Blasius Saga

(Cd. 623 qvarto, A; Cd. Holm. 2 folio, B)

Passio Blasij episcopi1

Licinius het konongr i austrriki, sa var magr Constantinus ens mikla oc atti systor hans. Licinius lagþi undir sic viþa ꜹstrhalfo oc scatgilldi af riki keisarans, en siþann drógo þeir liþ saman oc haþo orrosto mikla, oc com Licinius a flotta fyrir Constantino, oc let keisari hafa hann slict riki, sem Licin(i)us hafþi fyrir ꜹndverþo. Þa castaþi hann tru sinni oc gorþi ofriþ mikinn cristnom monnom. Licinius let pina marga cristna menn a sinom dꜹgom i sino riki einkom hellzt riddara oc kennimenn oc alla siþan, þa er a Crist truþo, er hann matti hꜹndla, eþa a þann veg er hann matti cristnom monnom mestan ofriþ of gøra a alla vęga2. En i borg þeiri, er Sebastia heitir, vǫro margir cristnir menn, [oc gingo þeir margir3 undir pislir fyrir gvþs nafni bęþi karlar oc conor oc hellto ut bloþi sino fyrir guþs ast. I þvi floþi urþo .xl.4 riddara, oc voro allir senn pindir i einom flocki. En allra þeira, [er i þan tiþ voro pindir þar5, þa var øztr oc helgastr Blasius byscop. Hann var lęcnir, aþr hann vęri til byscops tekinn, en almattigr guþ, sa er fiscimenn valþi forþom ser6 til postola ok lekni ser7 til guþspiallamanz, hann let ser soma at leiþa þenna mann fra licams lekningo oc til andar heilso, þvi at allir, þeir er i Sebastiaborg varo, bęþi lerþir menn oc olerþir, elscoþo heilagleik hans oc siþsemi oc toko hann til byscops yfir ser. En er hann hafþi vigslo tekit, þa sindi8 hann þat bęþi i kenningom sinom oc i iarteinom, at hann var makligr þeirar syslo, þviat hann var litillatr ok þolinmoþr, milldr oc miskonnsamr, [heill at9 hug oc hreinn at likam, saklꜹs i verkom oc siþsamr i ꜹllo, bliþr i mali oc sannsꜹgull oc hófsamr i ꜹllom siþom. Sva var hann at sꜹnno guþs gꜹfgari; sem sagt er, at Jób var forþom maþr einfalldr oc retlatr oc hrędisc guþ oc rézc fra illo á alla vega. En er ofriþr gørþisc cristnom mon(n)om, þa [flęþi heilagr Blasius eptirsocn10 óvina sinna oc glicþi eptir drottni varom, oc var i einseto i fialli þvi er Argius heitir. Þar vitiaþi hans guþlig huggon, þott hann veri fyrirlátinn11 af monnom, þviat drottinn syndisc honom opt, oc gørþisc honom þat til huggonar, er opt er veitt einsetomonnom, at dyr como til hellis hans oc þionoþo honom sem drottni, oc ef nǫkqverio þeira varþ nockut12 at meini, þa baþo þꜹ meþ bendingo, þeiri er þꜹ matto13, at hann gęfi þeim heilso oc greddi þꜹ sva sem goþr leknir, oc [gingo egi þaþan, fyr14 en hann blezaþi þeim.

2.15 En a þeim dꜹgom var iarll, sa er Agricolaus het, hann var grimmr viþ cristna menn oc ohęgr a alla vega. En a þeim degi er hann var vanr at veita mala riddarom sinom, þa let hann samna dyrom morgom ser til agętis a lęikvꜹll mikinn. En er16 veiþimenn, þeir er sia sysla var boþin, [gorþo sva sem męlt var viþ þa oc17 foro umverbis18 fiallit at leita dyranna, þa matto þeir ekci dyr finna, aþr þeir como of siþir til þess innis19, er hęilagr Blasius var í oc þionaþi guþi hvernn dag i bęnom oc ꜹþrom goþom hlutom. En er þeir sa þar standa sva mikinn fiolda dyra fyrir hellisdyrom oc hrędduzc egi tilqvamo þeirra, þa [męllto þeir meþ ser20: «Hveriu mon þetta gegna, vera [mono fadø̨mi fyrir, þetta a21 nockora sꜹc, er sva mikill dyra fiolþi er i einn staþ kominn oc hreþasc oss eigi.» En er þeir gingo nęrr oc hugþo at vanligarr, þa sa þeir mann [á bęnom, oc kenndo þeir þar Blasium oc treystosc22 egi at qveþia hann oc hurfo aptr sem scyndiligast meþ hręzlo oc olokinni syslo sinni oc sꜹgþo iarlli, hvat þeir hꜹfþo sét. Þa reddisc23 iarll mioc oc sendi [menn marga24 meþ þeim veiþimonnom25 at leita cristinna manna umbhverfis fiallit, at þeir vęri hꜹndlaþir26 oc bundnir [oc leiddir til borgarinnar meþ Blasio, hvernn þeira er þeir mętti of finna27. Riddarar [foro oc gørþo, sem iarll bꜹþ þeim at þeir scylldo gø̨ra28, oc foro umbhverfis fiallit oc como at locom, þar er Blasius var a bęnom i helli sinom, oc qvoddo þeir hann oc męlto: «Gakc ut þu, Blasius, iarll callar þic.» Blasius svaraþi óhręddr oc melte: «Ef iarll vil hafa fund minn, þa fꜹrom viþ29 scyndiliga i nafni drottins. Nu minnisc drottinn mín, nu er tękilig tiþ, su er mer byriar at leysa(s)c o(r) bondom licams oc fara til Cristz. Nu i nott vitraþisc mer drottinn minn eno þriþia sinni, þa er ec varc a bęnom. Vęl ęroþ er comnir, synir, oc hafit mer feginsꜹgo at segia; fꜹrom oc þa allscyndiliga, oc se drottinn sialfr Jesus Cristr meþ oss, sa er girnisc fornar licams mins.» En er hann hafþi þetta męlt, þa for hann meþ þeim oc [dvalþisc ecki30 oc hafþi allt trꜹst undir guþi.

3.31 En er fꜹr [hans spurþisc at bęnom32, þa drifo menn flockom a mot honom oc lęiddo bꜹrnn sin til blezonar hans. Siukir menn lago of oll stręti á gꜹto hans oc baþo ser heilso. En hann misconnaþi serhveriom oc blezaþi þeim33 oc grø̨ddi sivca menn. En er heiþnir menn sa slikar iarteinir, þa snerosc margir til tru rettrar fyr kenningar hans, þviat hann dugþi egi at eins mꜹnnom, er i sottom vǫro staddir, [helldr barg hann oc34 dyrom oc smala oc leysti fra scꜹþom. Þat [tveggia hvárt sanna þer tver iarteinir er eptir fara ágętar, er hann gorþi35. Cona su var i nꜹcqverom staþ, er son átti ungan at alldri. En sveininom stoþ fiscbein i halsi36, þa er hann scylldi matasc, oc matto egi lecnar37 þaþann coma, sva at sveini veri háscalꜹst. En er hann var at bana cominn, þa rann moþir hans38 ahyggiofull hingat oc þingat39, oc qvalþisc [hon me(o)k40 af sott sveinsins oc vissi egi, hvat hon scylldi til taka. En er hon41 fra, at Blasius for þar í nánd, þa tok hon42 son sinn í faþm sér oc rann til fundar byscops scyndiliga meþ fullri tru oc castaþi sveini fyrir fetr honom, oc fell sialf til iarþar oc mellti meþ tárom: «Misconna þu mer, heilagr guþs maþr, misconna þu, þrell Jesu Cristz, einga syni minom, er at bana er cominn: þviat mer fellr egi firr en honom allt, þat er honom verþr til meins, en [harmar mer sva miok43 , at viþ þvi er buit, at ec mona sonlꜹs verþa.» En er hon sagþi, hvat honom var orþit til meins, þa misconnapi heilagr Blasius bęþi moþr sveins oc honom siolfom, oc gørþi crossmark yfir qverkom hans oc hof up ꜹgu sin til himins oc baþ a þessa lund: «Drottinn Jesus Cristr, sa er ec trui á af ꜹllo hiarta, oc ec iati meþ munni, oc ek emk fyrir þino nafni leiddr til bana, þa guþ allra grø̨þari, er gørir vilia allra þeira, er þic hręþasc, oc heyrir þu bęnir þeira oc greþir þa, heyr þu mer syngom oc overþom44, er biþr misconnar cono þessi oc heilso syni hennar! heyr þu mer, oc leys meþ almattigri hendi þinni oc oumbręþiligom crapti þinom bein þat, er fast er í hálsi honom! gørþu sva, drottinn, at ꜹþrom stoþi heilsa hans, þvi at þu ert einn guþ ꜹþigr oc milldr [viþ alla þa, er45 a þit nafn kalla meþ rettu hugscoti, oc gefr ꜹllom gnótt. Af þvi biþ ec þic, at46 þu latir halldasc crafst47 þessar iarteinar of ocomnar48 alldir til dyrþar nafns þins oc til heilso heyranda49; biþ ec þic, drottinn, ef nꜹkqveriom manni verþr slict at meini eþa smala, ef sva er, at nꜹcqvarr callar á þitt nafn meþ tru i minningo mins nafns, [dvelþu égi misconn50, helldr scynd þu til at biarga51 honom.» En er hann hafþi bęn lokit, þa selldi hann sveininn moþr sinni heilann. En [iarteinir hans urþo agętar52, oc for sagan fyrir i [hvert þorp53, aþr hann kemi54 sialfr.

4.55 Gomul eckia nekor valoð56 var [i þorpi einu57, su er gris58 einn atti til atvinno ser, en vargr einn kom or skogi oc [tok grisinn59 oc hliop aptr i skog meþ feng sinn. En er konan sa, at oll fæzla hennar forsk i þessum skaða, þa bað hon Blasium fulltings a mot skaða sinum. En hann miskunnaði kono, sem hann var vanr ꜹllom at biarga i nꜹþsyniom60, oc melti viþ hana: «Egi scalltu grata, kerlling61, aptr mon vargrinn bera gris62 þinn.» En er hann hafþi þetta męlt, þa fylldisc þegar mal hans, þvit63 vargr com aptr rennandi ena sꜹmo [nótt oc ena sꜹmo64 gꜹto, sem hann hafdi i brꜹt farit, oc castaþi niþr grisinom65 heilom fyrir fętr henni66, oc rann hann þegar aptr til scogar67.

5.68 [Siþann var Blasius leiddr i borgina Sebastiam, er øzt er i Cappadocia heraþi. En er Agricolꜹs sa þat, at Blasius var leiddr fyrir hann, þa qvaddi hann hann fyrst meþ bliþom orþom, oc męlti iarllinn sva: «Heill kominn Blasius, oc fagna meþ oss, ver vinr goþa várra!» Blasius svaraþi: «Vel fagnar þu, en bezti iarll; en þann fꜹgnoþ mon þer veita almattigr guþ, ef þu neitir goþom þeim, er þu hefir hingat til69 gꜹfgat, þviat licnesci, þꜹ er gor ero or70 gulli eþa silfri, ero egi guþ, helldr ero þat diofla fylgsni71, oc sva sem ér blasit þꜹ saman i elldi, at er megiþ þꜹ of smiþa, sva mono oc þeir, er gꜹfga þꜹ, brenna meþ þeim i eiliþom elldi. [Af þvi ma ec egi vera vinr þeira, at egi fꜹroms ec í eilifom loga meþ þeim72.» Þa reiddisc iarllinn oc lét beria svigom73 Blasiom. En er hann vas leingi barþr, oc bra hann egi lit ne mali, þa snerisc hann til iarlls oc męlti: «Undrumc ec þat, iarll, er þu etlar, at þu munir mik scilia mega fra tru oc ást drottins mins Jesu Cristz meþ þessom bardǫgom. En þott þu megir syqva74 andir ostyrkra manna oc spenia hugi þeira fra sinni fyrirętlon af teygingom þinom, þa [mon þu egi mik of þetta tęla sva at helldr75, þviat ec veit víst, at egi ma76 qvalar ne dꜹþi scilia mic fra ast guþs, þvi at ec hefi gręþara oc styrkianda77 drottin minn Jesum Cristum son guþs lifanda.» En þeir78 meddosc meok, er bǫrþo Blasiom. En guþs vatr [bra ser engi veg viþ79, er hann var pindr. En er iarll sa þat, at guþs vattr styrcþisc at eins viþ bardaga þenna, þa let hann setia byscop i myrqvastofo.

6.80 En er þat spurþi en [fatekia kona, su er grisinn atti, at Blasius var i mirkvastofo, þa let hon drepa grisin oc sꜹþ hꜹfuþ oc fętr, oc bar þat i keralld meþ goþom grꜹsom81, oc fór siþann til mirqvastofo oc hafþi lios meþ ser oc ferþi byscopi føzlo82. En hann fagnaþi vilia hennar goþom, er hon83 gorþi fyr guþs sakir, er hon com til fundar viþ hann, oc bergþi hann af [ꜹllom grosom þeim er hon ferþi84, oc sagþi heilagr Blasius henni oorþna hluti oc baþ hana gora sina minning, oc melti: «Vita scallt þu þat, eckia, at nu nalgasc tiþ su, er ꜹnd mín mon sciliasc viþ licam minn oc fara til guþs ei lifanda meþ halldinni tru oc locno erfiþi. En þu scalt lios lata brenna i mina minning, þa er þu fregn85 anlat mitt, oc scipt meþ þurfamꜹnnom þvi, er þu mátt miþla af fęzlo þinni. En guþ minn, sa er ser tęlr gefit þat allt, er valoþum er veitt, sa enn sami er veitti Helia spamanni, at valaþri eckio métti þꜹrf vinna leingi at ørnno86 litiþ miol i sciolo oc litiþ viþsmior i bolla, hann mon þer alldregi láta vant verþa þess, er þu þarft at hafa i þesso lifi, en [i ꜹþro lifi87 mon hann gefa þer gnott allra hluta góþra, oc mon hann veita goþa hluti bęþi [i þesso lifi oc ꜹþro88 hveriom þeira, er slica hluti gorir i mina minning eptir þinom dęmom.» Þa for eckian heim89 til hus sins oc dyrcaþi guþ i ollom iarteinom hans oc misconnsemi.

7.90 En iarll let þa leiþa Blasium ór [mirkvastofo oc til fundar91 viþ sic i annat sinn oc męlti viþ [byscop, er hann com til fundar hans92: «Nu kios þu of tva costi, annattveggia at þu blota goþom orom oc ver vinr varr, ęþa ella mon ec lata gera illar helfarar93 þinar eptir margar qvalar.» Blasius svaraþi: «Sagþa ec þer fyrr, iarll, at egi ero goþ94 mannlikon þꜹ, er er gꜹfgiþ, helldr ero þat stockar oc stęinar, gull oc silfr, oc handaverc manna, þviat egi [mego goþ95 vera þat, er menn gera meþ handom ser, þviat þꜹ hafa ꜹnga scepno scapat, egi himin ne iorþ ne se. Af þvi muno þꜹ ꜹll fyrfarasc oc allir þeir, [er þeim treistasc96; en ec gꜹfga þꜹ egi, oc hreþomc egi qvalar þinar, þviat fyrir þęr veit97 ec mic muno ꜹþlasc eilift lif.» Þa [þottisc iarll sia hann staþfastan98 i guþs ást, oc lęt þa taca hann oc festa up i tre nꜹckꜹrt, oc lét slita holld hans meþ [ullkꜹmbom, til þess unz hvergi var heillt holld á licam hans99. En þa rann bloþ of allt hꜹrond hans akafliga, oc undroþosc [akafliga qveliararnir100 sialfir, er at varo at pina hann, staþfesti hans sva micla sem var101, oc felldo þeir tár. En guþs vattr var glaþr avallt, sva sem hann kendi [egi sarleics ne pisla102. Þa snerisc hann en til iarllsins oc melti: «Nu er þat orþit, er ec hęfi lengi fus til verit, at licami minn hefisc up af iorþo, sva sem hugrinn er uphafiþr. Nu ero þꜹ samlynd ꜹnd oc likami, holldit lętr nu at ꜹndǫnni, en [ꜹndin bę(i)þir egi framar en103 holldit. Nu þegar em ec á leiþ cominn til himins, oc fyrlit ec alla iardliga hluti oc yþr sialva oc pislir yþrar. En af þvi hreþomc ec egi pislir, at sa er mic styrkir er drottinn minn Jesus Cristr. Af þvi litasc mer egi þungar þessar pislir[, er siniligar ro104, at þer ero stundligar en egi ęilifar; einscis virþi ec yþra hluti alla goþa oc illa hia eilifom hlutom bęþi goþom oc illom, en ec biþ oumbręþiligra aumbona a himni oc þeira goþra hluta, er ꜹga ma nu egi sia, ne eyra heyra, ne hiarta manz [higgia, þat105 er guþ het ástmꜹnnom sinom.» En er iarll sa hann styrkiasc at eins i tru Jesus Cristz oc vaxa staþfesti hans i þessom pislom, þa let hann taka byscop ofan or treno oc setia enn i myrqvastofo i annat sinn.

8.106 En er hann for til myrqvastofo glaþr oc sꜹng lof guþi, þa fylgþo honom konor .vii., þer er snuisc hꜹfþo til tru af kenningom oc iarteinom hans. Þer hreddosc egi ognir iarlls ne pislir, oc þerþo þęr bloþ oc sveita af Blasio meþ dukom sinom oc ruþo sic i bloþi hans oc baþo þess guþ, at þer yrþi [hlutacandi sigr107 hans. En er þeir sa þat, er Blasium leiddo til myrqvastofo, þa toko þeir [i hendr conom oc leiddo fyrir iarl oc sꜹgþo sva honom, at «konor þessar, qvaþo þeir108, fylgþo Blasio til myrqvastofo, oc þerþu þér bloþ af honom, en ver spurþom [at, á hvat109 þęr tryþi, en þér letusc cristnar vera. En nu hꜹndloþom110 ver þęr oc fęrþom þér, at þu dømþir111 þęr at lꜹgom.» En er iarll sa þer, þa spurþi hann, ef þęr vęri cristnar. En þer qvaþo þat satt vera. «Hirþiþ egi er, qvaþ iarll, at glata lívi yþro oc ꜹþęfom fyrir locleyso112 slika, oc lifit helldr eptir mer, oc blotiþ goþom þeim, er frendr yþrir gꜹfga.» Þęr svoroþo: «Ef þu vil, iarll, at ver hverfim fra Cristi oc blotim goþom þinom, þa monom ver fara fyrst til [vaz oc113 þva oss sem vanligast114; en þu latt fęra oss þangat goþ þꜹ, er þu vil, at ver blotim, at ver sem þa hreinar oc nyþvegnar, [aþr ver blotim115.» Þa varþ iarll feginn oc ętlaþi þat, at þer mondo blota, sem þęr sꜹgþo, oc lęt fęra þeim þangat morg scurþgoþ, oc sendi hann riddara sina meþ þeim at varþveita pér oc vita, hvat þęr efndi i þvi, er þer hꜹfþo heítiþ. En [siþann voro menn sendir þangat meþ scurþgoþinn til vatzins, sem þer116 qvaþo a. En þęr hofþo meþ ser sekca oc lęto i griot leiniliga oc þa goþin siþann, oc leto siga i vatniþ niþr, er atdiupt var. En er hann fra þetta bragþ117, þa reiddisc hann bęþi conom oc riddarum oc męlti viþ þa: «Til enskis hafi þęr farit, at þvi sem nu er orþit, [oc er illt yþr at senda oc at trua. Hvi118 varþ yþr þat fyrir at lata þer sø̨kva119 goþom varom a diup oc banna þeim egi þat at gø̨ra slican glóp?» Ridderar svꜹroþo: «Þat télldi120 oss, er ver bꜹnnoþom þeim egi [þessa fifilsco121, sem þic tęlldi, er þu lezt þeim fęra goþin. Þat ętloþom ver, at þer [mundo blota sem þęr hęto122, oc vissom ver egi vanir slikra vęla [oc endima, sem þęr gørþo nu123.» Konornar svꜹroþo: «Cristr var gorir egi vęl, oc egi verþr hann vęltr, sem [ritit er, sa er á hann truir af ꜹllom hug, þvi124 at hann gørþi egi synþ, oc fanzc egi vęl i munni hans. En þeir er hann gꜹfga gera alldregi velar, þott þeir verþi stundom vęltir. Nu af þvi scalltu þat vita, at ver męltom [helldr haþung viþ þic en125 vel, þviat ver ętloþom þic egi sva heimscan, at þu mettir þvi trua, at ver mundim hverfa fra Cristi en blota [scurgoþom þinom illom oc vándom126. En ef er þickisc tęldir vera, þa eignaþu þat folsco127 yþvarri en egi vel várri; helldr vęlir hverr yþvarr128 annann oc sva goþ yþr, oc verþit129 opt veltir af ꜹþrom. Ef goþ yþr metti egi vélt verþa, þa mundo130 þꜹ fyrr viþ varazc, en þeim vęri castaþ a foraþ; en ef þꜹ velti egi aþra, þa mondo þꜹ egi teygia menn til þess at blota stocc eþa stein eþa malm oc gofga þat sem goþ.»

9.131 Þa fylldisc iarll mikillar rę(i)þi oc let omn132 mikinn kynda i ꜹgsyn þeim, oc syndi þeim iarnkamba, þa er til þess voro gørvir133 at slita holld [heilagra manna134; oc enn let hann þangat bera gloandi eirkyrtla, þeim scylldi steypa yfir þęr. Siþann lęt hann þenia linstreng135 a [miþil hęla tveggia, er i iorþ stoþo136, oc męlti viþ þęr: «I qvolom mon ec heimta at137 yþr þat er ec138 mꜳ eigi i ordum. En ef þer vilit sanna rettinde truar ydvarrar, þa gangit þar yfir streingh þenna ok hneigiz til hvorigrar handar ut af; en ef þer vilit þat eigi eda megit eigi, þa mun ek lata pina ydr þessum pislum ollum, sem nu megit þar sia.» En ein þeirra atti sonu tvo, ok hafdi hun þa med ser i allri þraut. Hun geck fram diarfliga ok skar i sundr streinginn ok kastadi sidan i elldinn ok mællti: «Svo mun gud taka ok or þessum heimi i brott ok kasta i eilifan elld ollum þeim, er neita Kristi ok gỏfga skurdgod.» Þa skildu sveinarnir, at fyrir þessa sỏk mundi modir þeira pind vera, ok mælltu þeir badir svo sem einum munni: «Fyrirlattu ockr eigi, heilỏg modir, her eptir a iỏrdu, helldr leid þu ockr med þer til himinrikis, ok svo sem þu fæddir (ockr) iardligri fæzlu, þa er vit vorum litlir, svo fylltu ockr nu himneskri fæzlu, þeiri sem þu huggadir ockr, þa er vit gretum.» Þa matti iarllinn eigi styra ser fyrir reidi ok let festa þær i tre upp ok slita holld þeira iarnkrokum. Þa gerdiz fꜳheyrdr hlutr i pisl þeira, þviat ỏllum syndiz miolk renna or sꜳrum þeira helldr en blod, ok urdu likamir hvitir sem sniar. Eingill guds kom af himni ok græddi sꜳr þeira ok mællti: «Vel hofut þer upp faur ydra, leidit þer hana til godra lykta, þviat svo sem verkmadr tekr verkkaup af bonda, ef hann ferr eigi ꜳ brott fra oloknu verki, svo munu þer ok taka eilifa dyrd af Kristi fyrir pislir, ef þer erut stadfastar i hans iatninghu; þviat sa mun hialpaz, er stadfastr er allt til enda.» Þa hræddiz iarllinn undr þessi ok let konurnar taka ofan or stagli, en þeygi let hann af grimmleik sinum, þviat hann let þegar kasta þeim i brennanda ofn. En er þeim var þangat kastad, þꜳ sakadi þær ecki elldrinn, ok brunnu eigi klædi þeira, en er þær gengu i ofninum ok sungu lof gudi; þa sloknadi elldrinn allr. En þær gengu or ofninum brendu gulli fegri ok silfri biartari, ok undruduz allir þeir, er þær sa, en iarll duldi i yfirliti þvi, sem hann bar i hugskoti, ok mællti: «Þessa fiolkyngi kendi ydr Kristr ydvarr, en nu leggit þer þegar nidr breytni þessa ok gofgit god vor, at eigi lata ek hỏfud af ydr hỏggva.» En þær svỏrudu: «Eigi kendi Kristr oss fiolkyngi ne þrælar hans, helldr giorir almattigr gud þat er hann vill fyrir vini sina; en þu lat framm koma sem fyrst i verkum þat, er þu ægir i ordum, ok leys þu anda erfvidis vors, þviat oss eru dvalir þinar leidar, ok synaz oss oll frest þin lỏng, þviat vær erum kalladar til himenrikis ok ladadar til eilifrar dyrdar.»

10.139 Þa skammadizt Agricolas iarll, er hann matti eigi yfir þær stiga, ok baud, at hofut skylldi hỏggva af þeim. En þær þockudu gudi, er þær heyrdu þessi ord, ok mællto: «Dyrd se þer, Kristr, er oss kalladir til þinnar miskunnar ok letz oss taka pisl fyrir þinu nafne. Nu erum vær gladar, er vær fỏrum at taka bana fyrir þinu nafni, at vær megim koma til þin, er sadt lif er.» En er þær voru gladar at taka bana, þa toku sveinar, þeir sem fyrr var getid, ath kalla a modur sina ok mællto svo: «Nu er fyrirbuin dyrd ydr, af þvi fyrirlætr þu ockr, heilog modir, eda hverium selr þu ockr til vardveizlu? fel þu ockr ꜳ hendi Blasio byskupi guds kappa, at vit megim koma med fedr til himenrikis, ef ockr er eigi lofat at fylgia modurinni.» Þa foru þeir med modur sinni til þess stadar, er þær skylldi hoggva, ok badu konurnar ser leyfis til bænar, adr þær væri hognar. En er þær gatu þat, þa fellu þær a kne ok helldo hỏndum til himens ok bada til guds ꜳ þessa lund: «Drottinn, er oss leidde(r) fra myrkrum ok fra modurkvidi i lios þessa heims, ok leiddir oss til kynningar astar þinnar fra villu fyrir þræl þinn Blasium byskup, þik lofum vær ok þik dyrkum vær, þviat þu lætr þer soma at telia oss i sveit pisla(votta) þinna oc140 calla oss á þessi stundo til dyrþar þinnar. Hverr er slycr141 sem var guþ, hverr er142 þer glikr i mętti oc i styrcþ oc i heilagleik; þu ert ogorligr oc lofligr, gørandi undarliga hluti. Nu er tíþ, drottinn, su er þu dyrkar oss ambattir þinar, at ver komim til þín, þess er ver trum á af ꜹllo hiarta oc iatom meþ munni, oc fysomsc af ꜹllom hug til þin, drottinn, af kynningo nafns þins; látt þu þer soma at þiggia forn [likams vars143 oc samteingia oss þinom144 pislarvattum á himni. Tac þu [heilagr andi145, andir ǫrar, þer er ver felom þer á hendi fyrir verþleik oc bęnir heilags Blasius þrels146 þins, þess er fyrstr leiddi oss til kynningar147 oc til astar nafns pins. Lat þu sveina þessa hafa huggon meþ Blasio oc koma meþ honom til þinnar misconnar, drottinn guþ varr, er med feþr oc helgom anda lifir oc rikir of allar alldir allda.» En er148 sveinar kvaþo amen, þa varo þér hꜹgnar oc foro til guþs, fyrir pess nafni er þer heltu út bloþi sino149

11.150 Siþan var Blasius leiddr ór myrqvastofo fyrir dómstól Agricolaus151, oc męlti iarll viþ hann: «Af þvi dvalþa ec dꜹþa pinn, Blasius, allt hingat til, at þu mettir [higgia at heilso152 pinni a þessi stundo. Gack þu nu oc blota goþom varom of siþir; en ef þu gerir egi sva, þa mon ec egi lengi þer þat sitia.» Heilagr guþs vattr svaraþi: «Undromc ec blindi þina, iarll, er þu matt egi satt of sia oc þat er ꜹllom er ꜹþsętt, þviat þu mundir egi calla guþ stocka oc steina, ef þu męttir et sanna sia. Eþa hverr er sva err153, at egi viti, at handaverk manna [eru þat, en154 egi guþ. En ef þu veizt egi, at þꜹ ero egi guþ, þa casta þu þeim i elld, oc mon þu þa reyna, at ec segi satt, at155 malmr rennr saman oc steinar springa156, en tre loga. En ec veit, at þu ętlar mer pislir fyrir þat, er ec segi þer satt. En [hverigar pislir er157 þu gerir mer, þá hręþomc ec [ecki þess158, þviat guþ er meþ mer159 oc eflir mik. Velldi hefir þu yfir licam minom en egi yfir ondinni. Sva melti drottinn160 sialfr: Hręþizc egi er þa, er licam vega, þviat þeir mego egi ꜹndinni glata, hręþisc er helldr þann, er velldi hefir at glata bęþi ꜹnd oc licam i [ęilifan elld161. En guþ sa, er ec þiona, [sa en sami162 hefir velldi a himni, hann ma mic leysa, ef hann vill, fra licamligom pislom.» Iarll mellti: «Hverso ma Cristr þinn leysa þic, ef ec lęt þer sokqva i [diupt vatn163?» Heilagr Blasius svaraþi: «Þu en heimscasti maþr164 gꜹfgar [tóm scurgoþ165, oc heitr þu á þꜹ i nꜹþsyniom þinom, oc vettir166 þu þa(þ)an fulltings, en ec dyrca167 sannan guþ, oc scal ec alldregi tortryggva matt hans ne ꜹrvilnasc168 hialpar af honom. En þot goþ þin sycki niþr [i vatn169 oc metti egi up komazc, þa mun þo Cristr minn syna crafst(!)170 sinn á vatni, þviat craftr hans er [opt syndr í171 vatnom; þott [vꜹtnn þvai ęgi syndir af oss172 fyrir helgan anda, þa ero margar oc miklar aþrar iarteinir, þer er gorzk hafa á vꜹtnom. Þa er drottinn var þessa heims i licam, þa gek hann þurrom fotom of sia sem á landi, oc bꜹþ hann Petro postola sinom at coma til sin oc ganga á sio. En þat ma hann veita mer enom minzta þreli sinom, sem173 hann veitti enom øzta postola sinom.» En er hann hafþi þetta męlt, þa [for hann til vatz meþ iarlli oc otalligom lýþ174; þa gørþi hann cross175 marc fyrir ser a vattnino, oc varþ sva vatniþ undir fotom176 sem [harþr vꜹllr, oc gek hann, unz (hann) kom a mitt vatnit177, þa settisc hann þar oc callaþi á iarll oc á allan lyþ oc męlti: «Ef nꜹckor dáþ er i goþom yþrom, eda ef yþr er nackort trꜹst at þeim, þa gangiþ ér a vatniþ eptir mer i nafni þeira, at er megit sina178 crapt þeira.» Af þessom orþom vinar guþs toko .lxxxta. manna at blóta goþom179 oc gingo diarfliga a180 vatnit oc sucku þegar niþr sem bly. En engill guþs com af himni meþ liosi miklo yfir vattnit. Allr lyþr [matti sia liosit, er hia stoþ181, en engi matti engilinn sia fyrir liosino. Engill męlti viþ Blasium: «Gacc þu af vatni oc scynd til dyrþar þe(i)rar, er þer er ętloþ af guþi.» Þa reis Blasius up oc gecc enn á vatni182 sem a þurro landi. En er hann com til lanz, þa undraþisc allr lyþr lios þat, er [verit hafþi183 yfir honom. En þott iarll sei slikar iarteinir, þa [villdi hann þegi184 snuaz til tru ne til misconnar [guþs, oc męllti sva viþ guðs vat Blasium185: «Se ec nu, at þu hefir raþit at hallda [þragirni þinni186 oc gꜹfga egi goþ ór, af þvi scallt þu þat vita, at ec hefi raþit at láta þic egi undan ganga187 meþ fiorvi.» Þa lꜹc iarll domsorþi á oc melti: «Blasium dęmi ec til hꜹgs, þann er mik fyrirleit oc hafnaþi boþorþi kononga oc [drecti .lxxxta. riddara188 í vatni oc lastaþi goþ var oc sveik .ii. sveina i fiolcingi189 sinni, [þa dęmi ec oc190 meþ honom.» Cristz vattr þackaþi guþi, er hann heyrþi þetta, oc fór meþ sveinom til þess staþar, er [þa scylldi hꜹggva191

12.192 [En er byscop com þangat193, þa fell hann á kne oc hellt hꜹndom til himna oc baþ til guþs á þessa lund: «Drottinn guþ minn, er mic kallaþir fra skurdgoþa villo oc til rettrar tru, þu satt lios, er lisir194 hvernn mann, er i þenna heim kemr, oc þu lystir myrkr otrú minnar, þu guþ195, er sitr yfir ꜹllom englafylciom oc gefr regn á iorþ oc synir regnboga þinn i scyiom til sattarmarcs viþ oss, þu [er stet yfir ovin196 allz mannkyns, þa er þu vart crossfestr fyrir oss, [ver ner mer þreli yþrom197], oc heyr bęn mina, þa er ec biþ þic efsta, aþr ec sia hꜹggvinn fyrir þino nafni. Verstu(!)198 nęr ꜹllom oc fyll rettar benir þeira, er nꜹcquria199 goþa hluti gera í mina minning til dyrþar nafns þins. Ef nꜹcqvriom stendr bein í halsi, eþa hefir hann nocqvert mein i qverkom oc callar200 á þic til hialpar meþ tru oc meþ minu arnaþarorþi, þa lattu þer soma at biarga honom oc leysa hann fra hásca til vitnis þes crafstz201 þins, er fyrrmeirr gerþir þu fyrir mik202 þręl þinn. Ef nꜹckr verþr sottum siukr ęda i nock(u)riom hasca staddr oc minnizc nafns mins oc heitr a þic til hialpar sér meþ mino arnaþarorbi, þa greþ þú hann af sott þeiri eþa meinom, oc leys203 ór hásca, oc ver nęr nꜹþsyniom þeira, er truliga heita á þic fyrir mitt204 nafn.» En er guþs vattr hafþi bęn205 locit, þa com yfir hann scy liost, oc męlti rꜹdd ór scyino: «Ec em guþ sa er þic dyrkaþac206, cappi minn, oc mon ec en dyrca þic; ec mun alla hluti þa fylla, er þu batt, sva sem trua þeira ꜹþlaz207 til nytsemi; ec mun leisa208 ór sottom oc ór hásca oc or ꜹllom nꜹþom209 þa, er meþ þino arnaþarorþi biþia mic licnar210, ef þeim gegnir at leisasc211 i þessom heimi, ęda ec mun212 ꜹþga þa i [eilifo [lif]i213 annars heims; ec mon bleza enni valoþo eckio oc ꜹllom þeim, er þina minning gera, oc fylla þa i þessom heimi goþra hluta, en ꜹþga þa [goþo verkꜹþi i ꜹþro lifi214.» En er [scy hvarf til himins215, þa var Blasius hꜹggvinn utan borgar, oc tveir sveinar meþ honom. En vitr kona oc trufꜹst, su er Eliséa hét, gróf licami þeira i þeim staþ, er þeir varo hꜹggnir, oc verba þar216 margar iarteinir allt til þessa dags i dyrþ oc i minning guþs piningarvatz217. En guþs vattr Blasius byscop var hꜹgvinn enn [.iiia. dag Februarius218 manaþar, enn sa er [enn nésti eptir kindilmesso, er hann fór af iorþo219 til himins, fra monnom til engla, fra heimi þessom guþi til hanða, pindr mꜹrgom pislom, i myrqvastofo settr, stꜹngom barþr oc [staglfestr, ullcꜹmbum slitinn oc á vatn farþr, en at nestlocom220 sverþi hꜹggvinn. En er (en) valaþa eckia fra andlát221 hans, su er comit hafþi til hans i myrqvastofo222, þa lét hon lios brenna i minning hans, sem hann hafþi boþit, oc miþlaþi viþ ꜹma menn allt þat, er hon mátti af sinni fęzlo. En margir aþrir fréndr hennar223 gerþo at224 hennar dęmom oc veitto margar giafar225 ꜹmom monnom i nafni oc minning heilags Blasius byscops. En su minning hellzc allt til þessa dags, þviat á hverri artiþ hans pislar veniasc menn at gera þa minning hans i olmosogørþ226 oc i liosbruna til lofs oc dyrkar [drottins vars Jesu Cristz, þess er meþ feþr oc helgom anda lifir oc rikir of227 allar alldir allda. Amen.

Appendix

(Pergamentblad 655 qv. IX B. Fragment af en Codex, som det synes, skreven i Norge i det 12te Aarhundrede. Jvf. ovenfor Capp. 11-12.)

Đa gec siallfr drotten ifuir sio bærfœtr sva sem a lande. þa es han vas licamr. Oc bauð han Petro postola sinum at ganga á sio till sín. En þat er hann væitti postola sinum. Đat ma hann væita mer hinum ó minsta þræle sinum. En þa er hann þetta mælte. þa for hann till Tiarnarennar með jarle. Oc með ôtallægom lyð oc fiolda liðrs. En han oc hafðe cros marc gort fyrir ser a vatneno. Đa gec han a tiornnena ut sva sem a þyrri jarðu eða a lande. En þa es han com ut a tiornena miðia þa sættisc han niðr. Oc callaðe þaðan â jarlen oc a allan lyð oc mælte sua. Ef noccor dað er i guðum yðrum Eða yðr sialfum er noccor straust(!) â þæim. Đa gangeð ér â vatnet ut æftir mer í namfne þæirra. At er megeð oss sva syna craft þæirra. Đa toco atta tigir manna at blota dioflum. Oc gengo diarflega ut á vatnet, oc succu þegar aller sem bly. En engell guð(!) com af himni oc skæin lios mikit ifuir guð(!) vin oc pislar vatt. Aller matto lioset sia. En þæir sáo æigi egellen(!) guðz fyrir lyoseno. En ængell mælte viðrr Blasium. Gagc þu af vatne. Oc skynd till dyrðar þæirrar es þer er buin af guði. Đa ræis Blasius up oc gec en a vatne sem a lande. Oc undrasesc allr lyðr lios þat er vittraðesc yfuir honom. Oc biartlæicc anlits hans. En þo at iarll sæe slicar jartæinar(!) þa mate han æigi skilia ne scapasc(!) till truar oc æigi vildi han hæfta grimlæic sin. Đvi at han callaðe a Blasium oc mælte sva. Nu se ec Blasíí. At tu hæuir æin raðet at halda á þragirni þinni. oc gofga æigi guð vór. Af þvi scaltu vita at ecc hæui ennu raðet at fresta æigi længr bana þinum. Đa mælte han við riðara sina þa sva. Blasium þan es mec fyrir læit. Oc mælte i gægn boðorðom kononga orra. Oc rœpte guð vor oc sœcte atta tigum manna niðr at diup. hann dœme ec till hógs. Oc tva svæina með honom. Đa er han svæic i fiolkyngi sinni. En er guðz vatr hæyrði þat. Đa gerðe han þacker guði allmatchom. Oc for skyndilega með riðarom till fyrir ætlaðar(!) pinslar. En þa es han þangat com. Đa bað han þa geua ser frest till bœnar. Oc siðan fell han acne. oc helt hondom sinum til himins up. Oc bað till guðz a þessa lund Drottenn guð min es mec kallar till gofganar þinnar tru fra villu scurða(!). Đu cristr hit sanna lios þat er lysir hvær(n) man commanda i hæim þenna. Oc þu lystir myrcr Ovittru minnar. Đu guð crafta er sitr yuir cherubín oc scraphínn. Oc lycr up raufuar himins. Oc gefr regn a jorð. Oc synir regn boga þinn i scyium till sattar marx a meðal sin(!) oc manna. þu es stet ifuir diofull oc fianda allz mankyns. Đa es þu hect á crose fyr oss. Oc fældirr hin fornna hóg órm slagbrand hælvitis. Ves tu nu ner þræle þinum. Oc hæyr bœn þa es ec bið þec æfstu228 i hæimi aðr ec sia hoggvín fyrir þinu namfne. Ves tv ne(r) allum. Oc fyll rettar fystr(!) allra þæirra es neccorn goð gærning gera. Till dyrðar namfs þins i mina minning þræls þins. Ef noccorom stendr bæin i halse eða hæuir han noccor ó hœgende i qværccum oc biðr han þins fultings með minu arnaðar orðe. Đa biargðu honom. Oc læys han fra haska till sannanar þins crafs es þu gerðer forðom fyr þræl þin. En ef noccorr minnisc minn i hasca eða i neccquærri sot. Oc callar a þic till fultings með minu arnaðar orðe. Đa grœðu han af sot. oc læys han or hasca. Oc lat þer soma at vesa ner i allum sinum nauðsinium þæim es trulega calla a þic. fyr mina minning. En þa es guðz vatr hafðe bœn locet. Đa com sky liost ifuir han. Oc ród með skyi mælandæ sua. Ec em guð. Ec man fylla alla luti þa es tu bat Æftir tru oc æftir nytsæmi þurfuanda. Đæir er i sóttom ero. eða i hasca. eða í mæinum biðia mec hialpar i þinni minningu. Đa man ec læysa or mæinum i þessom hæimi ef þæim gægnir hiolpp. eða læysasc. Eða ec man geua þæim annars hæims lif æilift. Sva man ec auc bletsa þa cono veslo es tu batst fyrir. Oc allum þæim es þina minning gera. Oc man ec fylla þa goðra luta her i hæimi. Oc gœða þa æiliuo lifui værc caupi annars hæims. En æftir þessor orð þa hvarf hitt liosa sky í braut með rod. En guðz vatr vas siðan hoggvin með tvæim svæinum fyr utan borg væggi Sebastie. En licame þæirra grof cona su es Elisia het. Vitr occ vell truað. Oc grof hon þa i þæim hinum sama stað es þæir hognir varo. I þæim stað værða alskyns jartæinir