Тексты для чтения

Reiðr1 var þá Vingþórr, er hann vaknaði
ok síns hamars um saknaði:
skegg nam at hrista, skǫr nam at dýja,
réð Jarðar burr um at þreifask.

Ok hann þat orða allz fyrst um kvað:
“Heyrðu nú, Loki, hvat ek nú mǽli,
er eigi veit jarðar hvergi
né upphimins: áss er stolinn hamri!”

Gengu þeir fagra Freyju túna,
ok hann þat orða allz fyrst um kvað:
“Muntu mér, Freyja, fjaðrhams ljá,
ef ek minn hamar mǽttak hitta?”

Freyja kvað:

“Þó mynda2 ek gefa þér, þótt ór gulli vǽri,
ok þó selja, at vǽri ór silfri.”

Fló þá Loki, fjaðrhamr dunði,
unz fyr útan kom ása garða,
ok fyr innan kom jǫtna heima.

Þrymr sat á haugi, þursa dróttinn,
greyjum sínum gullbǫnd snøri
ok mǫrum sínum mǫn jafnaði.

Þrymr kvað:

“Hvat er með ásum? Hvat er með alfum?
Hví ertu einn kominn í jǫtunheima?”

“Illt er með ásum! Illt er með alfum!3
Hefir þú Hlórriða hamar um folginn?”

“Ek hefi Hlórriða hamar um folginn,
átta rǫstum fyr jǫrð neðan!
Hann engi maðr aptr um heimtir,
nema fǿri mér Freyju at kvǽn!”

Fló þá Loki, fjaðrhamr dunði,
unz4 fyr útan kom jǫtna heima,
ok fyr innan kom ása garða.

Mǿtti hann Þór miðra garða,
ok þat hann orða allz fyrst um kvað:

“Hefir þú erindi sem erfiði?
Segðu á lopti lǫng tíðindi!
Opt sitjanda sǫgur um fallask,
ok liggjandi lygi um bellir.”

“Hefi ek erfiði5 ok erindi:
Þrymr hefir þinn hamar þursa dróttinn;
hann engi maðr aptr um heimtir,
nema hánum fǿri Freyju at kván.”

Ganga þeir fagra Freyju at hitta,
ok hann þat orða allz fyrst um kvað;
“Bittu þik, Freyja, brúðar líni!
vit skulum aka tvau í jǫtunheima.”

Reið varð þá Freyja ok fnásaði6 —
allr ása salr undir bifðisk,
stǫkk þat it mikla men Brísinga —:

“Mik veitstu verða vergjarnasta,
ef ek ek með þér í jǫtunheima!”

Senn vóru ǽsir allir á þingi,
ok ásynjur allar á máli,
ok um þat réðu ríkir tívar,
hvé þeir Hlórriða hamar um sǿtti.

Þá kvað þat Heimdallr, hvítastr ása,
vissi hann vel fram, sem vanir aðrir:

“Bindu vér Þór þá brúðar líni!
hafi hann it mikla men Brísinga!
Látum und hánum hrynja lukla,
ok kvennváðir um kné falla,
en á brjósti breiða steina,
ok hagliga um hǫfuð typpum!”

Þá kvað þat Þórr, þrúðugr áss:
“Mik munu ǽsir argan kalla,
ef ek bindask lǽt brúðar líni!”

Þá kvað þat Loki, Laufeyjar sonr:
“Þegi þú, Þórr, þeira orða!
Þegar munu jǫtnar ásgarð búa,
nema þú þinn hamar þér um heimtir.”

Bundu þeir Þór þá brúðar líni
ok inu mikla meni Brísinga,
létu und hánum hrynja lukla
ok kvennváðir um kné falla,
en á brjósti breiða steina
ok hagliga um hǫfuð typpu.

Þá kvað þat Loki, Laufeyjar sonr:
“Mun ek ok með þér ambótt vera:
vit skulum aka tvau í jǫtunheima!”

Senn vóru hafrar7 heim um reknir,
skyndir at skǫklum, skyldu vel renna.
Bjǫrg brotnuðu, brann jǫrð loga:
ók Óðins sonr í jǫtunheima.

Þá kvað þat Þrymr, þursa dróttinn:
“Standið upp, jǫtnar, ok stráið bekki
Nú fǿrið mér Freyju at kván,
Njarðar dóttur ór Nóatúnum!

Ganga hér at garði gullhyrnðar kýr,
øxn alsvartir, jǫtni at gamni;
fjǫlð á ek meiðma, fjǫlð á ek menja:
einnar mér Freyju ávant þikkir.”

Var þar at kveldi um komit snimma,
ok fyr jǫtna ǫl fram borit.
Einn át oxa, átta laxa,
krásir allar, þǽr er konur skyldu,
drakk Sifjar verr sáld þrjú mjaðar.

Þá kvað þat Þrymr, þursa dróttinn:
“Hvar sáttu brúðir bíta hvassara?
Sá-k-a ek brúðir bíta breiðara,
né inn meira mjǫð mey em drekka!”

Sat in alsnotra ambótt fyrir,
er orð um fann við jǫtuns máli:
“At vǽtr Freyja átta nóttum,
svá var hón óðfús í jǫtunheima!”

Laut und línu, lysti at kyssa,
en hann útan stǫkk endlangan sal:
“Hví eru ǫndótt augu Freyju?
þikki mér ór augum eldr of8 brenna!”

Sat in alsnotra ambótt fyrir,
er orð um fann við jǫtuns máli:
“Svaf vǽtr Freyja átta9 nóttum,
svá var hon óðfús í jǫtunheima!”

Inn kom in arma jǫtna systir,
hin er brúðfjár biðja þorði:
“Láttu þér af hǫndum hringa rauða,
ef þú ǫðlask vill ástir mínar,
ástir mínar, alla hylli!”

Þá kvað þat Þrymr, þursa dróttinn:
“Berið inn hamar, brúði at vígja,
leggið Mjǫllni í meyjar kné,
vígið okkr saman Várar hendi!”

Hló Hlórriða hugr í brjósti,
er harðhugaðr hamar um þekþi:
Þrym drap hann fyrstan, þursa dróttinn,
ok ǽtt jǫtuns alla lamði.

Drap hann ina ǫldnu jǫtna systur,
hin er brúðfjár of beðit hafði;
hon skell um hlaut fyr skillinga,
en hǫgg hamars fyr hringa fjǫlð.

Ár var, þats Guðrún gørðisk at deyja,
er hon sat sorgfull yfir Sigurði;
gørði-t hon hjúfra, né hǫndum slá,
né kveina um, sem konur aðrar.

Gengu jarlar alsnotrir fram,
þeir er harz hugar hána lǫttu.
Þeygi Guðrún gráta mátti,
svá var hon móðug — myndi10 hon springa.

Sátu ítrar jarla brúðir,
gulli búnar, fyr Guðrúnu;
hver sagði þeira sinn oftrega,
þann er bitrastan um beðit hafði.

Þá kvað Gjaflaug11, Gjúka systir:
“Mik veit ek á moldu munar lausasta:
hefi ek fimm vera forspell beðit,
þriggja dǿtra12, þriggja systra,
átta brǿðra — þó ek enn13 lifi!”

Þeygi Guðrún gráta mátti,
svá var hon móðug at mǫg dauðan
ok harðhuguð um hrør fylkis.

Þá kvað þat Herborg, Húnalanz dróttning:
“Hefi ek harðara harm at segja:
mínir sjau synir sunnan lanz,
verr inn átti, í val fellu;
faðir ok móðir, fjórir brǿðr,
þau á vági vindr of lék,
barði bára við borðþili.

Sjalf skylda ek gǫfga, sjalf skylda ek gǫtva,
sjalf skylda ek hǫndla herfǫr14 þeira.
Þat ek allt um beið ein misseri,
svá at mér maðr engi munar leitaði.

Þá varð ek hapta ok hernuma
sams misseris síðan verða;
skylda ek skreyta ok skúa binda
hersis kván hverjan morgin.

Hon ǿgði mér af afbrýði,
ok hǫrðum mik hǫggum keyrði;
fann ek húsguma hvergi inn betra,
en húsfreyju hvergi verri!”

Þeygi Guðrún gráta mátti,
svá var hon móðug at mǫg dauðan
ok harðhuguð um hrør fylkis.

Þá kvað þat Gullrǫnd, Gjúka dóttir:
“Fá kanntu, fóstra, þótt þú fróð sér,
ungu vífi annspjǫll bera!”
Varaði hon at hylja um hrør fylkis.

Svipti hon blǽju af Sigurði
ok vatt vengi fyr vífs knéum:
“Líttu á ljúfan, leggðu munn við grǫn,
sem þú halsaðir heilan stilli!”

Á leit Guðrún einu sinni:
á hon dǫglings skǫr dreyra runna,
fránar sjónir fylkis liðnar,
hugborg jǫfurs hjǫrvi skorna.

Þá hné Guðrún hǫll við bolstri,
haddr losnaði, hlýr roðnaði,
en regns dropi rann niðr um kné.

Þá grét Guðrún, Gjúka dóttir,
svá at tár flugu tresk í gǫgnum,
ok gullu við gǽss í túni,
mǽrir fuglar, er mǽr átti.

Þá kvað þat Gullrǫnd, Gjúka dóttir:
“Ykkar vissa ek ástir mestar
manna allra fyr mold ofan!
Unðir þú hvárki úti né inni,
systir mín, nema hjá Sigurði!”

“Svá var minn Sigurðr hjá sonum Gjúka,
sem vǽri geirlaukr ór grasi vaxinn,
eða vǽri bjartr steinn á band dreginn,
jarknasteinn yfir ǫðlingum!

Ek þótta ok þjóðans rekkum
hverri hǽrri Herjans dísi;
nú em ek svá lítil, sem lauf sé
opt í jǫlstrum, at jǫfur dauðan!

Sakna ek í sessi ok í sǽingu
míns málvinar — valda megir Gjúka!
Valda megir Gjúka mínu bǫlvi15
ok systr sinnar sárum gráti!

Svá ér um lýða landi eyðið,
sem ér um unnuð eiða svarða!
Man-a þú, Gunnarr, gullz um njóta;
þeir munu þér baugar at bana verða,
er þú Sigurði svarðir eiða.

Opt var í túni teiti meiri,
þá er minn Sigurðr sǫðlaði Grana,
ok þeir Brynhildar biðja fóru —
armrar véttar, illu heilli!”

Þá kvað þat Brynhildr, Buðla dóttir;
“Vǫn sé sú véttr vers ok barna,
er þik, Guðrún, gráts um beiddi
ok þér í morgun málrúnar gaf!”

Þá kvað þat Gullrǫnd, Gjúka dóttir:
“Þegi þú, þjóðleið, þeira orða!
urðr ǫðlinga hefir þú ǽ verit,
rekr þik alda hverr illrar skepnu,
sorg sára sjau konunga,
ok vinspell vífa mest!”

Þá kvað þat Brynhildr, Buðla dóttir:
“Veldr einn Atli ǫllu bǫlvi,
of borinn Buðla, bróðir minn,
þá er vit í hǫll húnskrar þjóðar
eld á jǫfri ormbeðs litum —
þess hefi ek gangs goldit síðan,
þeirar sýnar, sámk ey!”

Stóð hon und stoð, strengði hon efli16;
brann Brynhildi, Buðla dóttur,
eldr ór augum, eitri fnǿsti,
er hon sár um leit á Sigurði.