Vagn liggr við eyna, ok gánga þeir upp, ok ætla at fá sér strandhögg, ef svá berr at hendi. Ok nú berr svá at, að þeir finna mann einn at máli; sá rekr fyrir sér kýr 3 ok geitr 12.108 Vagn spyrr þann mann at nafne. Sá svarar ok kveðst Úlfr heita. Þá mælti Vagn við sína menn: takit ér nú kýrnar ok geitrnar, ok höggvið út á skip várt, ok svá ok, ef ér finnit hér fleira fé. Hverr, er þessi maðr, segir hann Úlfr, er fyrir liðino ræðr á þesso skipe? þessi heitir Vagn ok er Ákason. Svá þótti mér nú, segir hann Úlfr, sem vera mundi nú stœrri slátra efni, ok nú eigi allfjarri yðr komit, at því er jer109 ætlit nú til, Jómsvíkíngar! enn höggva niðr kýr mínar eða geitr. Segðu oss, ef þú veizt nakkvat til ferða Hákonar jarls, segir Vagn, ok ef þú kant oss nakkvat þat at segja með sannendum, at vér vitem, hvar hann er, þá muntu undan koma bæði kúm þínom ok geitom; eða hver ero tíðendi oss at segja, hvat veiztu til Hákonar jarls? Úlfr svarar,: hér lá hann í gærkveld, síð einskipa fyrir innari eyna Höð á Hjörúngavági, ok máno þér þegar fá drepit hann, er þér vilit, þvíat hann bíðr þar manna sinna. Þá skaltu, segir Vagn, hafa keypt í frið fé þitt allt, ok gakk nú á skip með oss, ok seg oss leið til jarls. Svá hæfir eigi, segir Úlfr, ok vil ek víst eigi berjast í móte jarli, ok samir þat eigi; en segja mon ek yðr leið, þar, til er þér hittið inní váginn, ef þér vilit; ok ef ek fer með yðr á skip út, þá vil ek þat mælt eiga, at ek sjá þá látinn vera í friðe, er þér séð yfir þat, at ér hittið í váginn. Nú gengr Úlfr út á skip með þeim, en þat er snemma dags, ok fara þeir Vagn þegar í Hereyjar sem tíðast, ok segja Sigvalda ok öllum Jómsvíkíngum þessi tíðendi, er Úlfr sagði þeim.
42. Nú taka þeir Jómsvíkíngar at búast við at öllu, sem þeir munde þá, at þeir skylde fara til ens harðasta bardaga, ok vilja vera við öllo umbúnir, þótt Úlfr take auðvelliga á. Ok er þeir ero albúnir, þá veita þeir atróðr at váginom. Þat er sagt at Úlf grunar um nokkot, að þeim myne fleiri sýnast skipin í váginom, enn svá sem hann hafðe sagt þeim. Ok þegar er þeir sá framkoma skipen, þá hleypr Úlfr útbyrðes ok þegar á kaf, ok ætlar at leggjast til lands, ok vilde eigi bíða þess, er þeir launaðe honum sitt starf. Ok er Vagn sér þetta, þá vill hann at víso launa honum eptir verðleikum, grípr upp síðan eitt spjót, ok sendir eptir honum, ok kemr spjótið beint á hann mifjan, ok lézk hann þar. Nú róa þeir Sigvaldi ok allir Jómsvíkíngar inn í váginn, ok sjá þá at skipaðr var vágrinn allt frá þeim í brott af herskipom.110 Þeir fylkja nú þegar liðe síno öllu. En í öðrum stað þá sá þeir jarlarnir, Hákon ok synir hans, hvar þeir ero komnir, Jómsvíkíngar, ok taka þegar skip sín or tengslum, ok ætla til hverir hverjom skulo í móte berjast. En svá er hér frásagt, at í austr horfi botninn á Hjörúngavági, en mynnet í vestr; þar standa ok út á váginom steinar 5, þeir er heita Hjörúngar, ok er einn þeirra nokkoru mestr, ok er við þá steina vágrinn kenndr. En sker liggr inn á váginom miðjum, ok er jafnlángt til lands á alla vega frá skerino, bæðe inná vágsbotninn, ok út tveim megin gagnvert. En ey liggr sú fyrir norðan váginn, er heitir Primsigð,111 en Harund112 liggr fyrir sunnan váginn, ok þar inn frá er Harundarfjörðr. Nú er frá því at segja, at þeir Jómsvíkíngar skipa þannog í fylkíng skipom sínom, sem nú mon hér sagt: Sigvaldi leggr skip sitt í miðja fylkíng, en Þorkell háfi, bróðir hans, leggr þar skip sitt næst honum; en Búi digri ok Sigurðr kápa, bróðir hans, þeir leggja skip sín út í fylkíngar armenn annann; éh Vagn Ákason ok Björn enn brezke skipa annann arm. En þeir Hákon jarl ætla fyrir sér í öðru lagi, hverir berjasi Skulo í móte þessom köppum af þeirra liðe, ok skipa þeir svá til í flestom stöðum, at 3 voru ætlaðir í móte einom þeirra. Nú muno vér þar fyrst tiltaka, at segja frá þeirra tilskipan; at ætla Svein Hákonarson í móte Sigvalda. En 3 mönnum var skipat í móte Þorkatli háfa, bróður Sigvalda, ok var þar Yrjaskeggi einn, en annarr Sigurðr steiklíngr norðan af Hálogalandi, 3ði Þórir, er kallaðr var hjörtr; ætlaðir voru enn 2 menninnir með Sveine Hákonarsynir móte Sigvalda, þeir er eigi var áðr getið: Guðbrandr or Dölum ok Styrkarr af Gimsum. Í móti Búa var ætlaðr Þorkell miðlángr, lendr maðr jarls, ok annarr Hallsteinn kerlíngabane113 af… lum,114 ok enn 3ði Þorkell leira, hann var lendr maðr jarls. En á mót Sigurðe kápo, bróður Búa, voru þeir feðgar [Ármóðr ór Önundarfirði ok Árne son hans.115 En í mót Vagne Ákasyni var ætlaðr Eiríkr jarl Hákonarson, ok annarr Erlíngr af Skugga, enn 3ði Ögmundr hvíte, ok sá enn same átte at gjalda Vagne handarhöggit, sem fyrr var sagt. Á mót Birne enom brezka var ætlaðr Einarr litle, lendr maðr, annarr Hávarðr uppsjá, 3ði; Hallvarðr af Flyðronesi; bróðir Hávarðar; en Hákon sjálfr skal leika laus við svá, ok var öngum ætlaðr einkum í móte, ok skal hann styðja allar saman fylkíngar, ok ráða fyrir liðeno. Þat er frásagt at 4116 menn íslenzkir hafi verit með þeim feðgum Hákoni ok Eiríke, þeir er nefndir ero: þar er til nefndr Einarr, er þá var kallaðr Skjáldmeyjar-117 Einarr, hann var skáld járls, ok hafðe þá lítinn sóma af jarli, hjá því sem verit hafðe. Einarr hafði þat mjök í mali, at hann mundi hlaupa or flokke jarlsins Hákonar ok til Sigvalda, ok síðan kveðr hann vísu:
Gerða ek [veig of118 virða
víðis illrar tíðar,
þat vann ek meðan aðrir
örvafaðar119 sváfu;
[komkað ek þess120 þar er þótte
þíngsættis121 fé betra,
meiðr sparir hödd við hróðri
hverr en skáldit verra.122
Enda skal ek at vísu til Sigvalda, segir hann, eigi mon hann minna sóma gera til mín, enn jarl gerir. Hann hleypr síðan utan af skipe Hákonar jarls ok á bryggjornar, ok gerir á sér brautfús sem mestan, en hleypr eigi skeleggliga123 í brott, ok vill sjá hvernog jarli brygði við; ok er hann kömr á bryggjornar, þá verðr honum enn vísa á munne, ok kveðr til Sigvalda:
Sækjum jarl, þanns auka
úlfs124 verðr125 þorir sverðum
hlöðum126 við127 borð á barða
baugskjöldum128 Sigvalda;
drepr eigi sá129 sveigir
sárlinns er130 grams131 finnum,
rönd132 berum út á andra
Endils,133 við mér hendi.
Ok nú finnr Hákon jarl, at Skjaldmeyjar-Einarr er nú í brottbúnínge, ok nú kallar jarl á hann, ok biðr hann gánga þángat til máls við sik, ok hann gerir svá; síðan tekr jarl skálir góðar, þær er hann átti, þær voro gervar af brendu silfri ok gylldar allar; en þar fylgðo 2 met, annat af gulli, en annat af silfri; á hvárotveggja metino var gert sem væri líkneskja,134 ok héto þat hlotar, en þat voru reyndar hlutir, sem mönnum var títt at hafa, ok fylgðe þesso náttúra mikil, ok til þess alls, er jarli þótti skipta, þá hafðe hann þessa hluti. Jarl var því vanr at leggja hluti þessa í skálernar, ok kvað á, hvat hvár skylde merkja fyrir honum, ok ávalt er vel gingo hlutir, ok sá kom upp, er hann vilde, þá var sá ókyrr hlutrinn í skálinne, er þat merkði, er hann vilde at yrðe, ok breysti sá hlutrinn nokkot svá í skálenne, at glam [þat] varð af. En þessar gersimar gefr jarl Einari, ok verðr hann við þetta kátr ok glaðr, ok sezk nú aptr at brottförinne, ok ferr ekki á fund Sigvalda. Ok af þesso fær Einarr nafn, ok er síðan kallaðr Einarr skálaglam. Sá maðr var þar annarr íslenzkr, er hét Vigfús, son Vígaglúms; þriðe Þórðr, er kallaðr var örvahönd; fjórðe Þorleifr, er kallaðr var skúma, hann var son Þorkels ens auðga vestan135 or Dýrafirði136 or Alviðro.137 þat er sagt frá Þorleifi, at hann fær sér í skógi klumbu eina mikla eða hálfróteldi138 þat, ok ferr síðan þángat, er matsveinar hafa elda ok matbúa, ok svíðr klumbuna utan alla nokkot svá, ok hefir hana í hendi sér, ok ferr á fund Eiríks Hákonarsonar, ok gengr Eiríkr þá ofan til skips, ok er þar þá í för með honum Einarr skálaglam, ok þá slæst Þorleifr í för með þeim; ok er Eiríkr sér hann, þá mælti hann: hvat skal þér, Þorleifr! segir hann, klumba sú in mikla, er þú hefir í hendi. En Þorleifr svarar honum á þá leið:
Hefi ek í hendi
til höfuðs gerfa
beinbrot Búa,
böl Sigvalda,
vá víkínga,
vörn Hákonar;
sjá skal vera,139
ef vér lifom,
eikikylfa
óþörf Dönom.140
Ok nú fara þeir þar á skip [4 íslenzkir141 menn með Eiríke, Þorleifr skúma ok Einarr skálaglam, Vigfús Vígaglúmsson ok Þórðr örvahönd.
43. Nú eptir þetta leggjast at fylkíngar með þeirri tilskipan, sem nú var tjáð ok sagt, ok er Hákon jarl í fylkíngo með Sveini syne sínom at efla hann í móti Sigvalda, ok tekst nú inn harðasti bardagi millom fylkínganna, ok er hvárigum sóknar at frýja né framgaungu; ok er þat sagt, at at jöfnu gengr með þeim Sigvalda ok þeim feðgum, svá at hvárigir láta undan síga sín skip. En þá er svá (er) komit, þá geta þeir Hákon jarl at líta, at Búi hefir á gjört mikinn bug á fylkíngo þeirra, þar sem hann var, inn nörðra arminn, ok höfðu þeir, er við hann börðost, látið síga skipen undan, ok þótti þeim sem betra mundi firr honum, en hann gengr þó á eptir eigi at síðr, ok verðr hann þeim stórhöggr, ok fá þeir íllt af honum, ok er hann mannskœðr í bardaganom. Jarl getr at líta, at mjök var jafnleikit með þeim Eiríke ok Vagne at svá búno, ok ero þeir í fylkíngar arminum syðra. Ok nú leggr, Eiríkr frá þaðan skip sitt, þat er hann er á sjálfr, ok Sveinn bróðir hans öðru skipe, ok fara þeir nú brœðrnir ok leggja nú at Búa, ok berjast við hann, ok geta rétta fylkíng sína, ok eigi betr. En Hákon jarl bersk við Sigvalda meðan, en þá er Eiríkr kemr aptr í fylkíngararminn syðra, þá hefir Vagn á gjört mikinn bug á liðe Eiríks, ok hafa látið undan sígast, ok þá hafa sundrskila orðit skipen Eiríks, ok hafa þeir Vagn gingit þar í gegnum fylkíng, ok lagt svá fast at þeim. Ok nú verðr Eiríkr reiðr mjök, er hann sér þetta, ok leggr nú járnbarðann at harðfengliga at skeiðinne, þeirri er Vagn stýrði, ok stínga þeir nú saman stöfnum, ok berjast þeir nú af nýjo, ok hefir eigi verit snarpari orrostan, enn nú er. Ok þat er nú frásagt, at Vagn ok Áslákr hólmskalli hlaupa af skeið sinne ok á járnbarðann Eíríks, ok gengr síðan með síno borðe hvarr þeirra, ok höggr Áslákr hólmskalle á tvær hendr, svá má at kveða, ok svá Vagn itsama, ok svá ryðjast þeir nú umb, at allt hrökkr liðit fyrir. Eiríkr sér þat, at þessir menn ero svá óvægnir ok óðir, at eigi mon lengi lýða svá búit, ok mon þurfa sem bráðast at leita ráða jarls. Áslákr er maðr sköllóttr, at því er sagt er, ok hefir öngan hjálm á höfðe, etr fram berom skallanom um daginn, ok er heiðviðri á ok bjartveðrit ok varmt, ok fara margir menn af klæðum fyrir hita sakir, ok hafa ekki nema herklæðin ein. Ok nú eggjar Eiríkr menn sína í móti þeim, ok ráða þeir í móti Ásláki hólmskalla, ok bera vápn á hann, höggva í höfuð honum bæði með sverðum ok eyxum, ok þótti þeim sem honum munde eigi annat geigvænligra, þars hann hafðe beran skallann fyrir. En þú er svá frásagt, at vápnin hrjóta af upp af skallanom Asláks, hvárt sem þeir færa í höfuð honum sverð eða eyxar, ok beit ekki á, ok hrýtr or skallanum við höggin. Ok nú er þeir sjá, at hann gengr fram hart, hvatke er þeir hafa at, ok ryðsk hann um [it sitt,142 höggr á báðar hendr, bæði títt ok hart ok stórt, ok fellir margan mann. Þat er nú frásagt, at Vigfús, son Vígaglúms, tekr þat fángaráos, at hann þrífr upp nefsteðja einn mikinn, er þar lá fram á þiljom á járnbarðanum, ok þar hafðe Vigfús áðr hnoðit við sverðshjölt sín, er losnað höfðu, ok fœrir síðan steðjann í höfoð Ásláke hólmskalla, svá at þegar sökkr steðjanefit, en við því átti hann eigi gert, ok féllr harm niðr þegar dauðr. En Vagn gengr með borðe öðru, ok ryðsk umb it harðasta, höggr á tvær hendr, ok veitir mörgum manni skaða; ok er því ferr fram, þá hlöypr Þorleifr skúma í móti Vagne, ok lýstr til hans með kylfonne, ok kömr höggit á hjálmenn uppe, ok spríngr fyrir þó undir, svá varð höggit mikit, ok hallast hann við, ok stakar nær at honum Þorleifi við, ok jafnt í því hann stakaðe, þá stakk hann sverðino til hans Þorleifs; ok síðan stiklar hann út af Járnbarðanom, ok kömr niðr standandi í skeið sína sjálfs, ok hefir engi verit snarpari í atsókninne, enn nú var hann ok allir hans menn; en svá höfðu þeir Hólmskalli þú ruddan Járnbarðann fyrir Eiríki, at hann lét mennina þángat gánga af öðrum skipum, þar til er hann var alskipaðr, ok þótti honum eigi annat hlýða mega, ok tekst nú enn in harðasta atlaga með þeim Vagne. Ok því næst sjá þeir Eiríkr, at Hákon faðir hans tók fylkíng hans var kominn at landi, ok verðr nú á hvíld nokkor á bardaganom.
44. Nú hittast þeir feðgar allir saman ok talast við þá mælti Hákon jarl: þat þykkjomst ek sjá, segir hann, at mjök tekr á oss at hallast bardaginn, ok var hvárttveggja, þegar at ek hugða til þess, verst at berjast við þessa trtenn, enda reynist mér svá, at þér þykkja öngvir vera þessom mönnum líkir, at eigi sé þessir menn verri viðreignar, ok þat kann ek sjá, at oss mon eigi svá búit hlýða, ef eigi er ráðs leitat, ok skulot ér nú vera eptir með herinom, þvíat úvarligt er, at höfðíngjarnir, allir fari frá liðino, ef þeir leggja at, Jómsvíkíngar, ok er þess aldregi örvænt. En ek mon gánga á land upp með nokkora menn, ok sjá þá enn hvat í gerist, segir Hákon jarl. Ok nú ferr jarl á land upp með nokkora menn, ok ferr norðr í eyna Primsigð, en þar var mörk mikil í eyjonni. Síðan gengr hann í rjóðr eitt, er í mörkinne var, ok leggst jarl þar niðr á kné bæði, ok biðst fyrir, ok horfir þó í norðr, ok mæltist nú fyrir, sem honum þótte vænligast, ok þar kömr nú bœnarorðum hans, at hann skorar á fulltrúa sinn, Þorgerðe Hörðatröll,143 en hún daufheyrist við bœn jarls, ok þykkist hann þat finna, at hún mon honum reið orðin, ok býðr hann henne nú at þiggja af sér ýmsa hlute í blótskap, ok vill hún ekki þiggja, ok þykkir honum allóvænt horfa málið Ok þar kömr því mále loks, at hann býðr fram mannblót, en hún vill þat ekki þiggja, er hann býðr henne í mannblótum. Nú þykkir jarli óvænkast sitt mál, ef hann fær eigi sefat hana, tekr nú ok eykr boðit við hana, ok þar kömr máli, at hann býðr henne alla menn aðra, nema sjálfan sik ok sono sína, Eirík ok Svein. En jarl átti son, þann er Erlíngr hét, ok var 7 vetra gamall ok enn efniligsti maðr. En þat verðr nú of síðir, at Þorgerðr þiggr af honum, ok kýs nú Erling son jarls. Ok nú er jarli þykkja heyrðar vera bœnir sínar ok áheit, þá þykkir honum vænkast umb; ok lætr síðan taka sveininn, ok fær hann í hendr [Skopta Kark144 þræli sínom, [ok veitir hann sveininom fjörlöst með þeima hætti, sem Hákon var vanr, ok hann kenndi honum ráð til.145 Nú eptir þetta ferr jarl til skipa sinna, ok eggjar nú lið sitt allt at nýjo: ok veit ek nú víst, segir hann, at vér munom sigrast á þeim Jómsvíkíngom, ok gángit nú fram at betr; þvíat nú hefi ek heitið til sigrs oss á þær systr báðar, Þorgerði ok Irpu, ok muno þær eigi bregðast mér nú heldr enn fyrr. Ok nú hefir hvíld verit á bardaganom, meðan jarl var í brautu, ok hafa þá enn hvarirtveggjo búizt við orrostonne, sem vænligast þótti, meðan þessi dvöl var. Nú eptir þetta gengr jarl á skip, ok leggjast þeir nú at öðru sinne, ok er jarl nú í móti Sigvalda, ok gengr nú fram it harðasta í trausti Hörðabrúðar ok Irpo; ok nú tekr veðrið at ylgjast í norðrit, ok dregr upp ský dökkt ok dimmt með hafino, ok gengr upp með öllo skjótt; en þat var í þat mund dags, er tók út eyktina,146 ok dregr nú yfir skýit skjótt ok fylgir þegar jel, ok þótti þeim, sem þángat væri bæði eldíngar ok reiðar þrumor, því allir Jómsvíkíngar átto at vega í gegn jelino. En þetta jel var svá með miklom býsnom, ok veðrit þat er fylgði, at ekki mátto sumir menn betr, enn fá staðizt; ok nú er menn höfðu áðr um daginn farit af klæðunom fyrir hita sökum, en nú var veðrit nakkvat öðruvís, ok tekr þeim nú at gnolla, ok er þó svá, at þeir sœkja bardagann frýjolaust. Þat er sagt at Hávarðr höggvandi, förunautr Búa, sér fyrstr manna, hvar Hörðabrúðr er í liðe Hákonar jarls, ok margir sjá þat ófreskir menn, ok svá þeir, er eigi voro ófreskir; ok þat sjá þeir með, þá er líttað linaði jelino, at ör fló, at því er þeim þótti, af hverjom fíngri flagðsins, ok varð ávalt maðr fyrir, svá at bana fékk af. Ok nú segja þeir Sigvalda ok öðrum sínom félögum; ok nú tekr Sigvaldi til orða ok mælti, þvíat þeir Hákon sóttu þá bardagann, sem þeir mátto, er jelino laust á ok meðan þat hélzk: égi þykki mér, segir Sigvaldi, sem vér egim hér við menn at berjast í dag, heldr við en versto tröll, ok mon þat þykkja nokkot mannvandara, at gánga vel í móti tröllunom, ok er þó einsætt at menn herðist við sem bezt. þat er nú ífrásagt jarlinom Hákoni, at þá er hann finnr [at jelino latra,147 ok eigi var jafn ákaft, sem verit hafði, þá hét hann enn á Þorgerðe ákafliga ok systor hennar Irpu, ok telr hann þat til við hana ok þær,148 hverso mikit hann hefir tilunnit, er hann hefir blótað syne sínom til sigrs sér. Ok nú rekr at jelino annat sinne, ok í þesso jelino öndverðo þá sér Hávarðr höggvandi, at 2 konor ero á skipe Hákonar jarls, ok hafa eitt atferli báðar, jafnt sem hann hafðe fyrr séð til annarrar.149 Ok nú tekr Sigvaldi til orða ok mælti: nú vil ek brott flýja, segir hann, ok geri svá allir mínir menn, ok er nú því verr enn fyrr, þá er ek gat umb þetta, at vér berjomst nú við 2 flögðin, er þá var eitt, enda skal nú eigi lengr viðhaldast; enda er þat til kostar, at eigi flýjum vér fyrir mönnonum, þótt vér haldim undan, ekki strengðu vér þess heit, at berjast við tröll. Ok nú snýr Sigvaldi undan skipe sínö, ok kallar á þá Vagn ok Búa, at þeir skyldu undan flýja sem harðast. Ok nú í því bile, er Sigvaldi hafði frá flotanom leyst skip sitt, ok hann kallar á þá Búa ok Vagn, þá hleypr Þorkell miðlángr af skipe síno ok á skipit Búa, ok höggr þegar til Búa, ok berr þetta nú allbráðum (at). Hann höggr af honum vörina ok hökuna alla niðr í gegnum, svá af þat féll þegar, niðr í skipit, ok fuko tennrnar or Búa við höggvit, þat er hann fékk. Þá mælti Búi, er hann fékk sárit: versna mon enne dönsku þykkja at kyssa oss, segir hann, í Borgundarhólme, þótt vér komem enn þángat þesso næst. Búi höggr í mót til Þorkels, en hált var á skipino, er blóðugt var, ok fellr hann Þorkell í skjaldrinna,150 er hann vildi forða sér við höggino, ok kömr nú höggit á hann miðjan, Þorkel, ok höggr, Búi hann í sundr í tvá hluti út við skipsborðit. Ok þegar eptir þetta, þá tekr Búi gullkistor sínar í sína hönd hvára, ok hleypr síðan fyrir borð með kistornar báðar, ok kömr hvárke upp síðan, svá at menn sæi kistornar né hann. Þat segja sumir menn, þá er Búi sté upp á borðit, ok ætlaði at gánga fyrir borð, sem hann gerði síðan, at hann hafi mælt þessom orðum: fyrir borð, allir Búa liðar! segir hann, ok þá þegar stígr hann fyrir borðit.151 Nú er þar til at taka, er Sigvaldi dregst út frá flotanom, ok gáir eigi þess, er Búi er fyrir borð gingenn, ok kallar nú á þá Vagn ok Búa, at þeir skyldi flýja sem hann. En Vagn svarar honum ok kvað víso:
Sigvaldi hefir152 setta
sjálfa oss und kylfo,
en [fárhugaðr fnauði153
fór heim154 til Danmarkar;
hyggr155 í faðm at falla
fljótt uhd156 kono sinne,
en fyrir borð et breiða
Búi gekk með hugrekki.157
Þat er sagt at Sigvalda var orðit kalt í jelino, ok hleypr hann til ára, ok vill láta orna sér, en annarr maðr sezk við stjórnina; ok er Vagn hafði kveðit vísona, ok hann sér Sigvalda, þá fleygir hann spjóti til hans, ok ætlaði at hann sæti enn við stjórnina, en Sigvaldi var þá þó við árar, ok hlaut sendíngina sá er stýrðe. Ok þá er Vagn fleygði af hendi spjótino, þá mælti hann til Sigvalda, at hann skyldi fara manna armastr. En Þorkell háfi, bróðir Sigvalda, ferr í brott þegar, er Sigvaldi var farinn, ok hafði 6 skip, ok svá Sigurðr kápa, þvíat Búi bróðir hans var þá fyrir borð gingenn, ok var þá ekki hans at bíða, ok þykkist nú hvártveggi þeirra hafa efnt158 sína heitstrengíng, Þorkels ok Sigurðar, ok fara þeir nú allir, þar til er þeir koma heim til Danmerkr, ok höfðu í hrott með sér 4 skip ok 20; en allt þat, er afkomsk þeim skipom, er eptir voru, þá hlaupa þeir allir upp á skeiðina Vagns, ok verjast þar allir saman et hvatligsta, allt þar til er myrkva tók,159 en þá sleit bardaganom, ok stóðu þá enn upp mjök margir menn á skeiðinne Vagns, ok varð þeim Hákoni jarli dagfátt til at leita um skipen, hvat lífvænt væri eða lífs, ok létu vörðu á halda um nóttina, at engi maðr skyldi komast af skiponom þeirra um nóttina, Jómsvíkínga, ok tóko frá reiðin öll frá skiponum. Ok er þetta var atgjört, þá róa þeir Hákon jarl til lands, ok skjóta yfir sik skjöldum,160 ok þykkjast nú eiga sigri at hrósa. Nú síðan vega þeir haglkornin, ok reyna svá ágæti þeirra systra, Þorgerðar ok Irpo, ok þykkir vel reynast, ok er þat frásagt, at eyri vægi eitthvert haglkornet, ok vágu þeir í skálum. Ok nú eptir þetta, þá ero bundin sár manna, ok vaka þeir of nóttina Hákon jarl sjálfr ok Gudbrandr or Dölum.
45. Nú er at segja frá þeim Vagne ok Birne enom brezka, at þeir rœða um með sér, hvat þeir skulo til ráða taka: ok er annattveggja til, segir Vagn, at vera hér á skiponom, þar til er dagar, ok láta þá taka oss hér höndum, ok er sá úkjörligr, en hinn er annarr, at leggja til lands ok gera þeim þat íllt, er vér megum, ok leita síðan at koma oss undan at forða oss. Þat ráða þeir nú or allir saman, at þeir taka siglotréit [ok rána161 ok fara af skipino, ok flytjast þar á, ok ero saman 80 manna, ok flytjast á trjánom í myrkrino, ok vildu til landsins flytjast, ok komast í sker eitt, ok þóttost þá komnir á meginland, ok voro þá farnir margir menninner mjök, ok þar létu 10 menn líf sitt um náttina, þeir er sárir voru, en 70 lifðu eptir, ok voru þó margir raunar mjök þrekaðir, ok verðr nú ekki farit lengra; ero þar of nóttina. Þat er nú ok frásagt, þá er Sigvaldi hafði undan, flýit, at þá tók af jelit ok eldíngar ok reiðarþrumor allar, ok varð eptir þat veðrit kyrt ok kalt, ok svá er nú ok um nóttina, er þeir Vagn ero í skerino, þar til er dagr er, ok allt til þess er ljóst er orðit. Þat er sagt, at þá er skamt er til dags, at þeir menn jarls ero þá enn at binda sár sín, ok hafa at verit alla nóttina, frá því er þeir lögðu at landi, ok olli þat því, at fjöldi manna var sárr orðinn, en þó höfðu þeir nú lokit mjök svá. En nú eptir þetta þá heyra þeir, at strengr gellr út á skipi, ok flýgr ör af skipino, því er Búi hefir á verit, ok kömr undir hönd honum Gudbrandi frænda jarls, svá at hann þarf eigi fleira, ok er hann þegar dauðr, ok þykkir jarli ok öllum þeim þetta vera enn mesti skaði, ok taka þeir at búa of lík hans, svá sem þeim sýnest, þvíat þar voru engi önnor efni at. Þess er viðgetið, at maðr einn stóð hjá tjaldsduronom, ok þá er Eiríkr gekk inn í tjaldit, þá spyrr Eiríkr: hví stendr þú hér, segir hann, eða hví ertu þannig yfirlits, sem þú sér at bana kominn, eða hvárt ertu sárr? [Þar var Þorleifr skúma. Eiríkr mælti: þat kann ek sjá, segir hann, at þú ert at bana kominn.162 Þorleifr svarar honum: eigi munda ek vita, segir hann, at blóðrefillinn Vagns Ákasonar kœmi við mik í gær líttað, þá er ek laust hann kylfohöggit. Jarl mælti þá: illa hefir þinn faðir þá haldit [út á landino, segir hann, ef þú skalt nú deyja.163 þetta heyrðe Einarr skálaglamm; er jarl mælti; þá verðr honum Einari vísa á munne:
Þat kvað jarl at ærri164
unnvigs165 fyrir haf sunnan
þá er á seima særi
sárr elda spjör166 váro:167
öllúngis hefir illa
eybaugs, ef skalt168 deyja,
vér169 hyggjom þat, viggja170
valdr þinn faðir haldit.
Ok nú fellr Þorleifr skúma niðr dauðr eptir þetta.
46. Ok þegar er ljóst var orðit um morguninn, þá fara þeir jarl at kanna skipin, ok koma á þat skip, er Búi hafði átt, ok vildu allra helzt verða varir við, hverr skotið hefði um nóttina, ok þótti þeim sá maðr ílls verðr vera; ok er þeir koma á skipit, þá finna þeir þar einn mann, þann er [í-endr var ok litlo meirr,171 en þar var Hávarðr höggvandi, er verit hafði fylgðarmaðr Búa, en hann var þó sárr mjök, svát fœtrnir báðir voro höggnir undan honum fyrir neðan kné. En þeir Sveinn Hákonarson ok Þorkell leira gánga þángat at honum; ok er þeir koma þar, þá spurðe Hávarðr: hvernig er, sveinar! segir hann, hvárt kom héðan nokkor sendíng af skipino í nótt þángat á land til yðvar eða engi? Þeir svara: kom at víso, segja þeir, eða hvárt hefir þú því valdit? Ekki er þess at dylja, segir hann, at ek senda yðr, eða hvárt varð nokkorum manni mein at, er örin nam staðar? Þeir svara: bana fékk sá af, segja þeir, er fyrir varð. Vel er þá, segir hann, eða hverr varð fyrir, maðrinn? Guðbrandr hvíte, segja þeir. Já! segir hann, þess varð nú eigi auðit, er ek vildag helzt; jarl hafða ek ætlat; en þó skal nú vel yfir láta, er nokkor varð fyrir, sá er yðr þótti skaðe at. Egi er á at líta, segir Þorkell leira, drepum þenna hund sem skjótast, ok höggr síðan til hans, ok þegar hlaupa til aðrir, ok bera vápn á hann, ok saxa hann, þartil er hann hefir bana. Spurt höfðu þeir hann áðr at nafne, ok sagðe hann til sín et sanna. Ok nú fara þeir síðan til lands inn, er þeir höfðu þetta atgjört, ok sögðu jarli deili á, hvern þeir höfðu drepit, sögðu þat eigi meðalfarbauta vera, ok þat eitt kvoðost þeir á finna á hans orðum, at eigi mundi skaplyndit umbœta. Nú eptir þetta þá sjá þeir, hvar menn ero á skerino mjök margir saman, ok biðr iarl nú fara eptir þeim, ok taka þá höndum gjörvalla ok fœra sér, ok lézk hann vildu ráða fyrir lífe þeirra. Nú gingo menn jarls á eitt skip, ok röru út til skersins, ok var þar bæði um þá menn, er fyrir voru, at fáir voru vel liðfœrir, bæði fyrir sára sakir ok kulda, enda er ekki frá því sagt, at né einn maðr verðist; voru þeir nú allir þar hannteknir af jarlsmönnum, ok fluttir til lands á fund jarls, ok voru þeir þá saman 70172 manna. Ok eptir þetta lét járl leiða þá á land upp, Vagn ok hans félaga, ok ero nú reknar hendr þeirra á bak aptr, ok bundinn hverr hjá öðrum með einom streng ok eigi þörmsamliga. En jarl ok hans menn brjóta upp vistir, ok setjast til matar, ok ætlar iarl þá í œrno tóme um daginn, at höggva173 þessa menn alla, Jómsvíkínga, ok þeir höfðu nú höndum á komit. Ok áðr þeir settist til matar, þá voru skip þeirra Jómsvíkínga flutt at landi ok svá fjárhlutr, ok var féit til stánga borit, ok skipti Hákbn jarl ok hans lið féno með sér gjörvöllu ok svá vápnom þeirra, ok þykkjast þeir nú allskostar hafa unninn mikinn sigr, er þeir hafa féit allt, en hönlat þá Jómsvíkínga, en elta suma í brott, en þat þó mestr hluti, er drepinn er, ok gambra þeir nú et mesta. Ok nú er þeir jarl ero mettir, þá gánga þeir út or herbúðunom, ok fara þangat til, er þeir ero bandíngjarnir, ok er þat sagt, at Þorkell leira væri til ætlaðr at höggva þá alla. Þeir hafa áðr orð við þá Jómsvíkínga, ok spyrja: hvárt þeir væri menn svá harðir, sem frá þeim var sagt; en þeir Jómsvíkíngar svara þeim öngu um þetta, svát hér sé frásagt.
47. Frá því er nú at segja þesso næst, at nú eró menn leystir or strengnum nokkorir, þeir er sárir ero mjök; en þeir Skopti Karkr174 ok aðrir þrælar hafa varðveitta þá, ok haldit strengnum. En nú er menninnir voro leystir, þá gera þeir þat at, þrælarnir, at þeir snúa vöndu í hár þeim Jómsvíkíngum; ok ero nú leiddir fram fyrst sárir menn þrír175 með þessom búnínge, ok gengr Þorkell síðan at þeim, ok höggr höfuð af hverjom þeirra, ok mælte síðan við félaga sína, ok spyr ef honum hefði nokkvat brugðit við þessa sýslo, svát þeir fyndi þat: þvíat þat er mál manna, segir hann, at öllum mönnum bregði við, ef þrjá menn höggva hvern eptir annann. En Hákon jarl svarar honum: ekki sjá vér þér brugðit hafa við þetta, segir jarl, en þó [sýndist mér þér áðr brugðit.176 Nú er leiddr or strenginom enn 4ði maðr ok snúinn vöndr í hár þeim, ok leiddr til þángat, er Þorkell hjó þá; þessi maðr er enn sárr mjök. Ok er hann kömr þar, þá mælti Þorkell við hann, áðr hann veitti honum tilræði, ok spurðe, hverso hann hygðe til bana síns. En hann svarar: gott hygg ek til bana míns, segir hann, þat mon mér verða sem mínom föður, at ek mon deyja; ok nú eptir þetta þá höggr Þorkell höfuð af þessum manni, ok lauk svá hans æfi. Nú er leystr or strenginum enn fimti maðr, ok leiddr þángat; ok er hann kömr þar; þá segir Þorkell leira: hvern veg er þér um [at deyja? Hann segir: eigi man ek þá lög Jómsvíkínga, ef ek kvíði við bana, eða mæla ek æðruorð; eitt sinn skal hverr deyja. Höggr Þorkell þann. Nú ætla þeir at spyrja hvern þeirra, áðr þeir sé drepnir, ok reyna svá liðit, hvárt svá sé fræknt, sem sagt er, ok þykkir þá reynt, ef eingi mælir æðruorð. Þá var tilleiddr enn 6ti maðr, ok snúinn vöndr í hár. Þorkell segir með sama hætti; honum kveðst gott þykkja at deyja við góðan orðstír: en þú, Þorkell! munt lifa við skömm. Höggr hann þenna, þá er þángat leiddr enn 7di, ok spyrr Þorkell eptir vanda. Ek hygg allgott til at deyja, en þú högg mik skjótt; ek held á týgilknífi, því at vér höfum átt opt um at ræða, Jómsvíkíngar, hvárt maðr vissi nökkvat, ef hann væri allskjótt höggvinn, þá er höfuðit væri af; en þat mun til merkis, at ek mun vísa fram knífinum, ef ek veit nökkuð, ella mun hann niðrfalla. Þorkell höggr þann, ok fauk af höfuðit, en knífrinn féll niðr. Þá var tekinnenn átti maðr, ok spurði Þorkell eptir vanda. Hann kveðst gott til hyggja, ok þá er honum þótti, sem skamt mundi at bíða: hrútr! segir hann. Þorkell stöðvaði höggit, ok spurði, hví honum yrði þat at munni. Hann segir: þó mon eigi ofskipat til ánna, þeirra er þér nefndut í gær, jarlsmenn! Þá er þér fenguð áverka. Manna armastr! segir Þorkell, ok lætr skjalla honum höggit. Þá var leystr enn 9di maðr. Þorkell segir eptir vanda. Hann segir: gott hygg ek til bana míns, sem allir várir félagar, en ek vil eigi láta mik höggva sem sauð, heldr vil ek sitja fyrir; en þú högg framan í andlit mér, ok hygg at vandliga, hvárt ek blöskra nökkut, því at vér höfum þar opt átt um at ræða. Nú er svá gjört, at hann sitr fyrir, en Þorkell gengr at framan, ok höggr í andlit honum, ok blöskrar hann eigi, nema sigu saman augun, þá er dauðinn fór á. Þá var tilleiddr enn 10di maðr, ok spyrr Þorkell enn. Hann segir: þat vil ek at þú bíðir, meðan ek bjarga brókum mínum. Þat skal veita þér, segir Þorkell. Ok er hann hafði þat gjört, mælti hann: mart verðr annann veg enn maðrinn ætlar, ek hugða at koma í rekkju hjá Þóru Skágadóttur, konu jarls, ok hristi félagann, kippir upp síðan brókunum. Hákon jarl mælti: högg þenna sem tíðast, sjá hefir lengi illt haft í hug. Höggr Þorkell þann. Þá var leiddr til maðr úngr, sá hefir hár mikit ok gult sem silki. Þorkell spyrr eptir vanda. Hann segir: lifat hefi ek nú et fegrsta, þeir hafa nú látið líf fyrir skömmu, er mér þykkir ekki í veitt at lifa, en eigi vil ek, at mik leiði þrælar til höggs, heldr sá maðr, er eigi er verri drengr enn þú, ok mun sá óvandfenginn, ok haldi hárino fram frá höfðinu ok hnykki höfðino, at hárit verði eigi blóðukt. Hirðmaðr einn gengr til, ok tekr hárit, ok vefr um hönd sér; en Þorkell177 reiðir at sverðit, ok ætlar at veita honum þat tilræði, er hann gat, at höggva hann hart ok skjótt, ok höggr hann til. En þessi enn unge maðr, er hann heyrir hvinenn af höggino, þá hnykkir hann hart höfðino, ok bar þannig til, at sá hlýtr höggit, er honum hélt, ok höggr Þorkell af honum, hirðmanninom, hendrnar báðar í ölbogabótem. En hann sprettr upp, enn únge maðr, ok bregðr á gamanmál, ok mælti: hverr á sveina, segir hann, hendr í hári mér? Hákon jarl tekr þá til orða ok mælti: stór-úfarar gerast nú, segir hann, of menn þessa, er eptir ero í strengnum, ok taki sem skjótast ok drepi, ok hefir hann þó miklo slise á oss komit, ok er einsætt, at þeir sé drepnir allir sem skjótast, er eptir ero, því at miklo ero menn þessir óðinndælli,178 enn vér fáim við þeim séð, ok hafa eigi ofsögur verit frásagðar þeirra garpskap ok herði. Eiríkr tók nú til orða ok svarar föður sínom: vita viljo vér nú, faðir! segir hann, hverir menninnir sé, áðr drepnir sé allir; eða hvat heitir þú, enn únge maðr? segir Eiríkr. Sveinn heiti ek at nafne, segir hann. Hvers son ertu, Sveinn! segir Eiríkr, eða hvert er kynferði þitt? Búi digri heitir faðir minn, segir hann, ok var Veseta son or Borgundarhólme, ok em ek danskr at kyne. Hverso gamall maðr ertu? segir Eiríkr. Ef ek líð yfir þenna vetrinn, segir hann, þá em ek 18 vetra gamallat aldri. En þú skalt ok yfirlíða vetrinn, segir Eiríkr, ef vér megum ráða, ok skal þik eigi drepa; ok tekr Eiríkr hann nú í frið, ok lætr hann nú vera í sveit með sér ok sínom mönnum. Ok er Hákon jarl sér þetta, þá tekr hann til orða ok mælti: eigi veit ek nú, segir hann, hverso þú ætlar til, ef þú villt þenna manninn undan þiggja, er oss hefir svá mikla skömm ok háðúng gjörva, sem þessi enn únge maðr, er vér höfum verst af honum hlotið, en þó kann ek eigi þar sjá, at ek mona sœkja eptir manninom í hendr þér, ok muntu nú ráða verða at sinne. Ok nú verðr svá búit at vera, sem Eiríkr vill. Ok nú mælti Hákon jarl við Þorkel leiro: högg enn mennina sýsliga, segir hann. Eiríkr svarar: eigi skal nú höggva mennina, segir hann, fyrr enn ek hefi aðr haft orð við þá, ok vil ek vita, hverr hvergi sé.
48. Þá er maðr enn leystr or strenginom á því mælino, ok hefir strengrinn brugðizt líttað af fótum honum, svát festi nokkot. Þessi maðr er mikill vexti ok vænn, úngr at aldri ok enn vaskligsti. Þorkell spyrr hann, hverso hann hygði til at deyja. Gott hygg ek til þess, segir Hann, ef ek gæta áðr enda heitstrengíng mína. Eiríkr jarl mælti: hvert er nafn þitt, segir hann, eða hver er sú heitstrengíng þín, er þú vildir áðr einkum at framkœmi, áðr enn þú létir líf þitt? Hann svarar: Vagn heiti ek, segir hann, ok em ek son Áka Pálnatókasonar af Fjóne, svá er mér til kennt. Hvers strengður þú heit, Vagn! segir Eiríkr, þess, er þér kveðst þú þá þykkja gott at deyja, ef hún væri fram komin ok efnd eptir því sem þá vildir? Þess strengða ek heit, segir Vagn, at ek skylda kominn í rekkjo Íngibjargar, dóttur Þorkels leiro, ok hans ráði ok allra hennar frænda, [en drepa sjálfan hann,179 ef ek kœmag í Noreg,180 ok þyki mér mikit atskorta um mitt mál, ef ek skal þessu eigi framkoma, áðr enn ek deyja. Ek skal at því göra, segir Þorkell, at þú skalt þessu eigi framkoma áðr, ok hleypr at honum Vagni, ok höggr til hans báðum höndum; en Björn hinn brezki, fóstri hans, spyrndi til Vagns fœti sínum, ok hratt honum hart undan högginu. Þorkell höggr yfir Vagn, en sverðit kemr á strenginn, er Vagn er bundinn með, ok gekk hann í sundr, er Vagn nú lauss, en ekki sárr. Þorkell steyptist við, er hann misti mannsins, ok fellr hann, en sverðit rauk or hendi honum. Svá hafði Björn hart spyrnt til Vagns, at hann hafði fallit við, en eigi lá hann lengi, ok sprettr upp þegar skjótt; hann tekr sverðit, er Þorkell hafði haft, ok höggr Þorkel þegar banahögg. Nú hefi ek efnda aðra heitstrengíng mína, segir Vagn, ok uni ek ná þegar sýnu betr við, enn áðr. Hákon jarl mælti: láti þér hann nú eigi lausan viðleika lengi, ok drepi þér hann fyrst, þvíat hann hefir unnit oss mikinn skaða. Eigi skal hann drepa, segir Eiríkr, ef ek má ráða, fyrr enn oss, ok skal ek Vagn undan þiggja. Hákon jarl mælti: eigi þurfum vér nú til at hlutast, einn viltu nú ráða, frændi! segir hann. Gott er mannkaup í Vagni, faðir! segir Eiríkr, ok sýnist mér því vel keypt, at vér takim hann í virðíngar ok metnað, sem haft, hefir Þorkell; átti Þorkell þessa af von, sem nú hlaut hann, þvíat nú kemr at því, sem opt er mælt, at spá er spaks geta, en þú sátt þegar í dag feigðina á honum; ok nú tekr Eíríkr Vagn á sitt vald, ok er honum nú við öngvu hætt, ok þá mælti Vagn: því at eins þykki mér betra at þiggja grið af þér, Eiríkr! ef þeirri öllum eru grið gefin, er eptir eru vorra félaga, ellegar munu vér fara allir saman förina félagar. Eiríkr svarar: ek vil ná hafa orð við þessa félaga þína, en þó fyrirtek ek ekki þat, er þú beiðir; ok nú gengr Eiríkr til, þángat sem var Björn inn brezki, ok spyrr, hverr hann væri, eðr hvat er hann héti. Hann svarar ok lézt Björn heita. Ertu sá Björn, er bezt sóttir eptir manninum í höll Sveins konúngs. Eigi veit ek þat, segir Björn, at ek sækta bezt eptir, en þó kom ek þaðan manninum í brott. Hvat áttir þú at oss at sækja, segir Eiríkr, gamall maðr, er þú hefir farit híngat, eða hvat rak þik til þessar ferðar, sköllóttan mann ok hvítan sem maskara?181 ok er þat satt, segir Eiríkr, at öll strá vildu oss stánga Noregs, menn, síðan þér fórut híngat, jafnvel þeir menn, er komnir eru af fótum fram fyrir aldrs sökum, at berjast við oss, eða hvert vilt þú þiggja líf at mér? segir Eiríkr, þvíat mér þykir eigi at þér vígt, svá gömlum manni. Björn svarar: þiggja vil ek víst líf at þér, Eiríkr! segir hann, við þann kost, at Vagn fóstri minn hafi grið, ok allir þeir vorir menn, er eptir eru. Þat skal yðr nú öllum veitt vera, ef ek má nú ráða, segir Eiríkr, en ek skal ráða; ok síðan gengr Eiríkr fyrir182 föður sinn, ok biðr hann þess, at þeir hafi allir grið Jómsvíkíngar, er eptir eru, ok þat veitir jarl honum; ok nú eru þeir allir leystir, Jómsvíkíngar, ok þeim trygðir veittar, ok í frið teknir. Ok nú er þann veg tilskipat af þeim Hákoni jarli ok Eiríki, at Björn hinn brezki ferr til bús þess, er átt hefir Hallsteinn kellíngarbani. Þat er sagt at 5 félli lendir menn aðrir enn Hallsteinn. Vagn Ákason fór austr til Víkr at ráði Eiríks, ok mælti Eiríkr við Vagn, áðr þeir skildust, at hann skyldi svá breyta um brúðkaup við Íngibjörgu Þorkelsdóttur, sem hans væri vili til sjálfs. Ok er Vagn kemr austr í Vík, þá gengr hann í sæng hjá Íngibjörgu hinn sama aftan, dóttur Þorkels leiru, ok er Vagn þar um vetrinn; en um vorit eptir ferr Vagn í brott, ok hélt hvern hlut vel, þann sem hann hafði heitit Eiríki; ok ferr Vagn til Danmerkr heim á Fjón til búa sinna, ok réð þar fyrir lengi síðan, ok þótti vera hinn mesti afreksmaðr, ok er mart stórmenni fra honum komit. Þat er sagt, at Vagn hafði Íngibjörgu heim með sér; en Björn hinn brezki ferr heim til Bretlands, ok réð þar fyrir meðan þeir lifðu, ok þótti vera hinn vaskasti drengr.183
49. Nú er at segja frá Sigvalda, at þá er hann flýði úr bardaganum, nam hann eigi fyrr staðar, enn hann kom heim í Danmörk, ok var Ástríðr kona hans þar fyrir, er þeir koma heim, ok görði hún veizlu í mót honum. Þeir segja tíðendin frá bardaganum ok frá förinni allri saman, síðan er þeir Jómsvíkíngar fóru heiman or Danmörk, ok þótti mönnum þat mikil skemtan at heyra, er þeir sögðu frá þeim tíðendum; ok þess er viðgetit, at Ástríðr vildi fagna sem bezt Sigvalda jarli hvívetna, ok sýna þat, at hún er fegin orðin hans heimkvomu. Hún lætr göra honum laug, biðr, hann síðan fara í laugina: ok veit ek, segir Ástríðr, at leið svá lángri, sem er or Noregi, þá mun mál at fægja sárin, þau er þér fengut í bardaganum. Síðan ferr Sigvaldi í laugina, ok hlítir Ástríðr ekki öðrum konum at því, at þjóna honum í lauginni, ok mælti síðan: verit get ek hafa nokkura í bardaganum í liði Jómsvíkínga, er þaðan munu hafa borit raufóttara belginn, enn svá, sem þú hefir borit, þvíat mér þykir sjá til þess bezt fallinn, at varðveita í hveitimjöl. Sigvaldi svarar: þat mætti verða minnar æfi, at þú ættir eigi slíkum sigri at hrósa, sagði hann, ok hygg þú at því, at þér líki þá betr; ok þá er ekki sagt frá þeirra viðrtali lengra at sinni. Sigvaldi réð fyrir Sjálöndum nokkura stund síðan, ok þótti vera hinn vitrasti maðr, ok var eigi þar allr, sem hann var sén, ok eru mikil tíðendi frá honum sögð í öðrum sögum.184 En Hákon jarl réð skamma stund Noregi síðan, ok þótti hann verða hinn ágætasti allskonar af þessu öllu saman ok svá synir hans. Ekki er hér frá því sagt, hvat Sveinn Búason lagði fyrir sik, hvort hann var með Eiríki, eðr gjörði hann annat af sér. En Sigurðr kápa, bróðir Búa, fór til Danmerkr, ok tók við föðurleifð sinni eptir Veseta í Borgunðarhólmi, ok bjó þar lánga æfi, ok þótti vera hinn bezti drengr, ok er mart manna frá honum komit ok þeim Tófu, ok voru samfarir þeirra góðar síðan. Þorkell hinn háfí, bróðir Sigvalda, þótti hinn vitrasti maðr, sem reyndist síðan í mörgum hlutum. En Skjaldmeyjar-Einarr fór til Íslands, ok druknaði á Breiðafirði, ok heita þar af því Skáleyjar, at þar rak skálirnar á land, þær sem jarl gaf honum. En Þórðr örvönd fór heim í Dýrafjörð til Þorkels föður síns í Alviðru, ok verðr hér svá sagt, (at) þeir Þorleifr skúma ok Þórðr örvönd hafi bræðr verit, ok bjó Þórðr í Alviðru eptir föður sinn, ok er mart manna frá honum komit í Fjörðum vestr,185 ok sögðu þeir Einarr glöggvast frá þessum tíðendum út til Íslands. En þat er sögn manna síðar, at Búi hafi at ormi orðit ok lagizt á gullkistur sínar; en vér hyggjum þat til þess haft vera, at þar hafi ormrinn sézt, á Hjörúngavogi, ok kann vera, at nokkur ill vættr hafi lagizt á fét, ok sýnzt þar síðan; en eigi kunnum vér at segja hvort heldr er, má ok vera, at hvorki sé satt, því at marga vega má sýnast.186
50. Sveinn konungr Saumæsuson var nú heima í Danmörk. Knútr óx upp, son hans, ok var heima uppfæddr. Þorkell hinn háfi fóstraði hann. Sveinn konúngr herjaði á ríki Aðalsráðs konúngs, ok gjörir hann landflótta suðr um haf. Sveinn konúngr setti Þíngamannalið í tveim stöðum, annat í Lundúnaborg; þar réð fyrir Eilífr Þorgilsson, bróðir Úlfs; hann hafði 60 skipa í Temps. Annat Þíngamannalið var norðr í Slessvík; þar réð fyrir Hemíngr jarl, bróðir Þorkels háfa; þar voru enn 60 skipa. Þíngamenn settu þau lög, at engi skyldi kvittr kveikjast, ok engi vera um nótt á brott. Þeir höfðu kyrkjusókn til Búrakyrkju; þar var ein stór klukka; henni skyldi hringja, þá er þriðjúngr lifði nætr, hverja nótt; þá skyldu allir til kyrkju gánga, ok eigi með vopnum; slík lög höfðu þeir í Slessvík. Þórðr hét maðr ok Auðunn í liðinu.
51. Sá maðr hafði forráð í borginni, er Álrekr Strjóna hét, bróðir Emmu Ríkgarðs dóttur jarls, föður Vilhjálms; hana átti Aðalráðr konúngr. Norðr réð fyrir Englandi Úlfkell snillíngr; hann átti Úlfhildi dóttur Aðalráðs konúngs. Sveinn konúngr andaðist í Englandi, ok færðu Danir hann til Danmerkr, ok grófu hann í Hróiskeldu hjá föður sínum. Þá var Knútr 10 vetra. Mikit var ríki þíngamanna. Markaðr var þar tvo tíma á 12 mánaðum, í annat sinn um miðsumar, en annann tíma um miðsvetrar skeið. Eigi þykir enskum mönnum sýnt, at hægra se öðru sinni at ráða af þíngamannalið, er Knútr var úngr, en Sveinn andaðr. Hvern vetr í mót jólum fóru vagnar til borgarinnar, ok var þar fjárhlutr sá, er menn voru vanir at hafa til markaðarins; svá var ok þenna vetr, ok tjaldat yfir öllum; þat var at ráðum, svikum ok vilja Úlfkels snillíngs ok þeirra bræðra, Aðalráðssona. 7da dag jóla gekk Þórðr utan borgar til húsa konu, þeirrar er honum fylgði; hún bað hann vera þar um nóttina. Hví biðr þú þess, er víti liggr við? Því bið ek þessa, kvað hún, at mér þykir máli skipta. Við skulum kaupa saman, kvað hann, at ek mun hér vera, en þú seg mér, hvat tilberr, er þú biðr þessa. Þat sætir, segir hún, um bæn þessa, at ek veit ráðinn bana öllu Þíngamannaliði. Hví máttu þat vita, kvað hann, er vér vitum eigi? Þat er svá viðlátit, segir hún, at menn óku híngat vögnum í borgina, ok létu sem þeir færi með fjárhlut, en þar var fjölmenni í hverjum vagni, en engi fjárhlutr, ok svá hafa þeir ok gjört norðr í Slessvík. En þá er þriðjúngr er af nótt, mun hríngt í borginni, skulu þá hermenn búast um miðnætti; skulu menn búast annann veg í borginni. En þá er þriðjúngr lifir nætr, mun hríngt af Búrakyrkju; þá munu þér ætla til kyrkju slippir, en þá mun sleginn hríngr um kyrkju. Búit er við, kvað Þórðr, at vinsældir þínar sé miklar, ok mun ek segja Eilífi, þótt kvittr þyki vera; en bú þetta skaltu eiga. Þórðr gekk í borgina; hann fann Auðunn félaga sinn, gánga þeir ok segja Eilífi. Hann görir menn vara við; sumir trúðu, en sumir kvoðu fælíngar. Heyra þeir hríngíngar eptir vana, ok hyggja margir, at prestr muni hríngja. Þeir menn allir, er orðum. Þórðar trúðu, gengu með vopnum en hinir allir slippir.
52. Þá er þeir koma í kyrkjugarð, var þar fjöldi liðs. Þeir máttu þá eigi, ná vopnum sínum, þvíat þeir kvomust eigi til húsa sinna. Eilífr spyrr þá ráða, en þeir látast eigi kunna. Eigi þyki mér vel ráðit, kvað Eilífr, at hlaupa í kyrkju, ef þat verðr at öngu skjóli, en sýna sik í hræðslu. Þat kemr mér í hug, at vér munum hlanpa á herðar þeim, er fyrir utan standa garðinn, ok vita ef vér kæmimst með því undan til skipa, ok svá gera þeir. Þat varð mannfall mest, er við skip varð. Eilífr komst á burt með 3 skip, en öngir or Slessvík, ok þar féll Hemíngr. Eilífr ferr til Danmerkr. Nokkuru eptir þetta var Játmundr til konúngs tekinn í Englandi; hann var konúngr 9 mánuðu. Á þeim tima háði hann 5 orrostur við Knút Sveinsson. Alrekr strjóna, er sumir kölluðu Eirík, var fóstri Játmundar, bróðir Emmu, er átt hafði Aðalráðr Englakonúngr. Þorkell háfi hafði þá mest forráð fyrir Danmörk. Þeir áttu þíng um vorit eptir fall Þíngamanna; Eilífr eggjaði at fara til hefnda, en Þorkell svarar: vér höfum konúng úngan, en eigi hæfir at herja svá, at konúngs sé eigi viðgetit, en á þriggja vetra fresti væntir ek, at eigi muni konúng skorta harðfengi, en lið óvarast. Eilífr svarar: ósýnt er, at þeim sé minnisamt á þriggja vetra fresti, er nú þykkir einkis um vert. Eilífr ferr út í Miklagarð, ok gjörðist höfðíngi fyrir Væríngjaliði, ok féll þar um síðir. Á þriggja vetra fresti fór Knútr, Þorkell ok Eiríkr með 8 hunðrat skipa til Englands. Þorkell hafði 50 skipa, ok drap Úlfkel snillíng, ok hefndi svá Hemíngs bróður síns, ok gekk at ega Úlfhildi, dóttur Aðalráðs konúngs, er Úlfkell hafði átta. Þar féll með Úlfkatli hvert mannsbarn af 60 skipa; en Knútr konúngr vann Lundúnaborg. Þorkell fór með landi fram, ok fann Emmu drotníngu á einu skipi; hann flytr hana heim í land með sér, fýsir Knút konúng at biðja hennar, ok gekk Knútr konúngr at ega hana. Hún ól son um vetrinn, er Haraldr hét, kenníngarson Knúts; Hörðaknútr var þeirra son. Sveinn var enn son Knúts ok Alfífu; Gunnhildr hét dóttir Knúts; hana átti Heinrekr keisari Konráðsson; með honum fór Knútr til Róms. Þat var miklu síðar, er Knútr konúngr var at boði hjá Þorkatli háfa, þá sá konúngr Úlfhildi, ok þótti hann hafa svikit sik í kvennaskipti, ok réð Þorkeli fyrir þá sök bana. Þeir Knútr konúngr ok Játmundr áttu nokkura bardaga. Eptir þat báðu hvorirtveggju, Danir ok Englismenn, at þeir skyldu sættast, ok þeir gjörðu svá, ok skyldi hvorr taka land eptir annann, er lengr lifði. Mánaði síðar var Játmundr veginn af fóstra sínum Alreki strjónu; eptir þat öðlaðist Knútr allt England, ok réð því 4 vetr ok 20.
1 Það undanfarná, sem ekki varð lesit í A. og sem verið mun hafa ein blaðsíða, er tekit úr R.
2 þannig R. engi A, enn einginn F.
3 þannig R. sést eigi í A.
4 Holdsetalandi, R.
5 einn bœt. við F.
6 þannig A. R., vitrun F.
7 þannig F; sést ekki í A.
8 þannig A. F.
9 bœt. v. F. v. í A. en R. sleppir þessu frá: en þar er þeir til eyxninnir; sést hér af at A. er útskifuð af annarri bók, hvar skrifarinn hefir hlaupit yfir eina linu.
10 drambat, F.
11 um hávetri, b. v. B.
12 dufti, F.
13 þannig A; styrk F.
14 Austrveg F.
15 Danabót b. v. F.
16 svörtum tjöldum ok grám vefjum, F.
17 vantar A. en er tekit úr F.
18 þannig A.
19 Í staðinn fyrir kap. 4 og 5, hefir R. styttri frásögn og frábrugðna, samstemma Ol. Tr- Sögu í, hap. 64.
20 Hér er afrifit af skinnbókinni neðst af blaðinu svo mikit sem 1½ lína, af hverri ekki verðr lesit ljósliga nema str. kanske streng.
21 sést ekki glöggt í A.
22 nœrri ólœsiligt í A.
23 hér er rifit af skinnbókinni neðst af blaðinu 1½ lína
24 hér er rifit af skinnbókinni neðst af blaðinu 1½ lína
25 Danmörk F.
26 úti, F; hefir líka staðit í A. en er þar lagfœrt til inni.
27 Slesmunna, F.
28 þannig A.; máske sœrþir.
29 jartegnir, A. mun vera pennavilla.
30 Hér eru skafin út tvö eða þrjú orð, Kanske ok .... hofit sé misskrifat af því er eptir kemr.
31 óglöggt í A.
32 A. hefir hér þessa yfirskrift: Nú hefzk upp annarr þáttr sögunnar, sá er fyrr hefir verit, enn þetta vœri framkomit, ok má eigi einom munne allt senn segja. vantar í B. Hér byrjast Saga af Jómsvíkíngum, hinir.
33 ellri, en annár Pálnir, hinn elzti, R.
34 hann var frilluson, b. v. B. og hinir.
35 Pálna F.
36 svá sem væri hann arfgengr, bœta við hinir.
37 Gormssonar, bœta við B. F.
38 slægr ok illgjarn, en konúngr var eigi djúpsettr. Þat er sagt at þegar Fjölnir kom til Haralds konúngs, at hann rægði bræðr sína við konúng b. v. B.
39 barðist, B.
40 setja fram skip F.
41 300 manna ok 30, B. 500 manna F. R.
42 Jótland, B.
43 þannig A., vantar í hina.
44 þannig A.
45 keinn, R. annars kljár.
46 ráðgjafi hennar, R.; fóstbróðir jarls, F.
47 förukona, B.
48 þannig lagfœrt fyrir gjöfum, A.
49 þannig A.
50 þannig lagfœrt fyrir uppgert, A.
51 tuttugu, F.
52 bræl, F.
53 Hjatland B.; Hjaltland, Afskiftirnar.
54 ok lœtr þetta hjá sér líða, er tekið upp aptr í A, en strikað samt með púnktum undir þessi orð; má af þvi sjá, að skinnbókin A, þó gömul sé, er ritin eptir annari eldri; hefir afskrifarinn vilzt á orðinu „lætr," er líka kom á eptir , ok því af vanvara tvítekið fyrri greinina.
55 þannig A.
56 30, R.
57 15, B; másle rángt lesit XU úr XII; en R. hefir 9.
58 mitt lið, F.
59 þannig, B, F, oþum, A.
60 40, F.
61 ok bíðr er máð ok lítt lœsiligt í A; ok lið þeirra þó hvorftveggja sárt B; v. í F.
62 ok 11 menn m. h. B; með 11 menn, F; við 12ta mann, R.
63 fyrir hin þriðju jól, B.
64 á eyn æðra, B.
65 þannig A.
66 háreiðar, B. F.
67 hitt sama haust eptir þetta, F; þá er Pálnatóki kom heim til Bretlands, at þá var öndut Ólöf hona hans, B.
68 þannig F. R; vel 50 ok 200, B;v 3 lángskip, A, líkliga III fyrir CCC, eðr fyrir III C.
69 sem bur eðr bróðir væri, F; sem föður síns eðr bróður, B.
70 snofrmannligr A, snaufurligr R.
71 nokkut manna, F.
72 60 manna, F.
73 4, B, F.
74 300, B.
75 Iseyjarþíng, B; Seyrarþíng, F.
76 60 skipa, F.
77 10, F.
78 kannske mislesit úr XC (niutíu), R, tíu pund gulls, B.
79 þannig A, bundit: b'gt.
80 gizkat fyrir aþnnig með strik yfir þ, A.
81 það er: 120 manna, eða stórt hundrað, eins ok allstaðar framvegis.
82 ok ero 80 manna í lög teknir, F.
83 10, B.
84 þannig A; yngri, B, F, R.
85 þannig A. yngri, R.
86 er máð ok litt lœsíligt í A.
87 er máð ok litt lœsíligt í A.
88 blauðs kvikvendis, B.
89 þannig A. kanske pennavilla fyrir yfrit; ærit, F. R.
90 20, B, F; fáir, R.
91 þannig.
92 hundrað, F.
93 ok hafði eigi minna lið enn 800 manna F.
94 óglöggt í A; lykta, F.
95 þannig F; óglöggt í A; hálft annat hundrað (ɔ: 180), R.
96 þannig A, en vantar í hina.
97 gríp nú gulli á, F.
98 brúnölfr, R; brúnvölvi, F; reiðugligr, B.
99 40, B, F.
100 þér, b. v. F.
101 sleppir R; en þeir höfðu alls hálfan sjöunda tug annars hundraðs F.
102 Geirmundr. R, allstaðar.
103 þornsamliga, F.
104 óglöggt í A.
105 óglöggt í A.
106 máð í A; þannig gizkat.
107 Hödd, F.
108 þannig B, F, R; vantar í A.
109 þannig.
110 B. bœtir þessu við: ok þar hitta þeir þann, er þeir fóru at leita, Hákon jarl, ok var hann eigi einskipa, ok eigi með 2, heldr voru meir enn 300; þat voru snekkjur ok skeiðr ok kaupskip, ok hvert fljótanda far, er jarl fékk til þeirra, þau er há voru borði, ok öll voru skipin bæði hlaðin af mönnum ok vopnum ok grjói. Þar er með Hakoni jarli enn fyrsti maðr Eiríkr son hans, ok Sveinn ok Sigurðr ok Erlíngr synir hans, þeir styrðu allir skipum; svá sagði Þórðr Kolbeinsson, er hann orte um Eirík:
Mjög lét margar snekkjur
mærðarör sem knöru
áðr vex skjallz ok skeiðar
skjalldhlynr aljum dynja;
þá er ólítinn utar
oddherðir þar gjörðar
mörg var lind fyrir landi
lund síns föður röndu.
Ok enn sagði hann svo:
Sótti jarl sá er átte
ógnfróðr á lög stóði
hér finnz hafa stafna
hátt Sigvalda á móti;
margr skalf hlynr en hvergi
hugendr bana ugðu
þeir er gátu sjó slíta
sárgams blóðgum ára.
111 Primsignd, R.
112 Havrund, R.
113 kerlíngr, R.
114 Fjöllum, B; Fljóðum, F, en vantar í R.
115 Árnmóðr ok Árni ok Fiðr, R.
116 5, B.
117 Skáldmeyjar, R.
118 víg um, F.
119 örva veðrs, F.
120 kátr er þrótz, F.
121 þíngsætis, F.
122 B hefir þessa vísu þannig:
Gjörða veit ek virða
vörð þann er sitr á jörðu,
yðrumst þess, meðan aðrir
örvaðir mienn sváfu;
komkat ek þrótt þann er þætte
þrenna linz at finna
færi mik firða mæri
fere skjald enn verri.
123 þannig A, F.
124 úlf, B.
125 verð, R, F, B.
126 hlaupum, B.
127 vér, R.
128 baugmildum, B.
129 svá, R.
130 af, B.
131 gram, R, F, B.
132 rand, F.
133 endis, B.
134 manns, b. v. B, F, R.
135 af Mýrum, b. v. B.
136 fimti var, b. V. B.
137 Tindr Hallkels son, b. v. B.
138 þannig A, R; er róteldi, B; v. í F.
139 verða, B, R, F.
140 F, B, R bœta við þessu: þá tók Vigfús Vígaglúmsson, ok hvatti spjót, er hann átti, ok áðr þeir berðist kvað hann vísu þessa:
Oss er (1) leikr, en lauka
liggr heima vinr (2) feimu,
þraungr (3) at Viðris veðri (4)
vanðar (5) góðr (6)fyrir handum;
[hlýss kveð ek hel ab ossa (7)
hann væntir sér annars
vífs (8) undir (9) vörmum bægi,
vér skreytom spjörr neyta.
Vel er þetta kveáit, segir jarlinn.
(1) v. í B. (2) v. í B. (3) þrýngr R.v (4) varðar, B. (5) vöndr, B. (6) goð, R. (7) hlýs kveðju hæla bossa, B; loð kveð ek hæla bosa, R. (8) vís, B. (9) und, R.
141 3) hinir íslenzku, B.
142 þannig A; hit sama sinn, F.
143 Hörðabrúði, F; Hölgabrúði, R; Höldabrúði eða Hörðatröll, þvíat ýmist er hún kölluð, B.
144 þannig A, B, R; Skofta, F.
145 fer hann ok sker sveininn á háls, sem H. j. mælti fyrir, B.
146 þá var svá komit deginum, er þetta var tíðinda, at heldr tók út eyktina, F; en v. í B, R.
147 eða látra, A; at eldi nokkut élit F; at élit minkar, B.
148 þannig lagfært eptir B, F; þeir, A.
149 B bœtir þessu við: þat er sagt, at þeir Hákon jarl gjörðu harðar atlögur ok börðust nú djarfliga. Nú er þess getið at Hákon jarl barðist svo djarfliga, at um síðir steypte hann af sér brynjunne fyrir hita sakir ok erfiðis, svá segir Tindr:
Vaðar (1) gims sem gjörði
[gjog tímum ímu (2) herða
gnýr óx Fjölnis fyrða (3)
fagrlig (4) sæng jarle;
[þars bríng fjóin (5) hánga
[hrim serkr viðr um merki
brynju ruðz (6) riðmarar roðe (7)
rastar varðar (8) kasta.
Ok enn kvað hann:
Gat (9) óhræðinn æðru
odd (10) galdrs enn Sigvaldi
vítt sökk nære njótar
viðrnám Búa kvánti;
áðr mót röðuls (11) máttu
magrendr (12) grímnis vagna (13)
saung at sverða þíngi
sárla þrænskum (14) jarli.
Ok enn kvað kann:
Dreif at Viðris veðri
vargi grím á margan.
verð (15) auðkundu (16) viðri
vagl agls (17) tímis hagli (18)
þars (19) í sundr af sandi
Sörla bligs (20) fyrir jarli
þess hafa seggir sessi
[serk hríng (21) ofin merki.
Þá hruðust af Jómsvíkíngum hálfr þriðe togr skipa, ok þat segir Tindr Hallkelsson í flokki þeim, er hann orti um Jómsvíkínga, ok hevir svá þar til, at hann var þar sjálfr:
Vann at níunda (22) sinne (23)
verð bjóði hugins ferðar
beit sólgagar (24) sveita
sverð eggja spor leggi;
at hjör (25) meiðar herðir
bættíng var þat mætti
leiðar lánga skeiða
liðs hálfan tog (26) þriðja.
Ok enn kvað hann:
Forráð jarlenn ára
hendr (27) hermörum kendi
[Göndlar dóms at glaumi
geirs tírar för meire;
undz þá er hrauð enn hauðri
hjalðr ræsi ek þat gjöldum
minnar fús á mæti
morðr víkínga skeiðar (28)
Ok enn kvað haun:
Gjörðust Göndlar borða
glaumr óx þar at er naumu
auði gríms at (29) eyðist
öll lönd Dana brandi;
kent hefir hægr at höggva
hræ her hirtingum sénar (30)
veðz eggi undum vággjar
veggs (31) niðs (32) um þat Skeggi.
Ok enn kvað hann:
Saddi jarl þars (33) odda
of [þíng saman (34) gengu
van hugða (35) valt húngri (36)
Hrana byrgis nafni;
[morð skýar (37) varð mönnum
Mistar gott til vista
heiðins dóms at haða
öld vann markar síðu
Ok enn kvað hann:
Þat vill öld meðan aldir
ýngs kveðju menn byggja
gnógt þat er göglum veitti
glaum Hákonar æfi;
því hykk bitrum beita
band at villdu (38) landi
hykk lár eiðe lýða
lætr (39) hverjum gram betri.
Hrauð en hróptr um (40) náði
hjaldr skýa val nýum (41)
þar var lindz (42) fyri landi
leiðangr (43) Dana skeiðar.
Þessi hríð var nú harðla ógrlig af atsókn djöflanna með því illaveðri, er þar fylgði, ok af atgángi liðsins, en viðrtakan var ok allhörð af Jómsvíkíngum, þvíat báðir þeir Búi ok Vagn ok allir þeir, er þeim fylgðu, börðust ok alldjarfliga með mikilli hreysti ok ágætri vörn.
(1) varða, hefir afskriftin No. 288 í 4, sem úr er tekinn orðamunr til vísnanna, sem B. bœtir við. (2) gerðr bjúglimum. (3) fura. (4) farlig. (5) þá er hríng fám. (6) hryn serk viðurr brynju bruðuz. (7) roða. (8) varð að. (9) bat. (10) óðs. (11) róðurs. (12) margrendir. (13) vánga. (14) þrángs um. (15) varð. (16) auðkunda. (17) algs. (18) agli. (19) þarfs. (20) blings. (21) serkhríng. (22) Vinda. (23) sini. (24) sólgángins. (25) hjörð. (26)tug. (27) hend. (28) hjaldr ræsi ek þat gjöldum | minnar fúsa mæti; | morð víkíngu skerðir | gulnar dóms at glumi | geirs tírar fór meiri | auðs þá er hrauð enn hauðri. (29) er, b. v. (30) sjónar. (31) veg. (32) Snids. (33). sár er. (34) þíng sumar. (35) huga. (36) hængr. (37) morðskigr. (38) villu. (39) læzt. (40) koptum. (41) mýum. (42) língs. (43) leiðgángr.
150 þannig A; skjaldrimina, R.
151 R. bœtir þessu við: ok er þat mál manna, at engi einn hafi meiri kappi verit í liði þeirra Jómsvíkínga enn Búi digri, hafði hann ok svá margan mann drepit í bardaganum, at þat kunni enginn maðr at telja; svá segir Tindr:
Þá er fyri borð á barða,
í brúðarfang at gánga
verðr magnanda Viðris
virðendr Búa kendu;
mikinn gjörði herr hjörva
hljómr Búi sunnan
baugz skerðr (1) at breiðu
baldr Hákonar valdi.
Undr er þreytt af þrindi (2)
þann kendi (3) val er sendir (4)
gulli (5) safnaðar (6) gumna
Goðinar (7) hræum firri.
Svá heitir fjörðrinn. Nú falla margir menn Búa, en sumir hlaupa fyri borð, ok hafði hverr þeirra áðr marga menn felda.
(1) skeiðir. (2) þundi. (3) bendir. (4) sendi. (5) gulls. (6) safnanda. (7) geðinnar.
152 svá, b. v. B.
153 fáhróðigr flýði, B; fárhugaðr flæði. R.
154 þannig lagfœrt í A fyrir aptr.
155 hygzt, B.
156 nú eða aa, B; avrr, R; vin, F.
157 hugrekki, B.
158 Lagfært fyrir hefnt, A; ent, F.
159 B bœtir þessu við: ok fá þeir eigi unnið skeiðina Vagns þetta kveld; kvað Vigfús Vígaglúmsson þá, er menn sóktu at skeiðinni Vagns Ákasonar:
Varðar hægt þar er hurðir
hjörklofnar sá ek hrorna
hátt saung hjörva geitis
bers til Vagns at leggja;
þar gengum vér þröngvar
þunn ise bauð grimnar,
straung var danskra drengja
dörrinn flaug til knarrar.
160 tjöldum, F.
161 þannig B, R, F; v. í A.
162 þannig F, B, v. í A.
163 v. í R; út á Islandi e. þ. sk. nú d. svá röskr drengr, B; á landinu út e. þ. s. hér deyja, F.
164 æri, R; væri, B.
165 brenvígs, B.
166 spor, R; spör, B; spavr, F.
167 vöru, B.
168 þú skalt, B, skal, R, F.
169 víst, B.
170 viggjar, B, vígea, F.
171 líf hafði, F.
172 6, F.
173 skyli, b. v. F.
174 Skopti ok Karkr, F.
175 þannig B, F, R; v. í A.
176 sýnist oss þér mjög brugðet, R; sýnist mér, sem þér sé mjök brugðit, hvat sem eptir kemr, F.
177 þetta vantar í A allt frá því um fimmta manninn: „hvernveg er þér um," og af því at hér er blaðaskipti þykir sem blaðkorn hafi týnzt úr A, er þat því tekit úr R, þó frásögnin sé hér að líkindum nokkuð styttri, enn í A hefir verit. B og F hafa þetta allt, og nœrti sömu orðum sem R.
178 verri viðfángs, R.
179 þannig R; vantar í A.
180 Héðan frá er eptir ein blaðsíða í A, nœstum öll ólœsilig, en hitt vantar, og er tekit úr F, sem þykir nœst koma A. að orðatiltœki og frásagnar lengð; en R er styttri héðan af, enn A þykir hafa verið.
181 þannig A; hvítr sem maskari, F; hvítan sem hnjóskara, B. hvítan sem snjóskara, afskrifrin 288 í 4.
182 Hér er úti sú seinusta blaðsíða af A.
183 Hér segir F nokkuð frá Sigmundi Brestissyni, er því sleppt hér, eins ok annarstaðar að undanförnu, af því hans er hvergi getið í A.
184 Sonr hans hét Gyrðr, ok var mikill víkíngr, b. v. B.
185 Hér endar B þannig: Vigfús Vígaglúmsson fór ok til Íslands, ok sagði þar fyrstr manna þessi tíðindi til Íslands, ok lýkr hér Jómsvíkínga sögu. Geymi guð þann er ritaði ok sagði, ok alla þá, er hlýddu á, utan enda, amen.
186 Hér endar R, þó orðatiltœkið sé nokkuð öðruvísi.
Fornmanna Sögur. Eptir gömlum handritum. Ellefta bindi. Útgefnar að tilhlutun hins Norræna Fornfræða Félags. Kaupmannahöfn, 1828.
Текст с сайта Heimskringla