Það er upphaf þessar sögu, að fyrir Rómaríki rèð einn ágætur keisari, er Timóteus hèt; hann var ríkur og mektugur, eptir því sem hans tign sómdi. Hann átti drottníngu er Salabit hèt; ei er getið um börn þeirra. Það voru margir höfðíngjar undir hans veldi, bæði jarlar, barónar og greifar og margt annað ríkisfolk, er af honum höfðu míkil metorð; því hann var ráðandi yfir so mörgum ríkjum og löndum, og verður nú fyrst frá öðru að segja.
Í þann tíma rèð einn konúngur fyrir Líberdoníum, sem Elíseus hèt, mjög frægur og háburðugur herra, sem hafði verið hið mesta og vaskasta mikilmenni, og var hníginn á efra aldur. Son hans hèt Sálus, hann var kappi mikill, sterkur, stór og hugaður, hann hafði aungan fundið sinn jafníngja til neinna lista, hvorki á sjo nè landi; hann var mildur og örlátur við vini sína, en væri honum móti blásið, svo honum mislíkaði til orða eða verka, varð hann sem ólmur vargur eða húngrað leon, þá því er úr viðjum sleppt, hann vægdi aungum, allra sízt ef hann drakk vín eða áfeingan drykk, so öllum þókti lángt úr hófi gánga hans dramb og ofmetnaður. Nú gjöra þessir feðgar ferð sína norður í Rómaborg, á fund keisarans. Einn hertogi sat út í Bár, sem Nikanor hèt, hann var íþróttamaður mikill og vel stilltur og mannval mikið. Hann átti systur, sem Pólisíana hèt, hún var sú fríðasta mey, sem menn vissu í þann tíma til vera, hún var mild og kurteis, so allir unnu henni hugástum, lofuðu menn alla hennar hegðan. Hertoginn hafði margt vaskra manna. Einn maður var þar, sem hèt Villifer, hann var kappi mikill, og gekk næstur hertoganum um allar listir, og sýndi ætíð beztan dreingskap sínum herra, nær í mannraunir sló, og úr vöndu var að ráða, hann flúði aldrei úr stríði, allra hertogans manna stóð hann jafnan fremstur í öllum mannraunum, og, var allmikið lið að honum. Nú býr hertoginn ferð sína til Rómaborgar, hafandi með sèr gott mannval. En er keisarinn frèttir, að þessir stóru herrar eru þar komnir nærri borginni, gekk hann á móti þeim í port staðarins með sínum herrum, og segir þá alla velkomna. Var nú mikið við haft í staðnum, og öll stræti borgarinnar prýdd með dýrðlegum klæðum, so hestarnir skyldu ekki stíga á bera jörð, en leikaramir stóðu á múrunum, sem og víða um staðinn, sláandi ýmisleg hljóðfæri, so öll borgin þókti þjóta og skjálfa af sætum saungum, en keisarinn leiddi Elíseum kóng og Sálus son hans, og þá æðstu herra til kirkju og hlýddu tíðum. En sem messan var úti, voru allir herrar til hallar leiddir.
Nú settist keisarinn í hásæti og drottníng hjá honum; á vinstri hönd honum sat Elíseus kóngur og Sálus, son hans, en á aðra hönd drottníngar sat hertoginn Nikanor, sem vèr fyrr um gátum, og átta jarlar þar út í frá; lèt keisarinn eitt borð upp setja með hlið hallarinnar, þar skyldu við sitja allir menn Sálusar kóngssonar, en hinu megin þar jafnframt sátu menn hertogans, hafði hann og marga menn og vaska dreingi; tóku menn nú fast að drekka, var öllum veitt með stóru örlæti; nú leið á dag; og tóku menn að gjörast ölvaðir. Tóku þá menn kóngssonar til orða, og kváðu ekki slíkan mann að hreysti og burðum í öllum heimsins álfum, sem Sálus kóngsson, hversu víða sem leitað væri. En sem menn hertogans heyrðu þetta, kváðu þeir ei annan mann meiri en hertogann; óx af þessu stór deila með þeim, og vildu hvorugir af láta, þar til að við sjálft var búið, að þeir mundu saman hlaupa með stórri bræði og berjast í höllinni. Kom so um síðir, að kóngsson heyrði, þar er hann sat, og gramðist þetta með stórri reíði, og talaði hann snúðuglega til hertogans og mælti: situr þú kyr í þínu sæti, so hvorki drýpur af keri eða kampi, og heyrir þó, að okkar liðsmenn og þènarar þræta og þrátta um okkur báða, og gjöra sèr deilu af slíku. En þú lætur, sem þú heyrir ekki slíkt, og straffar ei þá leiðu þorpara og þrælbornu þý, sem þèr fylgja; því ei kom mèr slíkt í þánka, að nokkur maður mundi mèr jafnfætis standa til neinna lista, og skal eg þetta þeirra ofstæki ei leingur líða, helður í þeirra sjálfra kjapt aptur niður keyra. En ef þú treystist til, em eg reiðubúinn á morgun snemma að tefla skák, og má þá sjá, hvor meiri hlut úr býtum ber. Hertoginn svarar máli kóngssonar vel og kurteislega: eg vil gegna máli yðar með hógværð án reiði, so hvorki mæti þèr af orðum mínum móð nè reiðí, og skuluð þèr öðlast yðar vild. Nú tók keisarinn til orða, sem og aðrir höfðíngjar, einninn Elíseus kóngur, og báðu Sálus og þá báða til friðar og samþykkis að stilla; hètu þeir báðir þessu, og tóku höndum saman, var síðan ágæta vel drukkið allan þann dag. Lèt so keisarinn leiða alla heim til sængur með gleðskap, og sváfu þeir so um nóttina.
Að morgni, sem menn vakna, gekk allt fólk, sem saman var komið, að hlýða messu; að henni endaðri gekk keisarinn með öllum herrum til hallar, og voru nú menn til sætis leiddir, og var so hagað, sem hinn fyrra daginn. Sem menn höfðu máltið endað og litla stund drukkið, var borðum burt svipt; lèt nú keisarinn setja 2 stóla á mitt hallargólfið, sem þeir skyldu á sitja, hertoginn og kóngsson. Stóð nú keisarinn nær hertoganum, og Elíseus nær sínum syni, og aðrir herrar umhverfis í kríng og so beggja þeirra menn. Var þá tafl fram borið, sem keisarinn bezt átti, og lýsti á því, var það af skærasta gulli gjört, og með dýrmætum gimsteinum sett. Lèku þeir nú sem hvorn lysti, og gekk það leingi dags, að hvorugur vann á öðrum, en so voru þeir hraðir að leika, að hvorugur mátti sína hönd hvíla. Allir sáu á leik þeirra, vizku og listir. Nú gekk einn hertogans maður að borðinu, og leit á taflið, sá hèt Villifer, og mælti snúðuglega til kóngssonar: so lízt mèr, Sálus kóngsson, sem minn herra sè hraðari til leika, en þú og mun ei leingi, áður þig brestur við hann bæði kænsku og kunnáttu, því eg sè það strax á þínum leikum. En sem kóngsson heyrði þvílik smánaryrði riddarans, varð hann reiður mjög; var það líkast sem bál brennandi lèki honum í brjósti. Lèk hann nú meira af kappi en forsjá; kom so, að kóngsson fèkk mát, og lofuðu allir menn, er til sáu, hertogann, og kváðu kóngsson púnga skyldi taflið, því hann væri í þessum leik yfirunninn. Tók nú kongsson með reiði og þúngu geði að púnga taflið, og púngar taflið skjótlega, og sló síðan púngnum framan á munn hertoganum með stórri bræði og sneipulegum orðum, sem hann óður væri. Var þá við sjálft búið, að upphlaup mundi verða, herklæddust nú beggja þeirra menn, og hlupu til vopna sinna, og biðu so búnir. En hertoginn setti niður taflið aptur og mælti til kóngssonar vel og stillilega án reiði: ei kanntu kóngsson að sjá, hvernig háttað er þessum okkar fundi, að herra keisarinn hefur okkur sem öðrum hingað boðið með sæmd, æru og virðíngu, og hvergi til sparað okkur til ánægju og heiðurs. En þú geldur ekki annað þessu á móti, en gjörir veizluspjöll fyrir sjálfs hans augum, eins og allra herranna, og slæst eins og fól eða fantur, og mun sú skemmd og mínkun allvíða spyrjast. Nú samt fyrir þessi þín dreissugheit og dramhsemi dignar ei mitt hjarta, allar þær lystir að reyna við þig, sem við numið höfum. Kóngsson mælti og kvaðst þess reiðubúinn, tóku síðan höndum saman, að þeir skylda að morgni turniment þreyta. Síðan mælti Elíseus til Sálusar, sonar síns: stórilla hefur tiltekizt, að þú gjörðir smán í keisarans náveru og mínkun so ypparlegum mönnum, og mun þín fiflska og fólska víðar fara, en norðurlönd byggjast. En Sálus mælti reiðuglega: allt að einu skal eg til þrautar reyna við hertogann fyrir sól á morgun. Var nú síðan tekið til drykkju, og allan þann dag lýstilega drukkið, sem hvor væri annars vin og bróðir.
Nú sem dagaði, og menn vöknuðu, bjuggust þeir Sálus og hertoginn til útreiðar, heimti kóngsson hertýgi sín, og tók nú að herklæðast. Fór nú í brynju þá, sem fyr hafði borið Eneas í Trójuborg; hún var ferföld af stáli gjörð, hjálmurinn var og so sama smíði, hann bar hinn sterki Ajax, Grikkjahöfðíngi; tók nú kóngsson sverð sitt, það var vel beitt, þess egg var í eitri hert odds og hjalta í milli, og þar með gullrekið spjót. Öllum þótti kóngsson glæsilegur, so geislar stóðu lángt af honum, stè hann nú á valdan hest, og reið so fram á völlinn, og fylgdu kóngssyni 300 riddarar, og reið hann til vígvallar og beið þar búinn. Nú er það um hertogann að tala, að hann hertýgjaði sig og settist á valinn hest, og reið so fram á völlinn, þar að sem kóngsson beið, og þókti ollum hann hermannlegur, og einginn vildi hann minni mann kalla en kóngsson. Nú setti hvor sinn hest á skeið mót öðrum, og hèldu sínum spjótum til lags og riðu saman, og lagði hvor til annars með ærnu kappi, kom nú hvorugur öðrum af hesti, gekk það leingi. En kóngar allir og keisarinn stóðu á múrnum, sem allur almúgi, að horfa á leika þeirra og stóru atreið. Þetta gekk þar til þeirra hestar voru því nær sprúngnir af mæði, en ákefð þeirra var so stríð, að hvorugur gáði að sjer, þar til að báðir geingu aptur af hestunum, og komu standandi niður. Geingu þeir nú saman og brugðu sínum sverðum með stórri bræði, og hjuggu so títt, að ekki mátti auga á festa, og kom skjöldur mót hverju þeirra höggi, þar til þeir tóku mjög að mæðast og særast; dugði nú ei hjálmur nè brynja meir en brunnið strá, og þóttist nú einginn sjá, hvor sigra mundi; stóð þessi aðgángur, þar til þá mæddi blóðrás. Kom so um síðir, að þeir stóðu á knjánum og börðust svo með mæði, þar til allur þeirra þróttur og þrek var burtu og duttu um síðir til jarðar niður. Öllum þókti það hafi til nauða horfast, sem sáu. Gánga nú til beggja þeirra menn og bera þá heim á skjöldum; var þeim nú laug og lækníng feingin, og bundin sár þeirra. En sem þeir máttu mæla, hèt hvor öðrum dauða. Vildi ná hver herra heim til sinna landa. Bað nú Elíseus kóngur keisarann að koma á með þeim sáttum, annars mundi það leiða til mikils fjandskapar innan lítils tima. Hèt nú keisarinn þessu, og skildu so með blíðu; hèlt hver herra heim til sinna landa, einninn hèlt Villifer heim til Bár og flest lið hertogans, en hann varð eptir.
Nú er að segja af þeim hertoganum og Sálusi, að skjótt þóku þeirra sár að gróa. Kom nú keisarinn að máli við þá hvern dag, og vildi sættum á koma milli þeirra, en hvorugur heilra vildi því játa. En þó kom svo um síðir, að þeir settu keisaranum sjálfdæmi, og kváðu svo standa skyldi, sem keisarinn útnefndi. En sem þeir voru algrónir, lèt keisarinn stefna fjölmennt þíng, og var þar margt manna, einninn Sálus og Nikanor. Keisarinn mælti: þar þið hafið þetta mál og deilu ykkar undir mig lagt, þá skuluð þið nú allt það halda, sem eg fram segi, eða til tek í þessari minni gjörð. Það vita allir menn, sem á ykkar leika sáu, að þið eruð jafnir að öllum riddaraskap og hreystiverkum, og því skuluð þið jafnir kallast, og hvorugur öðrum peníngum bæta fyrir þær miklu ákomur, er hvor af öðrum feingið hefur. Og því skuluð þið nú hèðan af hvor öðrum tryggð sýna og gjörast fóstbræður; so skal hertoginn gefa Sálusi Pólisíönu, systur sína, og mun ykkar heiður og vegsemd upp þaðan aldrei bresta, og skal þessi friður standa, sem eg nú sagt hef, En allir herrar og landslýður, sem heyrði orð keisarans, gjörðu góðan róm að máli hans, og kváðu höfðinglega sagt. En sem Sálus og Nikanor heyrðu þetta, geingu þeir hvor til annars með stórri hæversku, og sættust heilum sáttum, og minntist hvor við annan með fögrum faðmlögum og auðmjúkum orðum, biðjandi hvor annan fríðar á áðursögðum deilum og óvild, urðu allir menn fegnir þeirra sáttargjörðum. Gekk nú keisarinn í höllina; var nú drukkið samfleytt í 10 daga, og að þeim enduðum voru allir með gjöfum út leiddir. Hèlt nú allur lýður burt af Rómaborg, skildu þeir Sálus og Nikanor með miklum vinskap og blíðu við keisarann; var nú ásett, að bruðkaupið skyldi vera innan 6 mánaða að hausti komanda. Hèlt kóngsson heim í Líberdoníum, og sat nú heima hjá föður sínum, og þykir öllum hans ferð sæmileg orðið hafa. En Nikanor hèlt heim í Bár, og varð allur landslýður honum næsta fegin, allra helzt hans systir Pólisíana, og Villifer. Hertoginn mælti: nú er yður, systir, það í tíðindum að segja, að eg hef þèr burt heitið í þessari ferð þeim manni, sem lángt ber af mèr í öllum listum og íþróttum, nema ei þarf hann leingi til reiði að erta. Jómfrúin mælti: hafi hann bróður minn sárum sært og svívirt í orðum, eða fyrir það sætta leitað, skyldi hann aldrei mig eiga, ef eg sjálfráð væri. Hertoginn mælti: ekki gjöri eg keisarans orð ónýt, og mun það so standa hljóta, og fèll so tal þeirra að sinni. Liðu fram tímar, að ekki bar til tíðinda.
Þar er nú þá að sega, að hertoginn Nikanor sendir nú sína menn í ýmsar áttir að bjóða þángað öllum herramönnum í brúðkaup systur sinnar. Var nú liðfátt hjá hertoganum, liðu so fram tímar. Einn dag sem hertoginn sat við drykkju, lukust upp dýr hallarinnar, og gánga þar inn 12 menn í bláum klæðum með olíukvisti í höndum; þessir menn geingu fyrir hertogans borð, og kvöddu hann hefðarlega á serklénzka túngu, eptir heiðinna manna siðvana. Sá, sem fyrir þeim var, mælti til hertogans: tveir bræður eru komnir hèr við land utan af Serklandi, heitir annar Mattías, en annar Abel, merkilegir og stórauðugir af öllum veraldarinnar ríkdómi; þeir hafa undir sig lagt alla Austurálfu heimsins, sem er Asía og Eystrasalt, einninn nokkuð af Alexandría og Assyría, þar með allt Serkland, og þeir sitja nú í Akursborg, sem er höfuðstaður þess lands; allir menn eru við þá hræddir, og verða þeim að lúta. Vill Mattías biðja systur yðar sèr til handa, þar hennar frægð fer um heiminn allan, að eingin mey sè henni fríðari að öllum líkamans burðum og prýðilegri hegðan, og mun hennar heiður sem og þinn aukast, ef þetta ráð upp tekst. En ef honum verður synjað ráðsins, þá fer miður, og vil eg nú heyra þitt andsvar, sem eg má aptur skýra mínum herra. Hertoginn svarar, og leit til sendimanns: ekki hefur þessi málaleitan þeirra bræðra neinn framgáng, því mín systir er trúlofuð kóngssyni af landi Líberdoníum; því þó þeir bræður sèu so mikla, sem þèr segið, skulu þeir annað mega raupa, er þeir burt hèðans fara; en eg gefi Mattías systur mína fyrir hræðslu sakir, sem eg blauður og huglaus væri, og skulu þeir aunga von til þess eiga, að eg vilji mægdir auka við þá, og máttu þetta aptur segja þeim bræðrum. Sendimenn mæltu: þann kostinn tókstu, sem þèr er verri, því á morgun í þetta mund, muntu bundinn og fjötraður verða, þó þú látist nú mikill vera, þar þú situr í þinni höll. Annað þarft þú og þínir vesölu landsmenn en tóm orðin á móti þeim og þeirra miklu köppum; því þeir bræður eru hèr við land komnir með 500 skipa, og er mikill múgur manns á þeim, so varla veit tölu á, og lítill styrkur mun þèr verða að þeim veiku og dugnaðarlausu liddum, er þèr fylga, ef þú dirfist að gefa þig við þeim óflyjandi her og liðsfjölda. Þar með er Mattías so mikill garpur, að þèr mun sjálfum ógna og ofbjóða, þar sem hann hefur aungan þann kappa fundíð í allri Austurálfu heimsins, sem honum hefur þorað gegn að ríða, so er og Abel hans bróðir so grimmur, sem león. Einginn er so frækinn, að ei hopi á hæli fyrir honum og hans stóra sverði, þar einginn þorír nú um allan heiminn á móti honum rönd að reisa, því eru allir kóngar við þá hræddir, og er það mesta feigðar fleipur og dæmalaus heimska, ef þú gefur þig í greipar þeirra. En sem hertoginn heyrði þetta, mælti hann: hafið litla þökk fyrir ykkar framburð, og skaltu vita, að þú skrafar ekki hug úr vorum mönnum, og mun eg verja land mitt, meðan eg má, sem og jómfrúna, vora systur, og skal Villifer búast skjótt til tjalda þeirra bræðra, og bera þeim minn boðskap, að þeir gefi mèr þann frest, so leingi eg læt saman kalla mitt lið, ef þeir vilja ekki níðingar heita, og dyggðalausir dreingir. Villifer mælti: lítt mun mèr sóma að synja yður þessarar ferðar í soddan nauðsýn, sem úr er að ráða. Sendimenn þeirra bræðra geingu út af hertogans höllu, og kvöddu aungan mann, og lèttu ei fyr en þeir koma til tjalda, og inntu þeim bræðrum öll orð hertogans.
Nú er að greina um Villifer, að hann hertýgjaði sig, og reið með 13 menn til búða Mattíasar. Þar sjá þeir mörg tjöld, þó var eitt, sem af bar, með skínandi guðvef. Geingu upp úr því 5 steingur með sínum knapp hver þeirra að ofan af kláru gulli, með miklum meistaradómi gjörðar og skínandi geislum; í þetta tjaldið geingur Villifer og menn hans, og sáu það var alskipað af mönnum báðu megin að dyrum fram, en þeir bræður sátu í hásæti. Gekk Villifer fyrir þá, og kvaddi þá kurteislega, en þó með einurð og snilli, og mælti á þessa leið: Hertoginn Nikanor hefur oss híngað sent, og lætur þèr kunnugt gjöra, að hann vill fá so lángan frest af ykkur bræðrum, so hann fái sína menn samankallaða. Sè so, að þíð viljið nokkra styrjöld eða stríð byrja, þækti mèr það líklegast, aðr þèr munuð með frægð og hreysti vinna vilja, slíkir menn sem þið eruð sagðir, en ei með vèlum eða kyndugskap, sem níðingar eða þýbornir þrælar, sem aunga manndáð hafa, so að minn herra fái haldið sínum heiðri og sóma, þar til eigið orustu saman, hverjum sem auðnan skiptir þá sigrinum. Tóku þeir bræður að þrútna af reíði, og mælti Mattías síðan reiðuglega: orð eru mèr nú flutt frá herra þínum, hvers ei skal leingi óhefnt, og seg honum aptur orð mín, að strax á morgun, þá vígljóst er, skuli þeir velja um þúnga kosti, sem fæsta mun eptir lánga, þá skal úti allur friður með oss, og einúngis eldur og járn geisa af vorri hendi, þar þinn herra er í hel færður eða í vestu kvalir krepptur. Nú sem riddarinn þetta heyrði, gekk hann burtu og menn hans, og reið heim sem skjótast, og innti hertoganum áður töluð orð öll þeirra bræðra. Lèt nú hertoginn senda um alla staði, að allir skylda strax þángað halda, sem honum vildu lið veita, voru og þess allir fúsir, og kváðust með honum lifa og deyja vilja. Fèkk hann þó fátt manna, við slíkt ofurefli sem var að eiga. Nú var hark og háreysti þá nótt alla af hvorumtveggja og þeirra viðbúníngi; bjóst hver af megni. En strax er dagaði, reið hertoginn út af staðnum með sína menn, og fylkti sínu liði, sem hentast þókti til framgaungu móti þeim bræðrum. Komu þeir og samstundis þángað með allan sinn mikla múg og margmenni, síga nú saman fylkíngar, var nú skothríð mikil um átta stundir heilar, flugu so þykkt spjót og örvar, að ei sást heiður himinn, sem og gaflok, valslaungur, axir og örvar; ekki skorti heldur bresti og brak, sköll og skræki, hark, háreysti, bambuhljóð og lúðragáng með því hræðilegu hrópi, að öll jörðin skalf, sem á þræði lèki; tókst nú mannfall mikið af hvorumtveggja. Reið nú fram Antippus af liði þeirra bræðra, hann var greifi af Arabía mikill og sterkur; var hver til dauða kjörinn, sem ei hopaði á hæli fyrir honum og hans framreið, og drap hann 50 manna á skömmum tíma af mönnum hertogans. Þetta gat að líta Villifer, og fer á móti honum, og hjó hver til annars, og hjó hver annars hest sundur í bógum, mátti nú sjá mörg högg og stór af hvorumtveggja; hjó nú Villifer á öxlina hægri á greifanum, so af fór höndin með síðunni og á lærið, og tók burtu fótinn fyrir ofan knè; datt þá greifinn dauður til jarðar. Hlifði nú Villifer aungum heiðíngja, eptir það sló hann í hel tvo kappa aðra af þeim heiðnu, veitti hann nú allmikið lið sínum herra, dugði nú sem fyr allra bezt hans manna. Þetta sèr Manasses jarl, hann var af liði þeirra bræðra. Hann stýrði einum stað, sem Mundía heitir; hann var bæði stór og sterkur og hinn mesti kappi. Honum eirir illa fall greifans, og riður fram í her hertogans og drepur hvern mann, sem hans sverð til náði. Nú reið móti honum einn greifi af hertogans liði, sem Lúcíus hèt, og hjó hvor til annars, og börðust þeir leingi, þar til Manasses jarl klauf greifann ofan að söðli; tóku nú og flestir að víkja fra, var öll fylkíngin rofin í þann arminn og búið til flótta. Þetta sèr hertoginn Nikanor, hvað Manasses hefur að starfa, þar hann klýfur menn hans í strá, ríður því að honum, og leggur hvor til annars; mátti þar sjá mörg högg og stór. Lauk so, að Manasses jarl fèll dauður til jarðar. Sèr hertoginn, að lið hans er flest fallið, en þeir heiðnu bræður og þeirra mikla lið gekk nú so ótt og ógurlega fram, að eingin von var lífs nè friðar, því býður hertoginn öllum sínum mönnum að ríða í staðinn sem snarast, og var ei eptir af hans liði meira en 1000 manna, og flestir sárir. Riðu nú í borgina og var öllum hliðum aptur læst Lauk so þessu stríði. Lètu þeir bræður, Mattías og Abel, setja sín landtjöld allt í kringum múrana á staðnum Bár, nema til norðurs, því þeir vissu, þar voru eingin port, so út mætti komast. Drukku þeir nú allir glatt á nótt fram, og hètu nú staðinn niður að brjóta, og hertogann í hel að færa.
Nú lèt hertoginn Nikanor saman kalla alla menn innan staðar, og bað sèr ráð gefa, hvað þeim þækti tækilegast úr svoddan nauðum að ráða. Allir kváðu, hann mundi helzt sjá staðnum gagn. Hertoginn mælti: eg vil senda sem fljótast í land Líberdonium á fund Sálusar kóngssonar, og man hann oss skjótt að liði verða, því hann er kappi mikill, og mun híngað stefna með mikinn mannfjölda. En aðrir skyldu ríða í Rómaborg, og hitta keisarann; hann mun líka híngað stefna. En eg vil verja staðinn og jómfrúna sem mitt eigið líf, so leingi þessi liðsafli ei kemur, en múr staðarins er ramlega gjörður; skulum við veljast, so leingi sem kostur er. Villifer mælti: eg er reiðubúinn í þessa ferð, kóngsson að hitta, en þó grunar mig, þó eg skilji so við yður, at þeir bræður muni staðinn að velli brjóta, því yður munu þeir ekkert íllt spara, sem í þeirra valdi er úti að láta, og er þá illa skipt, ef þèr verið handteknir og fjötraðir, og jómfrúin gripin í burt. Því er ráð mitt, að þèr flýið burtu með systur yðar og alla menn, sem innan staðar eru, þar úr so vöndu er að ráða, því komist þú í höndur þeim bræðrum, mun margur saklaus gjalda, og vil eg heldur falla dauður til jarðar, en á burt ríða. Allir lofuðu ráð riddarans, sem á heyrðu: Hertoginn mælti: ódreingilegt er og mun þykja, að eg flýi mína ætt og óðul, sem einn blauður hèri, og mun so standa verða, sem nú hef eg fram sagt. Sáu nú allir, að ei mundi annað duga, en láta hertogans orð standa. Bjóst nú Villifer, sem hann mátti fljótast. En 12 menn sendi hertoginn á fund keisarans, og voru strax um nóttina til búnir, og sigu so menn og hestar í körfu niður fyrir múrinn, og ríða nú sína leið daga og nætur, so þeirra hestar þornuðu aldrei af svita. En hertoginn bjóst til varnar með þá menn, sem með honum voru innan staðarins. Nú er að segja af þeim bræðrum, að strax að morgni, þá þeir vakna, herklæðast þeir og allur sá mikli múgur, sem þeim fylgði, og sjá nú öll staðarins port læst, gjöra þeir nú ráð sín, og tala margt um staðinn, hversu hann sè ramgjör. Gekk nú Mattías að múrnum, og hugði að honum vandlega, og sá hann, að límið var forut og brostið mjög við jörðina, því skipaði hann án dvalar til að búa, það hann vissi að múrnum mátti granda. Hann lèt nú hlaða stórvirki og jafnan skans, og leggja á þau sömu stórvirki; ása, valslaungur og skotvopn. Þetta var gjört í tvo daga í samt, þann þriðja dag, sem lítt var ljóst, geingu þeir bræður með öllu liði sínu að borginni, og lètu nú þessar vígvèlar á staðinn drífa með so stórum oákafa, að allt tók undir með so stórum brestum og vopnagný, að aungum var þar blauðum vært. Vakna staðarins menn við þetta, og klæðast, og bjuggust til varnar. Sjá þeir nú ei auðan himin fyrir örvum og gaflokum, klesjum, spjótum, sverðum og stórtrjám og ásum, með geisilegu vopnabraki og hávaða; ópi og eggjan, so allt þókti úr lagi gánga. Geingu þeir bræður og þeirra menn með ákefð á staðinn í heilar þrjár stundir, þar til stór skörð fèllu úr múrnum, og hverjum var hægt þar inn að gánga; þeysti nú allur herinn inn í staðinn, og drápu hvern, er þeir náðu. Varð nú lítil viðtaka fyrir staðarins mönnum þeim óflýjandi her að mæta, því fèll hver um þveran annan af hertogans mönnum, so einginn stöð nú lífs eptir. Varð nú hertoginn handtekinn og í fjötur færður, síðan öllum klæðum flettur og í dróma streingdur. Kváðu þeir bræður honum allan annan dauða of góðan, en hann væri í dýflissu kastaður og til dauða þar streingdur. Var hann nú látinn að einni andstyggilegri gryfju, þar sakamenn var vant inn að láta, hver eð full var með dauðra manna bein og óhreinindi. Þar var hertoganum niður steypt á höfuðið. Tóku þeir bræður nú borgina og staðinn. Var jómfrú Pólisíana komin á þeirra vald, hefur hún nú meiri sorg, en frá megi segja. Lètu þeir bræður hreinsa staðinn allan af þeim dauðu, og drukku fagnaðaröl. Var nú allur múrinn uppbyggður, og sterklega gjörður, so hann mátti hvorki maður nè tröll vinna, og so hár, að ei mátti yfir hann komast nema fuglinn fljúgandi. En sem þetta allt var gjort, tóku þeir allt gull og silfur staðarins og góð klæði, sem hertoginn átti, og lètu til skipa bera. Skildu nú eptir einn greifa, sem Valeríanus hèt lands að gæta; hann var mikill og sterkur og grimmasti víkíngur, og dristugri, en frá megi segja, og síbúinn við stríði, sem ólmur hundur; hann var af Mesopotamía. Hjá þessum greifa skildu þeir eptir mörg þúsund manna; var nú allur landslýður undir þá skattskyldur með þúngum þýngslum. Stigu þeir bræður á skip með meginher sinn, og tóku jómfrúna með sèr, hèldu so burt af Bár, lètu í haf og getur ekki ferða þeirra, fyr en þeir koma heim í Serkland. Geingu þeir bræður í staðinn, og settust nú um kyrt, og var búizt við brúðkaupi, og boðið til morgum höfðíngjum víða um heiminn. Vildi nú Mattías láta þessa veizlu verða höfðinglega og mikið við hafa.
Vikjum nú þar til, sem riddarinn Villifer riður sína leið, og lèttir ei, fyr en hann kemur í land Líberdoníum, og hittir Sálus kóngsson, og kveður hann kurteislega. Kóngsson tekur vel kveðju hans, og segir hann velkominn, og frèttir, hversu hertoganum líður, og sinni festarmey. En hinn svarar aungu, og tók hertogans brèf og fèkk kóngssyni í hendur. Sálus las brèfið, og lèt nú síga brýrnar. Varð hann ýmist rauður, sem blóð, eða fölur, sem nár, og mælti síðan af þjósti og reiði: mikil undur eru oss til handa komin, so aldrei heyrði eg þvílik, ef so til geingur, sem á vill horfast, og hertogans brèf hermir. Nú greindi Villifer annað brèf um aðsókn og herferð þeirra bræðra. Sálus mælti: ekki mun duga að syrgja, sem börn eða konur, og skal nú allur lýður, sem við stjórna eigum, híngað kominn fyrir hina sjöundu nótt, ríkir og snauðir, sem herfærir eru, og skilði kunna að valda, í þessa herför; en hver sem ekki vill koma, sem honum er ásett, hann skal gálgann gista, og þær háðuglegustu kvalir hreppa. Var nú herör uppskorín með streingilegum brèfum og boðskap til allra landa og lýða, sem næstir voru, þorði einginn móti að mæla, heldur bjóst hver sem kunni. Dreif nú að múgur og margmenni, sem var að tölu þrjátíu þúsund manna, auk þræla og þjónustusveina. Þessum öllum her hèlt kóngsson út í Bár. Nú er að greina um sendimenn þá, er vèr fyr um gátum, að þeir fundu keisarann, og lètu af hendi brèfin. Sem keisarinn hafði lesið brèfin, gjörði hann til einn greifa, er hèt Díonicíus, og með honum 15 þúsund manna, vaskra dreíngja. Reisti þessi allur her af Rómariki út í Bár, og komu allir á einni stundu, og kóngsson, og urðu blíðar kveðjur með þeim, og settu sínar herbúðir, og drukku lángt fram á nótt; geingu síðan til náða. En að morgni, sem dagaði, var kóngsson snemma á fótum og allir hans menn, og bjóst nú til orustu. Nú gat Valeríanus þetta að líta, að hers ógrynni er komið fyrir staðinn, og kom nú grímm heiptarreiði í hjarta hans, og skipaði öllum staðarins mönnum að herklæðast, og reið so út af staðnum með fylktu liði fram á völlinn. Sigu nú saman fylkíngar, tókst nú brátt hið mesta mannfall af hvorumtveggja. Reið nú Sálus kóngsson fram í miðjan her, og hjó margan mann til bana, ruddi hann nú rúma götu fram að merkjum, sem hann ær og óður væri. Þetta sèr Valeríanus, hvað hann gjörir, verður hann nú æfareiður, so allir hugðu honum ekki sjálfrátt vera. Ríður hann fram í miðjan her þeirra rómversku með megnum hljóðum, og eggjaði sína menn til framgaungu, og bað þá duga sem dreingilegast, so Mattías mætti spyrja, að hann hefði þar eptir skilið menn, en ekki fýlur eða huglausar liddur, og kvað þá rómversku það sjá og sanna mega, áður endir væri á þeirra samfundum, að einhver skyldi um sárt binda. Hefur hann nú í hverju höggi 10 eða 12 menn. Fèll nú hver um þveran annan, so allan völlin huldu dauðra manna búkar. En Serkjaherinn æddi fram við eggjun Valeríanusar sem húngruð leon. Rífur nú Valeríanus tíu sinnum fylkínguna um þvert og endilángt, so aungum gilti sín vopn móti að bera, og var nú búið við flótta. Nú sèr Díonicíus, keisarans greifi, þetta, og riður nú honum í móti, og so hvor í móti öðrum, og lagði hvor til annars með stórri reiði; kom skjöldur í móti höggi, gekk þetta leingi. Nú tók Valeríanus að ólmast, og hjo báðum höndum til greifans, og kom höggið á hjálminn, og klauf allan búkinn niður að söðli. Fèll Díonicíus dauður niður. Brast nú flotti í lið þeirra rómversku. Nú setur Valeríanus sinn hest á skeið í fylkíng kóngssonar og höggur niður menn á báðar hendur, so hærra bar valköstinn en hestinn, sem hann reið, og hjó hann nú niður á stuttum tíma hundrað og sjötíu manna kóngssonar, og lá við, að bresta flotta í liðinu. Þetta sèr Sálus kóngsson, og riður því í móti honum og lagði til hans. Valeríanus hjó í sundur spjótskapt kóngssonar, brá nú hvor sínu sverði. Hjó Valeríanus hest kóngssonar i bógum. Hljóp þá Sálus úr söðlinum, og kom standandi niður. Hjo nú Valeríanus annað högg í hjálminn, so sá sterki adamas, sem var í miðjum hjálmínum var búinn að hrökkva burt, og var það so mikið högg, að Sálusi var við óviti búið og fèll blóð úr nösum hans og munni, og þykist hann aldrei þvílikt högg feingið hafa. En hjálmurinn var so góður, að hann særðist ekki. Nú höggur Valeríanus það þriðja högg með grimmdarreiði, og ætlar, að honum skuli nú að fullu ríða. En sem kóngsson sèr þetta, hleypur hann undir höggið, og grípur til Valeríanusar með grimmdarsvip og rykkir honum úr söðli til jarðar niður undir sig, og snaraði honum úr hálsliðunum, og lá nú Valeríanus þar dauður, og lofuðu allir hreystí kóngssonar, og undruðust flestir það þrekvirki, og urðu allir glaðir, að sá óvinur var af dögum ráðinn. En sem borgarmenn sáu, að Valeríanus var dauður, kom í þá otti og hræðsla, og flúðu, hvort sem horfði, sumir í borgina, en sumir á eyðifjöll og skóga. Ráku nú sunmir flóttann allt að staðarins porti, og drápu hvern, sem náðu. Hvarf kóngsson þá aptur til sinna tjalda, og hans menn, og tóku nú að drekka, með því að dagur var nú að kvöldi kominn; gánga síðan til náða, og sváfu af um nóttina.
Að morgni, sem dagaði, var kóngsson snemma á fotum og allt hans lið; hann mælti til sinna manna: nú skulum við gánga í borg og fánga þá leiðu þræla, sem staðinn hafa að halda, so þeir fái sín makleg laun af oss og verðkaup gjörða sinna, einninn vita, hvort hertoginn má lífi halda. Var nú þetta skjótt gjört, gekk nú kóngsson í staðinn með öllu liði sínu. Buðu borgarmenn upp staðinn á vald kóngssonar, höfðu þeir hertogann uppdregið, og lá hann nú þar nær, sem dýflissan var, nær því dauður, því hann hafði mánuð fullan þar inni verið, og stóðu þeir þar yfir honum, sem dýflissuna vakta áttu. Nú sèr kóngsson hertogann, og geingur þángað, sem hann liggur, og hjó af honum fjöturinn, og tók hann í fáng sèr, og bauð honum til hallar að berast og leita náða, en þá, sem hèldu vörð um hertogann, lèt hann alla kvika flá, og suma heingja, so ekki stóð neinn lífs eptir af þeim heiðnu í öllu hertogans ríki. Nú tok hertoginn skjótt í að hressast. Sat kóngsson yfir honum, þar til hann var heill orðinn. Bjó þeim það helzt í geði, að jómfrúin var burt tekin. Lètu þeir nú þíng stefna, og kvöddu sèr hljóðs, hvað til ráða skyldi taka. Sálus mælti: vèr skulum skjótt gjöra vor rað, og nú aptur jómfrúnni og spara þar hvorki til lönd nè lausa aura, gud nè silfur, skip nè stríðsmenn, eld nè járn, og er það vort fyrsta ráð, að draga saman úr allri Norður og Austurálfu heimsins so mikinn her, sem við mest kunnum saman að koma. Skal herbóð gánga um land Líberdoníum, einninn Saxland, Frakkland, Fenedíabotna, Sikiley og Pólen, so og um öll hèruð austur að Njörfasundum. En Villifer skal keisarans vitja, og mun þaðan mikill liðsfjöldi koma. Skulum vèr öllum þessum her halda út í Serkland, og eyða með odd og egg, eldi og brennisteini allt það land, og fá hvort heldur falla með frægð, eða vinna með sigri og góðum dreingskap. Mörgum þókti nú vera um stóra kosti að velja, og var sá margur, að setti í þögn. Endaði so kóngsson tal sitt. En hertoginn þakkaði Sálusi orð sín, og kvað vel og dreingilega mælt. En þó hlýt eg að sega yður, hvað mèr þækti ráðlegast, því skuli so standa, sem þèr mælt hafið, þá þurfum vèr lángan frest hèr þessum öllum úr ýmsum áttum saman að koma, og er minn grunur, að systir mín verði fyr Mattías gípt, en vèr komum þessu öllu af stað, og er það hin mesta óhamíngja og skömm, ef hún giptist einum heiðnum hundi. Og sè so, að þèr girnist mína fylgd, sem skyldugt er, vil eg ánnað ráð út gefa, sem er, að við skulum eitt skip út búa með nægð víns og vista, einninn gull og góð klæði, með 30 menn, og skulum so út í heim sigla. Mun þá eitthvað tíl ráða verða, er þar kemur. Kóngsson mæltí: ei má eg sjá, að þetta megi standast, en þó mun yðar forsjá mikið um bæta, og skal nú so standa, sem þèr mælið, og var nú þetta ráð staðfest; en Villifer skyldi eptir verða lands að gæta. Lètu þeir nú ferma skip eitt af víni og vistum, gulli og gripum, stigu nú á skip með 30 menn, og lètu í haf, þá leíði gaf. Þraut þá aldrei óskabyr, þar til þeir sáu Akursborg, komu nú við land síð um kvöld við björg nokkur, og lögðu þar undir, so skógur huldi skip þeirra. Geingu þeir hertoginn og Sálus á land upp; og sögðu mönnum sínum, hversu þeir skylda sèr haga, á meðan þeir í burtu væri; gekk sinn sveinn með hvorum þeirra. Tóku þeir nú ráð sín saman heimuglega, spyrja þeir af landsmönnum, að þetta kvöld væri til brúðkaups búizt, og kominn óteljanlegur lýður af öllum heiðnum löndum, sem til suðurs og austurs vissa, með kónga, hertoga, greifa og jarla og margt annað stórmenni. En so mikill liðsfjöldi var kominn til höfuðborgarinnar, að ei var rúm að gánga úti eða inni, þar með var og so mikill glaumur og gleði með allra handa saung og hljóðfæraslætti, að höllin þókti þjóta og skjálfa, og margskonar sætum saungum. Voru nú allir herrer í sæti komnir hjá þeim bræðrum, Mattías og Abel, einninn brúðurin á bekk sett, og öll höllin alsett, sem þraungvast mátti allt að dyrum, en spilmenn og saungvararnir um gólfið; allt var þar með so miklum prís og prýði af gulli og gimsteinum og skínandi sparlökum, dúkom og kerum, að ljóma þókti og lýsa, so enginn sá þar neinn skugga, en allur drykkur þókti, sem ilman í væri. En þraung og þys fólksins var so mikill, að einginn fèkk rúm, því hver vildi sem fremst standa.
Nú koma tveir menn inn í höllina, hverja einginn þekkti, þeir voru miklir vexti, álitsvænir og vasklegir að burðum, mjög vel og heiðarlega klæddir, hafandi leikara búníng, og fylgði sinn smásveinn hvorum þeirra, og báru plöggin. Flykktist fólkið að því meira til að sjá þessa ókenndu menn, og undruðust þeirra prýðilega búníng. Þessir töluðu snjöllu máli, og mæltu á þessa leið: Óðinn, Astarot og Appolló og allir vorir guðir styrki og signi ykkur báða bræður með öllu ríki, ráði og regímenti, samt alla herra hèr samankomna. Þessir menn töluðu serkjatúngu. En sem þeir bræður heyrðu þetta, mælti Abel: hverjir eru þesssir menn, sem okkur heimsækja, eða hver eru ykkar nöfn, eða hvaðan úr londum eruð þið? Nú mælti annar þeirra manna: Antoníus er mitt nafn, en sá mèr næstur stendur, heitir Prímacus, og er minn bróðir, erum við undan sólarbruna og höfum þjónað ýmsum höfðíngjum um Suðurálfu heims, og einnig fleste höfðíngja heimsókt, og heyrðum við mikið sagt af þeirri frægð og herlegheitum ykkar bræðra, sem nú fer og flýgur um allan heiminn, og því fýsti okkur að sjá þetta hóf og mannfjölda, höfðíngskap og herradæmi, og þá miklu rausn og prýði, og sýnist okkur ekki ofsagt vera af þessu. Abel mælti: kunnið þið nokkuð í frèttum að segja norðan yfir hafið? En komumenn kváðust ekkert kunna að segja úr þeim parti heimsins. Abel kvað þó fýsilegt að vita, hvernig þar til gángi. Antoníus mælti; ef ykkur bræðrum so vel líkar, bjóðum við ykkur okkar þjónustu í þessu hófi, kann eg sýna alla leika og listir, en Prímacus, bróðir minn, kann öll hljóðfæri vel að stilla, sem hann sèr, og höfum við það gjört hjá ýmsum höfðíngjum heimsins, og megið þið bræður segja okkur annaðhvort, og viljum við ykkur bræðrum þessa lotníngu og list sýna. En ekki hirðum við um ykkar festarmey eða aðra almúgamenn. Viljið þèr ekki að þessu gánga, þá skulum við báðir á burtu sem fyrst. En sem þeir bræður heyrðu það, mæltu þeir báðir samt, þèr skuluð oss báðir velkomnir í nafni góðanna, og skulu nú allir eptir ykkar vilja gjöra. Einnig fyrir það mikla ómak, er þið gjörðuð ykkur híngað af fjarlægum löndum, skuluð þið nóglega umbun taka, og kjósið nú þau laun, er hafa viljið. Allt gekk nú í kjör, er við feingum soddan menn, því á þeim lá oss mest, er soddan list kunna áð gjöra, sem þið hafið kunnað að gjöra. Þá mælti Antoníus: það á skil eg, að hèr komi ei aðrir leikarar en við, so þeir hindri hvorki nè glepji okkar list. Þeir bræður kváðu so vera skyldi. Skikkaði Mattías, að Antoníus skyldi sèr sjálfum þjóna, en Prímacus sinni festarmey. Nú var frú Pólicíana so hrygg og sorgandi, að hún leit aldrei upp,og aldrei þornuðu hennar brár af sárum harmi. Drukku þeir nú fast þann dag allan, so margir svæfðust af áfeingum drykk og ofsahita. Leið sá dagurinn til kvölds. Nú tóku komumenn að sýna listir sínar, og slógu öll hljóðfæri, sem menn sèð höfðu, so öllum þókti undur, so undirtóku allir turnar, en gall so hátt í múrnum, sem hundrað menn hefðu leikið. Þá tóku þeir bræður til máls og sögðu: aldrei koma hèr þvílíkir leikarar, sem soddan listir bera sem þessir, og mun þeim og alls konar vizka lèð. Nú leiðir Prímacus frú Pólisíana til sængur með stórri kurteisi og virðíngu í loptsal, sem hún hvíla skyldi, og lystilegastan mátti í staðnum finna, og leggst hún þar niður, en allur lýður gekk burtu. Nú vill Mattías til sængur gánga. Þá mælti hann: Antoníus skal mèr til sængur þjóna, því einginn kann so fagurlega að skemmta, sem hann, þar sem hann vantar hvorki kurteisi eða neinn hefðarhátt við hvern mann, og skal þar ei neitt til spara, það sem numið hefur. Nú geingur Mattías til sængur, en Antoníus dró honum klæðin, og bauð nú sækja sèr eina vinskál. Tok nú Antoníus eína skál af skæru gulli, og gaf honum að drekka, hafði Antoníus það sjálfur tilbúið. En sem Mattías hafði það drukkið, brá honum so við, að hann sofnaði skjótt og vaknaði aldrei alla nóttina, og voru allir menn á burt geingnir. Nú tók Sálus frú Pólisíana burt úr sænginni, og varð hún glaðari en frá megi segja, og fagnar nú sínum bróður og festarmanni með stórri blíðu. Sálus mælti til hertogans: það er minn vilji, að þú minnist þeirrar háðúngar, sem þèr gjörð var í Bár, og gjör Mattías að ná, hve nær sem Abel hefnir. Hertoginn mælti: mælið ei soddan skemmd, að raska vorum heiðri. Vil eg heldur dauður liggja, en myrða hann hèr í sænginni. Sálus mælti: ráði þèr þá, so ei miður fari. Geingu þeir so úr húsinu i skjótri svipan; Sálus bar sína festarmey og lèttu ekki fyr, en þeir fundu menn sína og skip. Höfðu þeir allt til reiðu, sem tilsett var, stigu so á skip, drógu upp segl og hèldu í haf, og þraut aldrei óskaleiði, þar til þeir komu heim í Bár; varð landslýður þeim harla feginn. Settust nú um kyrt, og drukku fagnaðaröl með stórri gleði.
Eptir það hèldu þeir hertoginn og Sálus með öllu liði sínu austur í Rómaborg. Frú Pólisíana var með þeim, og margar aðrar fríðar meyjar og jómfrúr af Bár; en settu einn hertoga yfir landið. Getur ekki um ferðir þeirra, fyr en þeir komu til Rómaborgar, og hittu keisarann; tók hann við þeim harla vel og blíðlega. Inntu þeir allt af sínum ferðum, og þókti öllum vel hafa úr ráðizt. Var nú búizt við brúðkaupi og boðið furstum og greifum og mörgu stórmenni úr ýmsum löndum; kom nú saman ótölulegur lýður: þar kom Elíseus kóngur af Líberdoníum með sínum herrum, einninn Vespasíanus af Rússia. Var nú virðugleg veizla haldin með alls konar dýrðlegum saungum. Var Sálus til kirkju leiddur og frú Pólisíana; var nú erkibiskup tilsettur þau saman að vígja, og var nú allt við haft. Hlýddu nú allir höfðíngjar tíðum, en að endaðri messa, gekk öll hirð og höfðíngja lýður i höll keisarans. Hann settist í sitt hásæti, hvert allt var með dýra gulli og filabeimun prýtt. Elíseus kóngur sat næstur keisaranum og Sálus son hans, og síðan aðrir höfðíngjar. En á aðra hönd sat drottníng keisarans og Pólisíana, og so aðrar jómfrúr úti frá. Var nú höllin prýdd og tjölduð með guðvefjartjöldum og hvítum farfa og skínandi rósum; var síðan drukkið lýstilega. Stóð nú hertoginn Nikanor fyrir keisarans borði og Villifer, var nú prýðilega veitt, mátti nú hver vera sjálfráður, en allir feingu það hugurinn æskja kunni; voru allir með kærleika, sem hver væri annars bróðir. Nú sem kvölda tók, vill Salus til sængur gánga. Voru þessi hjón leidd í eína veglega sæng, tók nú hertoginn lykilinn, sem að loptinu gekk og læsti því sjálfur aptur, og bauð nú að tvö hundruð menn skyldu halda vörð um nóttina. Geingu allir herrar til náða, en strax sem ljós dagur var kominn, gekk hertoginn í lopt það, sem hjónin sváfu í, og voru þau bæði blíðleg og kát. Var nú brúðkaupið drukkið með alls konar vellystíngum, dansleikum og hljóðfærasaung; gekk brúðkaupið vel út með soddan gleði, sem nú var frá sagt með meiri hefðarhátt, en frá má segja. Vildi nú hver þeirra heim halda, sem þángað voru boðnir. En keisarinn bað þá dveljast leingur, og hèlt nú ráðstefnu með þeim mágum og öllum öðrum herrum, og kvað til standa, að þeir heiðnu bræður mundu þángað vitja með óflýjandi her, og mun oss það helzt sóma að verja vor lönd og óðul, og skulum vèr híngað öllum herrum stefnu bjóða, og biðja þá alla styrktar og liðveizlu, þar sá heiðni lýður mun oss þúngur í taumi verða. Lauk so keisarinn sínu máli, að öllum þókti þetta ráð helzt tiltækilegast, og sleit so þessari málstefnu. Hèlt hertoginn út í Bár, og sókti þángað so mikið lið, sem hann gat mest feingið. Lèt hann so um allar áttir herbóð gánga. Nú reið Sálus með sinni drottníng til Líberdoníum, og skyldi frú Pólisiana þar sitja, meðan stríðið stæði. Voru nú öllum herrum boð gjörð um allar álfur. Þeysti nú hver, sem það spurði til Rómaborgar, þeim frægu mágum lið að veita. Komu þeir báðir með mikið lið af Líberdoníum og Bár, einninn Elíseus kóngur með sínum herrum, kom og ærinn her af Fenedíen og Pólen og Trentudölum. Einninn greifi Lafrans af Lífeníó, einninn Vespasíanus kóngur, og Lúcíus greifi; þeir voru mestu kappar. Þar kom og mikill her af Saxlandi og Finnmörk og Sikiley, Kúrlandi og Köldusvíþjóð, Elfunni og Hálogalandi, af Frakklandi og Spáni, af Gaskonía og Grikklandi, hinn sterki Landres og hertoginn Maxemíanus, hans fóstbróðir, með tólf þúsund manna. Þókti einginn á norðurlöndum þessum jafn, sem heiðnir feingu að sanna. Kom nú allur þessi her til Rómaborgar, so varla fèkkst rúm innan staðar; en keisarinn sagði þá alla vel komna, og veitti öllum sæmilega, sem hver vildi æskja, so að hundrað þúsund hermanna voru á hans kosti, í hálfan mánuð, og höfðu nú sterk varðhöld á sèr.
Nú víkur sögnnni þar til, sem fyr var frá horfið, að Mattías vaknar að morgni, og þreif til sinnar brúðar, sem þeir mágar höfðu þar eptir skilið, sem var, líkneskja gjörð af leiri, eins og jómfrúin var; hún var hulin silki kyrtli ofan að knè, þessi hafði ekki sig hrært um nóttina og aunga hýru af sèr gefið, og aunga blíðu sýnt. Nú fann Mattías, að brúðurin var hörð, sem trè, og köld, som steinn, og hulin með silki, og stirð í liðunum, og óþæg í því, sem honum þókti mestu varða. Greip nú Mattías til hennar, og hrærðist hún varla. Reis nú Mattías upp og sèr, hvað um er að vera. Skaut hann nú bruðinni á golf niður, so hún brotnaði í smá mola. Nú sèr Mattías opið húsið og því klæðist hann skjótt og kallar ákaflega, og þykíst nú kominn í hin mestu brögð. Þusti nú allur lýður á fætur; var nú Abel til sagt, hittust þeir bræður og tóku ráð sín í milli og eru nú leikarnir á burt farnir, og var þeirra leítað nærri og fiarri um fold og fjöru, fjöll og skóga, og fundust hvergi. Nú mæltí Mattías: það var einn óhappa-drykkur, sem eg drakk, og dæmalaus sneipuleikur, sem hinn klóki og slóttugi Antoníus gaf mèr, að vèr skyldum einskis gá. Kom þeim bræðrum saman að senda austur í Bár og vita, hvernig þar til geingi. Varð það nú brátt staðfest, að þeir gjörðu út eitt skip með mönnum, hverjir spyrja skyldu um þá menn, sem þá gabbað hefði, og jómfrúna burt tekið. Vannst þeim vel ferðin fram og aptur. Greindu þeir þeim bræðrum allt, sem þeir höfðu fregnað, og um fall Valeríanusar og allra þeirra manna, einninn að Sálus og hertoginn hefðu jómfrúnni frá þeim náð, og brúðkaupið úti og endað. Þóktu beim mikil þessi tíðindi og íllt að frètta; urðu þeír bræður reiðir mjög og allra helzt Abel, því einginn hugði honum sjálfrátt vera, og heita hertogann lifi að ræna og jómfrúnni að. Lètu þeir herör uppskera um öll kríngumliggjandi lönd, og saman kalla kónga, greifa, hertoga og jarla í þessa herför, og stefndu þeim öllum tilseittan dag til höfuðborgarinnâr, Akursborg. Var það so mikill fjöldi, að ei varð tölu á komið; þar var kóngur af Tarsa, Demetríus að nafni; hann var mesti garpur, einninn kóngurinn Úrias sterki af Sýrlandi; hann var rammur að afli og stór sem risi, á hann bitu eingin járn, nema hans eigið sverð. Þar kom líka Nikotolemus hinn sterki, kóngur af Mesopotamia; hann var í öllum sóknum sem grimmasta león, eða óargadyr. Þar kom og Saragus jarl af Arabía, hann var stórríkur og voldugur um allan riddaraskap og mikilmennsku; og þó vèr nefnum þessa, mátti miklu fleiri finna stórmikla kappa i þeim mikla múg, sem þar var kominn. Voru so mörg skip tilbúin, sem þurfa þókti, en þeir bræður voru so grimmir og geistir, að einginn fèkk þá stöðvað. Stigu so á skip með allan sinn her, leystu úr festum, og hèldu so á haf, þegar byr gaf og sviptu ekki seglum, fyr en þeir komu í Bár á hertogans völlu, og spurðu af landslýð, að þeir mágar voru í Rómaborg, og kvað Mattías skyldi þángað halda öllum hernum, og brenna og bræla Rómaborg með ollum þeim, sem þar inni væru. Síðan halda þeir undir Rómaríki, og þegar þeir sáu landið, skipar Mattías öllum til bardaga að búast, og lögðu sínum skipum á góða höfn undir stað þann, er Ecronaport kallast, þaðan voru þrjár mílur til Rómaborgar. Lètu þeir bræður allt sitt lið á land gánga með ofsagángi, og lögðu eld í þann stað, og brenndu hann til ösku með öllu, sem í honum var. Fara so með þessum grimmdargángi fram. Bauð nú Mattías aungum að þyrma; lètu nú þessir grimmu víkíngar eld og járn geisa, drápu alla, konur sem karla, og lètu börnin sprikla á spjótsoddum, brenndu bæði kirkjur og kennimenn, so allt varð til grunna að gánga, so ei sá annað en elds reyk og bruna. Lètu þeir þennan óargagáng fram geisa allt að Rómaborg, og vannst varla þar til pláz að vídd og slèttu, og voru það mörg tjöld. Sváfu so um nóttina, en þegar dagaði, bjúggust þeir til orustu; býr Mattías sinn her og fylkti sjálfur liði sínu, sem öllum stóð ótti af fyrir fjölða sakir, hræddust allir þá vondu bræður.
Nú er að segja um keisarann og þá mága, að þeir sjá tjöldin standa um allan völlinn, og fá hvergi auðan flöt fyrir fjölda sakir. Lèt nú keisarinn blása öllu sínu liði til stríðs, herklæðdu sig nú allir, og drógu sig út af staðnum á þann völl, sem her þeirra bræðra var fyrir. Fylktu þeir Sálus og Nikanor sínu liði á móti þeim bræðrum, og kom nú sterkur blástur um allan herinn með hræðilegu herópi og eggjan, að dvergmál kvað undir í hverjum hamri. Sigu nú saman fylkíngarnar, var nú fyrst skothríð með öllum þeim vopnum, sem til voru; það gekk lángan tíma, síðan var sverðum brugðið, og tóku hverjir á aðra að sækja með stórri bræði og ákefð, tóku menn að falla af hvorumtveggia, og með því að ei verður frá öllu sagt í einu, skal fyrst greina um þá menn, sem fremstir voru í keisarans her, sem var hertoginn Vespasíanus og riddarinn Villifer. Þessir hjúggu niður hesta og menn af þeim heiðnu, so einginn mátti rönd við reisa. Þetta sá hinn heiðni Nikotolemus, og hleypur fram í herinn, þar sem Vespasíanus var fyrir, og leggur til hans með spjóti gegnum skjöldinn og brynjuna og út um herðarnar, so hann fèll dauður niður. Nú sèr Villifer þetta, og riður í móti þessum óvín, og leggur sínu spjóti til hans, so skjöldurinn klofnaði og fèkk kóngur mikið sár á síðuna. Kóngur hjó nú aptur til Villifers, og slapp af skildinum og kom á söðulbogann, og tók höfuðið af hestinum. Hljóp Villifer úr söðlinum, og kom standandi niður, og hjó aptur til kóngs með báðum höndum og klauf hjálminn og manninn allt að söðli. Þetta sèr Demetríus af Tarsa, að Villifer hefur kónginn deyðt, grípur hann þá gaflok og skýtur að Villifer, og kom það í geisla hús hjálmsins og út um hnakkann. Fèll þar sá maður, sem öllum þókti skaði að vara, og leingi og trúlega hafði hertoganum þjónað. En Demetríus höggur nú hvern af öðrum, so einginn kann rönd við reisa. Hrökk fylkíngin á hæli aptur. Nú skal greina um kónginn Elíseum, þar hann berst, hann var hinn mesti kappi, en þá mjög á efra aldur kominn, hafði hann þá fellt 60 af þeim heiðnu, og kom þar að, sem Demetríus er að kvista niður kristna. Höggur nú hvor til annars, og gekk það leingi. Elíseus hjó til Demetríusar, og kom það í skjöldinn og klauf panzarann, brynjuna og kónginn að endilaungu og hestinn sundur í miðju. Þetta sèr hinn mikli Saragus jarl, hann var af Arabía, hvað hinn gamli karl aðhefst við hans menn, sem og líka kónginn, því greip hann eina eitraða ör, og skaut fyrir brjóst á kónginum, so út gekk um herðarnar, og fèll kóngur dauður niður. En Saragus hjó menn til beggja handa, kom sá einginn, er ei missti fjör og frið, er honum mætti, og þorði einginn vopn á móti honum að bera, og öll hans herklæði þóktu ljóma, sem á gull sæi. Þetta sèr Maxemíanus hinn sterki af keisarans köppum, og ríður á móti honum. En sem þeir mættust, lagði hvor til annars sinni staung, so þær brotnuðu. Síðan brugðu þeir sínum sverðum, og sóktust í ákafa, so þeim lá við spreing, og báðir tóku að særast mjög; en so lauk, að Saragus jarl fèll dauður niður, allur sundurhögginn, og þókti þetta eitt hið mesta hreystiverk á norðurlöndum, unnið í þann tíma. Og því þókti Maxemíanus hinn mesti maður. Nú reið fram af heiðnu liði hinn sterki Úrías, og tók nú fólkið niður að kljúfa, og var hverjum vís dauði, sem hans sverð til náði, og af því fèkk minnstu skeinu, því það hafði þrjá vetur legið í ormabæli. Hrukku nú allir undan. Þetta lítur hertoginn Landres sterki, hann var son Húgons kóngs af Grikklandi, hann hafði aungan mann fundið, sem komst til jafns við hann. Þessi hleypti fram að Úrías, og hjó til hans, en ei beit á hann, heldur en í stein kæmi; skiptust þeir so leingi höggum við, þar til Landres höggur báðum höndum til hans og af barð hjálmsins og rendi ofan með síðunni, so kóngur hraut úr söðlinum, og sverðið úr höndum hans. Greip nú Landres sverðið, og bar það alla æfi síðan. Úrías kom niður í djúpan leir, so hjálmurinn varð fastur. Nú komst Úrías á fætur, og náði sínum skildi, og bar fyrir sig, en Landres setti af honum höfuðið. Hjó hann nú hvern, sem hann til náði. Bar nú Landres báðar hendur blóðugar til axla. Látum Landres leika, sem hann lýstir, en nú skal fleira greina.
Nú er að greina af þeim bræðrum, Mattías og Abel, að þeir riðu fram í miðjan her þeirra rómversku, og hjuggu hvern að öðrum; reið Albert fram undan merkjum, og tok nú að kvista niður fólkið á tvær hendur, sem hahn óður væri. Hann setti hestinn á skeið gegnum her þeirra rómversku, sem eitt soltið ljón eptir bráð; hans hestur var af Kaldealandi, hvern hann keypt hafði fyrir 30 merkur gulls, bleikur að lit, vanur til að bíta og slá menn til dauða, stóð af því kvikindi mikill ótti; spjót Abels var 13 álna lángt og þríspennt að digurð, og fram úr því fjöður 4 álna laung og fótar breið; þókti öllum óliklegt, að nokkur mennskur maður mundi henni frá jörðu koma; hans skjöldur var meðalmanns byrði, allur úr hörðu stáli með mörgum myndum og æfintýrum á ritað, og þókti af honum ljóma, so og hans hjálmur og brynja, gulli búið hans spjót og sverð. Reið nú Abel hinn sterki fram, og með sínu spjóti lagði hann þar til náði, og kastaði mönnum og hestum lánga leið, so að fætur hestanna stóðu í lopt upp. Sendi hann menn með hestum yfir hina af sínum spjótsoddi, fèkk þar af margur mein og bana. En aðra stund lagði hann með sinni staung til liðsins, og hafði aldrei færri en tólf í höggi, en stundum fjórtán. En sá illi meinvættur, er hann rèið, giörði og hinn mesta mannskaða; því hann bæði beit og barði menn til dauða, einninn trað hann menn undir sèr, og hann hljóp jafnt á sínum framfótum, sem apturfótum, og harðara en á öllum fjórum, so allir tóku á hæli að hopa, heldur en áfram halda. En sem Abel leiddist fólkið niður að slá með staunginni, brá hann sínu stóra sverði, þókti af því lýsa, sem eldíng, máttu nú allir hræðast, því hann klauf steina og stál, sem blautan snjó, so aungum þókti nú lífs von en síður friðar; hjó hann í hverju höggi 10 eða 12 menn til dauða, bar nú hærra valköstinn, en herðar hans. Þetta sèr Lúcíus greifi, og riður í móti Abel, og leggur sínu spjóti í hans skjold, en hann var so harður, að ei festi á honum, tók Abel að undrast dirfsku greifans, og mælti: dæmalaus er þín fávizka, og keyrir spjótið upp um faxið, og gegnum söðulbogann, og út um herðar greifans, og kastaði so af hendi hesti og manni yfir marga þá, sem næstir stoðu. Skífði nú Abel alla fylkínguna fram að merki og einninn þann, sem merkið bar. Tóku nú menn að flýjá, því allt var rofið í þann arm fylkíngar, sem Abel fram reið. Þetta lýtur hertoginn Nikanor og hefur hann nú margan kaskan falla látið, einninn sèð, hversu marga menn Abel hefur fellt, so og horft á viðskipti hans og greifans Lúcíusar, og tók nú að slá sinn hest sporum, og hleypti að Abel, og lagði sínu spjóti til hans, þó festi það ei á hans harða skildi. Hjó Abel sundur spjótið við hendur honum, og hjó nú aptur annað högg til hertogans, áður en auga mátti til renna; kom þetta högg í skjöldinn og klauf allan skjöldinn að endilaungu, einninn panzarann og brynjuna að beini um brjóstið þvert, og var það mikið sár. Nú reiddist hertoginn ákaflega og hjó með báðum höndum til Abels, og kom það högg á herðar honum, og tók í sundur, og höfuðið af hestinum; fèll Abel dauðir niður með sínum hesti; lofuðu allir hertogann, og kváðu hans hreystiverk mundu leingi uppi verða.
Víkjum nú þángað, sem Mattías reið fram, og lítur nú fall bróður síns, gekk hann þá nærri af vitinu, sem óður væri. Mattías reið brúnum hesti, hvern hann keypt hafði fyrir l0 kastala af jarlinum af Norðmandia; hans sverð var átta álna lángt og tveggja spanna breitt með silfri og gulli búið; hans skjöldur var meðalmanns byrði úr stali, og filabeinum settur, allur gulli lagður með ýmsum litum og mörgum meistaralegum málverkum og æfintýrum. Með þessum búníngi reið Mattías meira skeið, en trúlegt mundi þykja með stóru vopnabrakí, sláandi sinn hest með sporum; hjó hann nú til beggja handa bæði menn og hesta, og drap tvö hundruð manna í sinni fyrstu framreið, hjó hann so stór högg, að æ tók jörðin við. Var nú öllum viðbjóður stór á móti honum að ríða, heldur vika allir burt, og stóð nú öllum mikill ótti af honum og hans stóru höggum, en Mattías var því ákafari fólkið niður að kljúfa, so bresta tók flótti í þeirri fylkíngu. Sem Sálus kóngsson þetta sèr, sá hann, að ei má svo búið standa, og setti sinn hest á skeið á móti Mattíasi. En sem hann sá það, hleypti hann í móti Sálusi og kenndi hann skjótt af sögn annara manna, minntist nú hinnar fögru Pólisíönu, og hinnar stirðu, er hjó honum lá um nóttina í hennar stað. Kom nú grimmd mikil í hans hjarta, og hugsaði að hefna á Sálusi sinna harma, og reið nú að honum og hjó til hans með sínu stóra sverði, og kom það í hjálminn og klauf hann allan að hársrótum, hljóp þá sverðið á handlegginn og risti aflvöðvann með albogaliðnum burtu, og slapp sverðið á utanvert lærið, og sneið af allan ytri part holdsins að beini, og var það so mikið sár, að fossum dreyrði blóðið. Hyggur nú Mattías annað högg að greiða. Reiddist nú Sálus meir en frá megi segja, og hjó nú báðum höndum af öllu afli til Mattíasár, og kom það í hjálminn, sneið sverðið, hjálminn, höfuðið, brynjuna, búkinn og hestinn sunður í miðju og hljóp sverðið í völlinn allt að hjöltum. Heyrði nú stóran brest um allan herinn, urðu nú allir menn glaðir, að þessir kappar voru af dögum ráðnir, sem öllum stóð af otti mikill. Urðu nú heiðíngjar með ótta og hræðslu slegnir, er þeir sáu sinn herra dauðan hníga, tók nú að flýja, hver sem mátti. Mæddi nú Sálus bloðrás af því mikla sári, sem hann hafði feingið, so honum var líf-hætt; reið hann því til staðarins og leggst í rekkju. En allir herrar, er eptir voru, ráku flóttann, so einginn komst lífs undan af þeim serklenzku. Kom nú Rómaborgar lýður þángað, er skipin lágu, og hjuggu nú allt fólk til dauða, er á þeim var, en sumum söktu þeir í sjóinn; varð nú endir á stríði þessu. Þökkuðu allir drottni þennan sigur, og riðu nú allir herrar heim til borgar og allur landslýður, og lètu binda sár sín. Var nú allt herfáng flutt í Rómaborg, og var það ógrynni gulls og klæða, vopna og herskrúða; og sem það allt var búið, lèt keisarinn dýrðlega veizlu til búa, og veitti öllum höfðíngjum, er í stríðinu höfðu verið ágætlega vel. Og sem veizlan braut, voru allir með gjöfum út leystir af keisaranum, einkanlega Landres hinn sterki. Þökkuðu þeir mágar og keisarinn öllum herrum sína frægu framgaungu og liðveizlu; hèldu nú allir herrar burt af Rómaborg, og skildu við keisarann með mesta vinskap. Hèlt so hver herra heim í sitt land, og höfðu látið mikið lið í þessu stóra stríði. Voru flestir staðir um Rómaborg eyddir mjög af fólki og víða annarstaðar. Var það flestra manna mál í þann tíma að einginn bardagi, sem þessi, mundi hafa háður verið á norðurlöndum.
Sálus kóngsson lá nú í sárum sínum, og vildi ærið seint gróa. Sat hertoginn yfir honum daga og nætur, þar til honum tók nokkuð að batna. Kom so, að hann var algróinn, þó seint geingi, varð hann alheill sinna sára, en aldrei jafngóður, sem áður, sèrdeilis þá hann háði orustur. Staðarins menn voru og grónir sinna sára; sátu nú allir í kyrð um hríð. Nú sem nokkur tími var liðinn, geingu þeir mágar á málstefnu með keisaranum. Hertoginn Nikanor mælti, og kvað sèr í hug komið að senda menn og brèf til Grikklands á fund Benjamíns kongs, að biðja dóttur hans, er Laugneta heitir, hún er hin fríðasta mey, kurteis og að öllu vel að sèr. Benjamín kóngur situr i þeim stað, er Phætra heitir, hann er mjög ríkur og voldugur, og er Laugneta hans einkadóttir, stendur hún til alls arfs eptir föður sinn. Sannaði keisarinn það, og kvað það snjallasta ráð, að senda þángað með fríðu föruneyti. Sálus mælti til hertogans: eg er reiðubúinn í þessa för, og framkvæma af yðar hendi hvort veitir vel eður illa. Hertoginn mælti: það er mèr stór virðíng að hafa yður til þessarar ferðar fyrir sendimann, en úr því þèr bjóðið mèr þá ærusemi, og mig til vegs og virðíngar stoða, mun eg það með þökkum taka af yðar hendi. Sálus kvað so standa skyldi, og lèt kóngsson brátt búa ferð sína með tuttugu þúsund manns, sem vaskastir voru til valdir af ýmsum löndum, sem næst voru með herra og hofþènara. Bjost nú Sálus og menn hans af Róm, og kvaddi hertogann og keisarann, og hèlt á stað. Getur ekki um ferð hans, fyr en hann kom til Grikklands, og setti sin tjöld nærri höfuðstað kóngsins, Phætra. Nú sem staðarins menn vakna, og sjá þau mektugu tjöld standa, sem alla völlu huldu, þókti flestum mikils umvert vera, og kváðu þeim mikla múg stýra einn voldugan herra. Er nú kónginum Benjamín til sagt, þókti nú flestum líkleg von ófriðar, og kom það öllum ásamt, að senda menn til tjaldanna og vita, hvort þessir menn fari með fríðí. Sá hèt Aríus, er kóngur sendi, og voru 12 saman; kóngur mælti: þú skalt finna þessa ókenndu menu, og ef so er, að þeir vilja friðland hafa, þá skaltu bjóða höfðíngja þeirra þeim til vor með so marga menn, sem honum líkar. Aríus bjóst nú með sína menn, og ríður út af staðnum til tjaldanna, og sèr nú Aríus, að eitt var tjaldið allra stærst og bezt búið af hreinum guðvef, og gjört með skínandi gulllegum rósum, og virtist nú sendimönnum þetta tjaldið af bera, og því gekk Aríus þángað með sína menn. Stóðu 12 menn við dýr tjaldsins. Aríus kvaddi þá kurteislega, og frètti eptir, hverjir menn þá hefði heimsókt, eða hver þeirra höfðingi væri. Hinir hermdu allt hið sanna um þeirra efni. Aríus mælti: eg vil tala við höfðíngja yðar og flytja honum erindi míns herra, og var honom sagt, að hann mætti inn gánga. Nú gekk Aríus í tjaldið, og var það alskipað af röskum dreingjum; kenndi hann nú Sálus kóngsson af ásýnd og öllum burðum. Gekk hann nú að borðinu og kvaddi kóngsson á griska túngu, vel og kurteislega, og mælti: Benjamín kóngur hefur oss híngað sent, hinn burðugasti herra, og vill vita, hvort þið ætlið nokkurn ófrið að byrja í hans ríki með þeim mikla liðsfjölda, er yður fylgir, eða ei. Kóngsson mælti: segðu þínum herra, að hèr skal bæði folk og frón í fríði vera fyrir oss. En þó eigum vèr erindi við yðar herra. Aríus mælti: eptir skipun kóngsins Benjamíns býð eg yður herra heim til borgar með alla yðar fylgd og föruneyti. Kóngsson kvaðst það þiggja mundi. Gekk nú Aríus á burt og heim til borgar fyrir kóng, og innir honum allt, sem fregnað hafði, og sagðist hafa Sálusi kóngssyni héim boðið. Lèt nú kóngur til reiðu alla hluti, sem henta þókti. Og sem nótt leið, skrýddist kóngsson hinum bezta skrúða, og allt hans lið og hoffólk, gekk kóngur í staðarins port með sínum herrum, en sendi nú einn greifa kóngssyni heim að bjóða. Kom greifinn til tjalda og hitti kóngsson, og var hann nú til ferðar búinn með öllum sínum liðsfjölda, og reið nú í borgina. En sem Sálus sá kónginn Benjamín, stè hann af sínum hesti, og mátti þar sjá kurteislegar kveðjur af beggja hendi. Leiddi kóngur Sálus til kírkju og síðan til hallar. Nú sat Sálus næstur kónginum og allir herrar til beggja handa. Var nú lýstilega drukkið, so allir feingu, það hugurinn æskja vildi. Var nú so vel veitt, að öllum þókti furðu gegna, og leið so dagurinn að kvöldi, drukku so annan dag með sama sóma og eptirlæti, sem fyrri. Liðu so þrír dagar samfleytt, so ekki skorti alls konar prýði með allri vellystíngu.
Þann þriðja dag, sem menn voru komnir i höllina, hreifir Sálus máli sínu, og mælti til kóngsins: hertoginn Nikanor hefur oss híngað sent, og vill auka við yður mægðir með sæmd og sóma, og því girnist hann til ekta að fá yðar dóttur með sæmd og virðíngu; og vil eg nú heyra yðar andsvar um þetta efni. Lauk kóngsson so máli sínu. En sem kóngurinn Benjamín heyrði þetta, mælti hann: sæmd mun mèr vera að auka mægðir og kunníngsskap við yður, því ykkar frægð fer og flýgur um heiminn allan helzt í því næsta stríði, og vilji so jómfrúin standa láta, skal yðar áform framgáng hafa, og skulum við gánga á fund minnar dóttur, og heyra þau svör, er hún vill veita. Gekk nú kóngurinn Benjamín með öllum sínum herrum, einninn Sálus kóngsson með sínum fylgjurum til hallar kóngsdottur. Voru nú öll stræti prýdd, sem hoflýðurinn gánga skyldi; bar nú þennan fríða flokk að skemmu kóngsdóttur. Skipuðust nú menn í sæti: sat kóngur næst dóttur sinni til hægri handar, en Sálus kóngsson til hinnar vinstri handar, hreifir nú Sálus sínu máli á hina sömu leið, sem fyrri, og innti um giptumálin. Bað kóngur dóttur sína gefa svör, sem henni þækti sæma. En jómfrúin mælti: ei mun annað stoða en gefa svar, sem þeim er geðfellt, annars mun kíf og kapp til koma, og mun þá ei betur tiltakast. En þó mun oss góður kostur vera þetta ráð að taka, af því hertoginn er að frægðum kunnur, einninn mannval mesta, og skulu þessi ráð þannig standa. Og sem Sálus þetta heyrði, varð hann glaður, og þakkaði kónginum framsögu sína sem og jómfrúnni. Var nú drukkið vel í næstu fjórtán daga. En sem veizlan þraut, vildi kóngsson i burt halda með öllu liði sínu, og tók nú kóngsdóttir að búast með meyjum sínum og þjónustusveinum; gaf nú kóngur dóttur sinni marga góða gripi, er hann feingið hafði af ýmsum löndum, í gulli og eðalsteinum. Bjóst nú kóngsson burt af Grikklandí með jómfrúna, og öllu því liði, er þeim fylgdi, kvöddu kónginn, og hèldu nú sína leið, og lèttu ei, fyr en þeir komu til Rómaríkis. Og sem þeir sáu Rómaborg, skrýddust allir menn hinum bezta búníngi. Og sem það sáu borgarmenn, lèt keisarinn virðuglega veizlu búa, sem bezt hann mátti, og gekk nú keisarinn og hertoginn Nikanor út í staðarins port, og urðu blíðar kveðjur með þeim öllum. Fagnar nú Nikanor sinni festarmey, og leiddi hana í höll með sínum fylgdarmeyjum. Var nú síðan búizt við brúðkaupi, og boðið mörgum höfðíngjum. Var nú lystilega drukkið í næstu 14 daga með alls konar vellystíng og skemmtan. Og sem hún var enduð, voru allir herrar með sæmilegum gjöfum útleiddir, og hèlt so hver herra heim til sinna landa.
Nú sem brúðkaupið var endað, vildi hertoginn Nikanor halda heim til Bár; tók hann nú að búast með öllum sínum mönnum. Sálus fylgði honum, og var þeirra för skjótt búin, hèldu þeir mágar burt af Róm, og kvöddu keisarann, og skyldu með stórri virðíngu. Hèlt nú hertoginn heim í sitt land, og varð nú allur lýður honum feginn. Sat nú Sálus hjá sínum mági í þrjá mánuði, og vildi síðan halda heim til Líberdoníum, skeinkti hertoginn Sálusi marga góða gripi, sem hann hafði öðlazt, og skildu með kærleikum, og hèlt Sálus síðan heim í sitt ríki, og varð allur lýður honum feginn, allra helzt Pólisíana. Var Sálus til kóngs tekinn yfir allt landið Líberdoníum, og svarinn eiður af öllum hans undirsátum. Stýrði Sálus kongur ríki sínu alla æfi síðan. Hertoginn Nikanor stýrði og Bár til ellidaga, og slitu þeir aldrei vináttu sín á millum, meðan þeir lifðu. Átti hertoginn þann son með sinni frú, sèm Villifer hèt, og varð hann mesti hreystimaður. Sálus átti og son, þann sem Elíseus hèt, og varð hann hið mesta mikilmenni, og fylgdust þeir mjög leingi, Elíseus og Villifer, þar til þeir settust að ríkjum sínum eptir feðra þeirra endadag. Og endar so þessa sögu af Sálusi og Nikanor.
Источник: Fjórar riddarasögur. Útgefnar af H. Erlendssyni og E. Þórðarsyni. Reykjavík 1852.
Текст с сайта Heimskringla