Mírmans saga

Abkürzungen

Mírmans saga (A)

Hér byrjar sögu Mírmans riddara.

Cap. I. Um eldadóms1 dögum Clemens pápa, er [. . . . . . . . . . . Róma biskup var, þá Neró konungr réð, var ágætr konungr í Frakklandi2, sá er Hlöðverr hefir heitit3. Hann var í heiðnum sið einn inn spakasti höfðingi. Hann var kvángaðr ok átti eina jarlsdóttur, [er hét Helena4. Hon var ættuð af Ungaralandi. Þá var allt fólk heiðit fyrir norðan Mundíufjöll. Þessu samtíða var einn ríkr jarl í Saxlandi sá er Hermann hét. Hann var mikill fyrir sér. Sæti sitt hafði hann leinstum í borg þeirri er Meginza5 hét, ok þóat annarr bæri konungsnafn, þá var þar þó lausn ok band allra stórmæla ok stjórnar landsins sem jarl var. Eingi mátti þrífast fyrir hánum í landinu þjófr né ránsmaðr; en hann gjörði góða menn alla sér svá holla með gjöfum ok góðum orðum, at þar vildu allir lifa ok deyja sem hann var, ok hefir þat verit hinn mesti skaði, er hann var ekki kristinn maðr. Jarl var kvángaðr maðr, ok með því at hann var sjálfr víðfrægr, þá hafði hann sœmiliga fyrir því sét. Hann átti þá konu er Brigida hét, dóttir Jadings konungs af Ungaralandi. Hon var á ungum aldri, þá er hon kom til jarls. En svá var hon gólig yfirlits, at eingi maðr sá lýti á andliti hennar. Kunnusta hennar var með því móti, at þat þótti allt sem barna vípr, er aðrar konur gjörðu hjá því sem hon6 gjörði. En spektarmál ok veraldar vizka sú er hon hafði numit af heiðnum bókum, stóðust henni ekki hinir beztu klerkar, ok sigraði hon með snildarorðum konunga ok klerka, ef orðaskipti áttu við hana. En hér var sem mælt er, [at fár er vamma vani.7 Þessi fylgði nattúra hennar máli, at hon giördist grimm ok ríklynd svá at þat skyldi standast um þá stórmal er hon vildi at væri. En ríkismenn ef þeir mæltu í móti henni barónar eða jarlar eða riddarar, þá féngu þeir brátt af henni fjárskada eða limalát eða með öllu líflát. Svá ok ef ríkismenn áttu nökkurar gersimar þær er hon vildi hafa ok sendi henni ekki þegar hon gjörði eptir, þá var ekki langt at bíða einshvers úfagnaðar þess er báðar hendr mætti á festa; ok höfðu þau jarl þá verit ásamt VI vetr ok áttu þó ekki barn, hvat8 þeim þótti mikit mein, þvíat þau áttu gnótt fjár ok annars veraldarfagnaðar.

Cap. II. Nú er frá því at segja, at eina nótt er þau hvíldu í sæng sinni, þá rœddi hon við jarl þessum orðum, at hon mundi eigi einsaman vera ok kallar heldr vænt til getnaðar með þeim. En jarl þagði langa hríð; en hon spurðu hví þat sætti. Hugða ek at þetta mundi þér feginsaga, þvíat hér til hefir okkr bæði leingi til langat. Jarl svarar þá: Ef þessi getnaðr verðr at fagnaði, þá9 væri vel. En mér sýndist fyrir skömmu í svofni kynligr hlutr ok em ek því fárœðinn um. Hon spurði hvat hann dreymði. Mik dreymði, sagði hann, at þú hafðir orm einn í serk þér, ok þótti mér vera undarliga mikill ok ólmr. En þá er ek vilda hann taka ok kippa hánum frá þér, beit hann mik svá at ek hafða ekki afl við hánum. En hon svarar: Lítils þikki mér vert um draum þenna. Mant þú í sumar, er vit lékum okkr, at þú skemdist á tygilknífi mínum er ek hafða í serk mér, ok er þetta ekki meira mark. Jarl mælti: Ekki skorta þik orð ok harðlyndi; en hversu sem þú sléttir þetta með tungu þinni, þá vilda ek heldr at niðr hefði sokkit hálft ríki mitt, er ek á á Saxlandi, ok hefði mik þetta eigi dreymt. En nú féll þessi rœða at sinni, ok líðr nú brátt at þeim tímum, er dróttning fœr sótt ok fœðir son, ok er þat mikill fagnaðr öllum vinum jarls þeim er gjarnastir váru til hann at styrkja ok styðja sér til trausts ok landstjórnar. Þessi sveinn var vatni ausinn ok nafn gefit ok kallaðr Mírmann. En um þat þarf eigi langt at gjöra, með hversu mikilli virðingu þessi sveinn var upp fœddr, er einga barn var þvílíkra manna; þau fyrst sjálf með mikilli rœkt ok þar með allir aðrir sælir ok fátœkir stunduðu á þenna hinn unga svein sér til langframa ok hjálpræða. En vegr jarls ok beggja þeirra óx ok styrktist við þenna getnað, ok þjónaði jarli allr lýðr fyrir ást ok góðvilja, en Brigidu dróttningu fyrir hræzlu sakir, þvíat þegar sá ógagn á þeim, ef þeir gjörðu öðru vís en hon vildi. En þessi sveinn Mírmann glíktist snemma móður sinni á vöxt ok vænleik; ok þá er hann var VII vetra gamall, var hann ekki minni eða ósterkari en þeir er váru XII vetra gamlir. Hann var ok svá harðleikinn þegar í œsku við önnur ungmenni. En jarl hirti hann mjök at því ok bað hann hafa afl til sœmdar sér, en ekki öðrum til svívirðu. En Brigida móðir hans hafði ekki at því, nema hló at lítinn þann, er hon sá, at hann knuskaði þau. En jarl gat þess stundum fyrir henni at þat mundi hon gráta af bragði er nú hló hon. Veit ek aldri þat, sagði hon, at ek gráti þat at son minn sé ríkari en þorpara börn. En er Mírmann var VIII vetra gamall, þá lét móðir hans kenna hánum latínustafi, ok varð hann brátt svá greiðr ok hraðr í þessháttar námi, sem roskinn maðr væri.10 Síðan setti hon fram fyrir hann latínubœkr sem hon átti ok á váru margar listir, þessi hin fyrsta er grammatica heitir, ok margar aðrar fornar bœkr. Nú síðan rœddi hon við son sinn þessum orðum: Ek hefi sýnt þér nú bœkr ok hefi ek þessar flestar allar numit, ok veit ek, ef þú vilt, eigi vera grey eða ættarskömm, þá munt þú nema vilja þvilíka atgjörfi sem hefir einn kvennmaðr. Nú af því at þú ert þess manns son er ek veit mestan höfðingja fyrir vestan Grikklandshaf ok sumir menn mæla, at móðir þin sé eingi fjörbrosa, þá munu menn þat mæla, ef þú verðr illa at þér, at þat væri mikil óhamingja at þvílíkr ættleri skyldi koma frá hraustum mönnum, ok væri mikit betra at þú kœmir ekki í heim. Kann ok vanda at bera þér til handa, þá væri betra at kunna góða orlausn sjálfum, en þú þurfir at sjá til þeirrar vizku, ok ekki sýnt at þú fáir nema þú lútir undir skegg þeim með tollum ok svívirðingu, ok hefi ek þik þá til ills uppfœtt. En Mírmann sat ok heyrði til rœðu hennar ok ansaði11 fá, en þó fannst hánum mikit um. Síðan lét hon leita at meistara þeim sem hon vissi beztan í því landi ok lét kenna hánum margar latínubœkr, en hánum skildist þat harðla vel, ok hafði þetta svá fram farit nökkura fimm vetr, ok er nú sveinn XIII vetra, ok nú lýstr sótt meistara hans ok kunni Mírmann þat illa, en móðir hans verr; ok nú spyrr hon jarl, hversu með svein skal fara. Hann hefir nú at námi verit nökkura hríð, ok þikki mér enn almikit á skorta. Jarl svarar á þessa lund: Várir ættmenn hafa ekki verit verr at sér en aðrir menn ok námu þeir ekki allar bœkr þær sem í heiminum eru eða íþróttir er mönnum hafa í hug komit, ok ef hann skal nema þat allt, þikki mér ván, at þú verðir at freista fleiri landa en þessa eins er vér erum á fœddir, ok tel ek þó ekki víst at hann fái allt numit, eða hvert vilt þú nú fyrst at hann fari? Hon svarar: Ekki þikki mér þat illa þótt son minn væri fróðari nökkuru en þú, þvíat heyri ek þik þá þegja er góðir klerkar tala spektarmál, ok þikki mér þat lítill sœmdarauki. Enda hefi ek ætlat hvert hann skal fara. Hlöðverr heitir konungr í Frakklandi ok er virktavin okkarr. Þar er með hánum meistari sá er ek12 veit beztan á norðrlöndum. Þar má hann ok margskonar listir nema. Jarl mælti: Œrit starf leggr þú á þenna mann ok þikki mér váði, at komi at illu haldi. En gjarna vilda ek at hann fœri í brott ok kvæmi aldri aptr. En hon varð reið við orð hans ok spyrr hví hann mælti svá erfiðliga til einka barns þeirra, þat er svá nökkut var mannligt ok glíkligt til góðs. En sú rœða lyktaðist þar at sinni.

Cap. III. Nú gjörir Brigida dróttning menn með bréfum til Hlöðves konungs ok leitar þangat fóstrs13 sveini, en fyrir sakir vináttu þeirrar er Hlöðverr konungr hafði við jarl, veitti hann þetta blíðliga, ok fóru sendimenn aptr við slíkum eyrendum. En móðir hans lét hann þó vera heima um vetrinn ok lét kenna hánum reið ok tafl ok þesskonar skemtan. En svá er sagt, at ekki fundust þeir almargir með jarli, er í söðli gæti setit fyrir hánum, ok var hann þá XIII vetra gamall. Svá var um aðra atgjörfi, þá er hann freistaði, at öngvir menn stóðust hánum. Einn hlutr var sá í fari hans, er Brigidu móður hans þótti mikils áfátt ok svá öðrum mönnum, at þegar menn fóru at blóta góð þau er þeir trúðu á, þá fann Mírmann sér aðra skemtan ok kom þar aldri, ok er menn spurðu hví þat sætti er hann vildi eigi14 göfga góð þau er faðir hans trúði á ok aðrir vitrir menn í landinu, þá svarar hann á þessa lund: Ek hefi um hugsat ok sé ek ekki ok ekki skil ek hví þér legit þangat hug yðvarn, þvíat þá er ek hefi þar komit, stendr þat ok blígir augum ok mælir ekki; öngum sé ek þat skemta með fortölum ok öngum gefa gersimar. Hinu þikki mér líkara, at þat sé matvélar15 þeim er þar hokra eða skríða at þjóna því, ok veit ek þat víst ef ek væra sjálfræði, at ek skylda hitta önnur forræði fé mínu, en bera þangat ok taka ekki í mót nema spott ok hégóma. En þeir riddarar, er þetta heyrðu, mæltu: Eigi mant þú svá gjöra vilja þegar þú kannt at at hyggja. En Mírmann svarar: Ekki ætla ek at vár vingan skuli vaxa við þat. Ek ætla, ef ek hefða þvílíkt ríki sem faðir minn, at ekki skyldu margir dagar líða áðr ek skylda brjóta í sundr hverja spík er í þeim er, svá at ekki skyldi þrífast í landinu. En öllum þóttu undarlig orð hans ok þorðu ekki mart um at hafa. En jarl faðir hans rœddi ekki um hvárt sem hánum þótti vel eða illa, ok svá lét hann, sem hann vissi ekki hvárt hann var hans son eða eigi. En er ríkismenn spurðu jarl, þá svarar hann þessu: Ekki sýnist mér athœfi hans oss nytsamligt, landsmönnum.

Cap. IV. Nú sumrar ok batnar veðrátta. Þá býr Brigida dróttning ferð sonar síns ok fékk hánum IV menn þá sem eptir skyldu vera með hánum undarliga vel búna at hestum ok herklæðum. Sá dagr er nú kominn er Mírmann jarlsson er búinn til ferðar. En svá hagaði jarl til, at Mírmann fann hann ekki áðr hann reið í brott. En móðir hans reið allan dag með hánum ok kendi hánum mörg ráð, ok nú skildust þau. Riðu þeir þá upp með Rín til Boslaraborgar; eptir þat til Vívilsborgar ok þaðan í Frakkland, ok fréttu at Hlöðverr konungr var í Reinsborg, ok sóttu þeir þangat ok fram kómu, ok var konungi sagt, hverr kominn var, ok sendi hann þegar eptir svein, ok fagnaði hánum vel ok öllu liði hans. En ekki er þat sagt hve leingi þeir riddarar dvöldust er hánum höfðu þangat fylgt. En hinir IV váru eptir með hánum. Konungr gjörði þat ok svá at hann fékk Mírman þann meistara er baztr var í París, at kenna hánum þar allar íþróttir er á þótti skorta. Hlöðverr konungr lét Mírman sitja í hásæti hjá sér ok veitti hánum gott yfirlæti. Mírmann stundaði ok svá konunginum at þjóna, at hann mátti þat ekki framar gjöra, þótt hann væri til þess settr. En hann var svá fésterkr bœði at því er hann hafði heiman haft ok því er móðir hans sendi hánum at hann hafði þess œrna gnótt. Neytti hann þess ok svá at hann gaf á tvær hendr. Við þat varð hann svá vinsæll at hverr vildi svá sitja ok standa sem hann vill. Hlöðverr konungr var vitr höfðingi ok ágætr. Hann hafði gyðinga trú, elskaði guð, en fór ekki með blót sem Saxar eða Spánverjar vestr ok gjörðist nú hnignandi maðr. Þat er nú því næst tíðenda, at dróttning Hlöðvis konungs fær sótt ok andaðist, ok þótti hánum þat mikill skaði. En þau áttu ekki barn á lífi. En nú liðu fram nökkurar stundir, þá töluðu jarlar konungs ok barónar þessum orðum við hann: Vér höfum at hugat nauðsynjum lands várs ok sýnist oss sem yðr sé eingi til annarr [kostr betri16, en leita yðr kvánfangs; fyrir því at mönnum er mikil elska á yðr, þá vildi allr lýðr á þat stunda, at efla þat ráð sér til hugganar ok landsstjórnar eptir þína daga. Konungr svarar þessu: Mér er ekki mikill hugr á at freista þess máls optar með því at ek lið nú á efra aldr ok vant at ráða unga konu17, af því at ek veit ekki víst at vér finnim þá er bæði hafi til, náttúru ok vitrleik með því at miseldri er mikit at stilla sitt lunderni hœfilega í alla staði, at bæði væri mér hróplaust ok henni, en þó ekki víst at við sé leitat, at sá verði maðr giörr, er alvel sé til fallinn at setjast í mitt sœti eptir minn dag. Nú sé ek annat ráð skjótara ok betra, ef þat mætti fram ganga. En þeir spurðu hvat þat væri. Konungr mælti: Gefa Mírman fóstra mínum ríkit eptir minn dag, ef hann vill þiggja ok vili þér hánum þjóna, þvíat ek veit öngvan jafnvel til fallinn; ætta ek ok ekki þann son, er ek ynna betr at njóta. Þeir svara: Vel er fyrir því sét, ef hann vill18. Konungr mælti: Ek vil at þér rœðit þetta mál við hann; ok þeir giörðu svá. En Mírmann þagði langa stund19 ok svarar þó þessu: Mikill þokki er mér á góðvilja konungs, er hann hefir við mik sýnt síðan ek kom til hans, ok eykr hann enn með góðu; en þó hefir hann ekki vandliga at hugat hverr vöxtr á er þessu máli. Mér sýnist sem konungrinn megi enn vel ok leingi ráða landi sínu, ok er eigi víst þóat hann sé aldri orpinn, hvárr okkar leingr lifir; ok ef hann lifir leingr, þá er sú ván þrotin. Konungr á ok marga dýrliga frændr í landinu þá er einhverr mun til þess vera20 vel fallinn at taka ríki eptir hann, ok veit ek at þat mundi verða með öfund, et ek tœka þat ríki sem þér ættit. Nú er þat heldr mitt ráð, at konungr leitaði sér kvanfangs ok freista, at hánum snérist þat til gæfu ok hans vinum. Nú sögðu þeir konungi svör Mírmans. Nú stóð þetta mál svá um hríð, at þeir minna konung opt á ok svarar hann jafnan hinu sama; eða hvert vili þér vísa mér til konu? En þeir svara: Vér höfum víst at því hugat. Adalráðr konungr í Einglandi á unga dóttur ok fríða. Konungr mælti: Þér gátut þess at hon væri ung ok fríð, ok þat létu þér eigi fylgja, at hon væri vitr ok staðföst. En þeir svara: Með því at faðir hennar er vitr konungr ok góðr höfðingi, væntum vér at þat muni fylgja. Já, sagði konungr, ek munda til hætta, ef hon væri hánum lík; en ef hon er lík móður sinni, vildi ek aldri at hon kœmi í Frakkland. En Mírmann sat hjá rœðu þeirra ok lagði ekki til. En konungr spurðu hví hann var svá fárœðinn um nauðsyn hans. En hann svarar þessu: Ek þikkjumst ekki til fœrr, ungr maðr ok fákunnigr, at tala þetta mál, þvíat hér sitja hjá vitrir ok gamlir menn. Mér sýnist ok svá sem þú munir ekki fá konuna bæði unga ok væna til getnaðar ok þó alreynda til vits ok stadfestu, með því at þat má finnast á fornum bókum at fátt sé vandara at stilla en skap konunnar, af því at þat verðr stundum ofhart, en stundum ofveykt; ok ef þat verðr ofhart, mátt þú heldr marmarasteininn í sundr gnúa en þú fáir þar hóf á giört; svá er ok ef þat verðr ofveykt ok ekki staðfast, þá er ekki hœgt at giöra þar réttan tíma, þóat alvitr maðr stilli um. En ek ætla þær þó alfár vera konurnar, at ekki fylgi þvílík lýtin ok sé beint með hófi. Nú er sem mælt er, at skjóta verðr til fugls áðr fái, ok mant þú reyna verða í einhverjum stað, hverja giptu þú berr til þessa máls eða þínir vinir. Sem konungr [heyrir þetta, svarar hann21 þessu: Vel hefir þú mælt, son minn, ok vitrliga, ok vil ek þetta gjöra eptir því sem þér legit ráð til, þótt mér þikki vandi fylgja.22

Cap. V. Nú er þetta ráðit ok váru búnir jarlar II til þessarar ferðar ok þar með barónar ok riddarar þeir sem bezt váru til fallnir eptir konungs ráði, ok er þeirra för búin í alla staði ríkuliga ok síðar ríða þeir af Reinsborg vestr til París ok þaðan til Sendinis ok til Kampaníe ok svá norðr til Dófra ok spurðu at konungrinn var í Lundunum, ok sóttu þeir þangat, ok síðan létu þeir segja konungi, at þeir vildu tala við hann eyrendi Frakkakonungs, þegar hánum þœtti tími til. Ok í þann tíma akveðinn bera þeir upp eyrendi sín ok segja orð konungs ok vilja ok þar með ráðagjörð23 allra hinna vitrustu manna í landinu. Konungr svarar þeim vel ok blíðliga ok bað þá bíða VII nætr orskurðar þess er hann veitti um þetta mál. Þeir gjöra nú svá. En konungr berr nú upp þetta mál fyrir jarla sína ok ráðgjafa, segir eyrindi ok vilja Hlöðves konungs; en þar urðu allir á eitt sáttir, at sú ráðagjörð þœtti vænlig at samteingja kyn sín Hlöðvi konungi ok gjöra samband millum tveggja konunga til styrks ef vanda berr á annathvárt landit. Konungr lætr ok þá þar sinn vilja til falla ok rœðir þetta mál við dóttur sína Katrín, en hon svarar þessu máli vel ok gat þess í sinni rœðu, at maðr væri gamall. En hon þorði þó með öngu móti at brjóta vilja föður síns. Lýkr svá því máli at þeir fastna konungs dóttur Hlöðvi konungi, eptir því sem bæði váru til lög ok lands siðr, ok kveða á þann tíma er í móti henni skyldi koma. Ok nú lypta þeir ferð sinni ok létta ekki fyrr en þeir koma í Frakkland til Hlöðvis konungs ok segja hánum sína ferð. En hann varð faórðr ok þakkar þeim þó ferðina. Svá líðr nú fram at þeirri stundu er til var ætlað. Býr þá Hlöðver konungr ferð þeirra manna er í móti skulu fara konungsdóttur, gjörir þá ferð bæði margmenna ok göfugmenna, ok þegar þeir eru búnir, ríða þeir leið sína ok koma á fund Aðalráðs konungs, ok fagnar hann þeim einkar vel ok veitir þeim fagra veizlu, er þeir sögðu konungi, at þeir váru heimfúsir. En hann kvað þat skylda í þeirra valdi. Var þá búin ferð Katrínar konungs dóttur með mikilli sœmd ok konungligum gersimum. En faðir hennar leggr ok fyrir hana mörg heilráð ok fagrar fortölur, áðr þau skildi; en þat er ekki víst at hon nýti allar vel. Ok nú lypta þau ferð sinni or borg ok koma í Frakkland ok til Reinsborgar; ok Hlöðver konungr var þar þá fyrir ok allir hinir œztu menn í landinu. Ok fagnar hann sjálfr ok allir aðrir Katrínu konungs dóttur einkar vel sem ván var. Ok var þar þá dýrlig veizla, er Hlöðver konungr veitti brullaup sitt ok stóð VIII daga. En síðan fór þat fólk aptr er til þess var ætlaðr, en konur ok karlar váru eptir þeir er þjóna skyldu konungsdóttur í góðu yfirlæti.

Cap. VI. Svá er sagt frá konungsdóttur at hon var hverri konu fríðari, mjúk í orðum, en mild af fé, svá at hon gaf á tvær hendr gull ok silfr, ok varð hon af því þokkasæl við landslýðinn. En í annan stað vánum bráðara tók hon at hyggja at vænleik Mírmans jarlssonar ok atgjörfi er hann hafði, sem fyrr var sagt, um fram aðra menn, bjart andlit ok stórmanligt, ok at allri list ok kurteisi fannst eingi hánum jafn, ekki at klerkdómi. Eingi var ok sá riddari í öllu Frakklandi eða Saxlandi, at í söðli mætti sitja fyrir þessum sveini, ef hann vildi at ríða. Svá var hánum ok farit um hinar smæri íþróttar, at eingi þurfti við hann at keppa. [Nú fannst hann Katrín dróttning um þetta allt saman framar en hófi gegndi24, ok er svá sagt at heldr mundi mega vikum telja en mánuðum, at hon skipti skapi sínu ok vilja ok ást, ok þó ekki réttliga, af því at hon snéri allri upp á hann, jarlsson, en þar feldi hon niðr er hon átti upp at taka, er konungrinn var. En hon hafði list25 til at gjöra skjól ok yfirdrepskap fyrir alþýðu. En hon var opinber fyrir sjálfum hánum, þvíat þegar konungr var ekki nær, þá gaf hon hánum mörg eyrendi bæði um klæðabúnað ok veizlur ok marga skemtan aðra, ok hafði slíkar gildrur fram til ósœmiligra veiða, en Mírmann lézt ekki vilja vita ást hennar, ok virði alla blíðu hennar ok þýðu sem hann nýti konungs at því, en hon gaf ekki því minna kost til at væla hann, þótt hon sæi at hann fordaðist, ok fékk hon ekki svá búit, þvíat hann virði meira gœzku þá er hann hafði af konunginum en skammsýni hennar, ok talaði hann um fyrir konungi, hversu mikla vingan hann reyndi af dróttningu. Já, son minn, sagði konungr, allt skalt þú þat vel af henni þiggja, er henni samir vel at veita. En hann kvað því ekki framar á, at hann sá at Mírmann var staðfastr ok sá við framarliga. En hann vissi þó gjörla hvat fram fór, þvíat ekki var gott at dylja vitran konung um slíka hluti, þóat hann vildi fátt um hafa. Ok líðr þetta nú svá fram nökkurar hríðir.

Cap. VII. Í þenna tíma kom hinn helga Dionísíus í Frakkland með umráðum Klementis pápa; ok með því at Hlöðver konungr var sjálfr góðviljaðr ok sá ok heyrði sannar jarteinir almáttigs guðs ok hans heilagra manna ok þessa hins blessaða biskups er þar var kominn, þá tók hann skírn ok rétta trú ok allir aðrir þeir sem í váru hans landi, báði ríkir ok fátœkir. En Mírmann jarlsson tók trú ok skírn af fortölum Hlöðvis konungs fóstra síns. En þeir er ekki vildu undir ganga trúna, stukku or landi, sumir vestr til Spáníalands. Þar réð fyrir jarl sá er Bœringr hét. Hann var víða kunnigr um veröldina af frœkleik sínum í orrostum ok einvígum; en sumir á hendr Hermani í Saxland. Þeir þóttu líkastir um hvatleik. En er Hermann jarl ok Brigida dróttning frágu þau tíðindi, at Mírmann son þeirra hafði við kristni tekit, þá urðu þau ákafliga reið ok hrygg ok sendu þegar menn með bréfum til Frakklands ok fœrðu hánum bréfin. En þessi orð stóðu þar á: Hlöðvi konungi í Frakklandi sendir Hermann jarl ok Brigida dróttning heilsukveðju goða várra. Vér höfum feingit þau tíðindi, er vér viljum varla trúa, at þú hafir felt niðr lög, þau er þú ættir með réttu at hafa ok þínir ættmenn hafa elskat, ok þikkir oss þat mikill skaði er svá vitr maðr skal fyrir svá mikilli villu hafa orðit, at þú hefir fyrirlátit goð vár er vér höfum alla hjálp af tekit. Nú með því at þú vill halda á þessi villu leingr, þá send þú heim ættarskömm þá er illa er at manni orðin þar hjá þér; ok haf ekki annarra manna börn í þessi villu þóat þú verðir sjálfr at undrum. Þat skalt þú ok víst vita, at allan fjandskap þann er ek má draga ok bera þér til ósœmdar ok þínu ríki, þá skal þér heimill vera, ef þú lætr ekki af undrum þessum, er þú hefir upp tekit. En er Hlöðver konungr hafði lesit bréfit, þá lét hann kalla til sín Mírman fóstra sinn ok seldi hánum bréfit ok bað hann lesa, ok þá er hann hafði yfir lesit, mælti hann þetta: Já, sagði hann, slíkra orðsendinga var mér rétt ván at þeim at svá vöxnu máli, ok víst veit ek, at þeim líkar stórilla þat er vér höfum til ráðs tekit hér á Frakklandi, ok þaðan munu vér mega vænta heldr stórvandræða héðan frá en vináttu. Hlöðver konungr svarar: Þú son minn, mant satt segja. En mér er þat þó mikill skaði at láta slíks manns vináttu; ok vilda ek gjarna at vit fyndim til nökkut ráð þat er samþykkt yrði með oss um kristnina. Hvert er þat ráð? sagði Mírmann. Konungr svarar: At vit fengim til þá menn er vitrastir eru í Frakklandi ok fœri þeir til jarls ok teldi fyrir hánum hvat postular guðs ok pápa kenna mönnum, eða jarteinir þær er guð gerði. Mírmann mælti: Þat veit ek at þú26 hefir sét jarl ok bæði þau hjón, en kannt þau ekki; miklu eru þau harðari í sínu lyndi, en þeim megi koma af sinni forneskju; [en þó mátt þú freista27; en lítit mant þú hafa erendit. Reyna vil ek, sagði konungr. Nú var svá gjört. Fóru þeir ok kómu á fund jarls ok kveðja hann vel ok tiguliga. En jarl tók illa kveðju þeirra. Þar váru þeir þá nótt. Um morguninn géngu þeir til móts við jarl ok dróttning ok sögðu erendi þau er konungr hafði boðit þeim. En jarl þagði langa stund ok svarar síðan: Spurt hefi ek þat at Rómverjar hafa viltan Hlödvi konung, ok þikki mér þat illa, at þeir skulu hafa gabbat svá góðan höfðingja ok með svá miklu fári, at hann hefir látit hylli goða várra ok margra vina sinna þeirra er líf sitt vildu leggja við hans nauðsyn; ok fyrir þat er hann hefir fyrstr gengit undir þessi óðœmi á norðrlöndum, þá munum vér Saxar ok Spánverjar ok Einglismenn fara með her á hendr hánum, ok mun hann þá reyna, hvárt sá kristr stendr þá fyrir hánum er nú trúir hann á. En með því at hann hefir spilt okkarri vináttu með svá mikilli heimsku28, þá segit hánum svá, at sá einn skal hánum verri, er meira má en ek ok þeir allir er ek fæ til með mér Hlöðvi konungi til úfagnaðar ok öllum hans mönnum. Síðan bjuggust þeir til heimferðar. En er þeir váru búnir, þá lét Brigida dróttning kalla þá til sín ok mælti: Ekki mun yðr mikit at vinnast yðru erendi. En ek rœdda við jarl í nótt um þetta mál, ok varð ek þess vis, ef Mírmann son hans kœmi til fundar við hann ok telr fyrir hánum, þá er þess meiri ván, at hans skaplyndi mýkist. Segit svá Hlöðvi konungi, at annathvárt mun þat stoða eða ekki. Nú skilja þau ok fóru þeir á fund Hlöðvis konungs, ok sögðu hánum rœðu jarls ok Brigidu dróttningar. En Mírmann var nær ok gat þess at svá nökkut fór sem hann varði.

Cap. VIII. Nú líðr þetta svá fram þar til er konungr kallar til sín Mírman ok mælti: Illa þikki mér er faðir þinn tekr svá þungliga þeim eyrendum er ek lét til hans flytja at næstu, ok er mér þat mikill skaði, ef ek skal heldr eiga af hánum ván fjandskapar en vingunar, ok vilda ek, at vit freistaðim þess er móðir þín lagði til, at þú fœrir at finna hann, ef hann vildi á þín orð hlýða heldr en annarra manna. Veit ek ok öngvan þann er betr kunni at tala um guð sjálfan ok hans stórmerki, en þú, son minn; skortir þik hvárki snild né vizku. Mírmann sagði: Skyldr væra ek til at leggja heil ráð fyrir þau ok svá at fara hvert er þú vill senda mik. En um þat em ek hræddr, at vit hafim ekki þau erfiðislaun, at okkr sé fagnaðr í; en þér skulut ráða. En alnauðigr fer ek, ok illa segir mér hugr um. Konungr spyrr, hversu fjölmennr hann vill vera. Mírmann sagði at hann skal fá hánum C riddara þeirra er frœknastir eru í Frakklandi, þvíat ek veit at nökkut mun háskasamligt verða í þessi ferð. En konungr spurði, hvaðan sá ófriðr mundi koma. En Mírmann vildi þá ekki fleira um tala at sinni. Mírmann jarlsson býr nú ferð sína ok váru til ferðar valdir með hánum þeir riddarar er beztir váru í Frakklandi. En allir váru þeir búnir at fylgja hánum, ok váru allir brynjaðir ok hestar þeirra, ok höfðu gylta hjálma; ok er þeir eru búnir, ríða þeir af Reinsborg, ok mátti langan veg sjá ljóma af vápnum þeirra. Þeir riðu til Vívilsborgar ok þar sem skiptist þýska ríki ok Frakkland, þá bauð Mírmann jarlsson riddurum sínum, at þeir höfði góða vörðu á sér, ok lézt vita at þeir mundi koma í einshverja freistni brátt. Þeir gjörðu nú svá ok váru búnir til bardaga báði nætr ok daga, héldu fram ferðinni ok riðu ofan með Rín þar til er þeir kómu til Megenzuborgar, ok þegar var jarli sagt, hverr kominn var, ok sýndi jarl á sér mikinn hryggleik. En Brigida móðir hans kallar með sér mikinn fjölda karla ok kvenna ok gékk til þess herbergis, er Mírmann son hennar var ok fagnar hánum með mikilli blíðu, ok bað hann ganga at finna föður sinn. Mírmann gékk nú með móður sinni ok mart hans manna ok fyrir jarl ok kvaddi hann. En jarl leit til hans ok svarar öngu. Mírmann mælti: Herra, sagði hann, ek vilda tala við yðr eyrendi Frakkakonungs, þegar tóm er til ok þér vilit heyra. Jarl svarar: Önga stefnu mun ek til þess leggja, þvíat mér er eingi forvitni á. En jarl varð svá hryggr, at hann mælti við öngvan mann á þeim degi. Nú sá Mírmann at jarl var stirðr ok vildi ekki við hann tala. Þá átti hann ráð um, hvárt hann skyldi heim fara við svá búit eða freista at tala við hann, ok þótti hánum hæðiligt at segja þat Frakkakonungi, at hann hefði ekki áræði til at tala við fóður sinn, ok um nóttina dreymði hann at björn einn mikill kom at hánum ok ógurligr, ok réð til hans ok beit hann, ok í því vaknaði hann ok sagði drauminn riddurum sínum ok bað þá herklæðast ok láta búa hesta þeirra. Nú kallar hann á móður sína ok segir at nú vill hann leita til fundar við jarl, ok vil ek, móðir, at þú sér nær rœðu okkarri, ok lát kalla til þá hina vitrustu menn er í eru borg. Ok svá gjörir hon. En þó skalt þú, son minn, varliga mæla, þvíat hann mun ekki blíðliga taka orðum þínum; svá mundir þú ok mœta af mér mörgum hördum orðum fyrir villu þína, ef ek gjörða ekki fyrir ástar sakir við þik. En nú mun ek fátt um rœða, þótt mér liki illa.

Cap. IX. Eptir þetta ganga þau til jarls. En hann var staddr í blóthúsi sínu hjá góði sínu Maúmet. En Mírmann kvaddi XV riddara með sér af sínu liði, ok váru þeir allir brynjaðir ok hann29 sjálfr var í góðri brynju ok sverð í hendi, en hjálm undir mötli, en alla aðra sína riddara bað hann bíða úti hjá hofinu með hesta þeirra búna. Nú géngu þeir í hofit ok settist Mírmann nær jarli ok Brigidu móður hans. En jarl átti sverð þat er Ýlfingr hét; en [þau váru minni til þess30, at sverðit hafði verit þar sem vargagren var nær, ok hafði úlfrinn dregit eitt lík inn í grenit; en sá maðr var gyrðr þessu sverði, ok var af því kallaðr Ýlfingr; ok hefir ekki betra sverð verit með Dyrumdala sverði Rollands. En þetta vápn hefir jarl í hendi hvar sem hann fór; ok nú hefir hann brugðit því til míðs ok bent um kné sér, ok sat nú þann veg með öllu reiðr. En Mírmann jarlsson hefr rœðu sína á þá leið: Hlöðver konungr sendi mik hingat, herra jarl, til yðvars fundar fyrir vináttu sakir ok ástsemdar. Hafi þér þat reynt at hann hefir yðvarr beztr vin verit ok svá vill hann enn vera. En ek veit at þér hafit spurt, at Hlöðver konungr hefir við kristni tekit ok látit af skurðgoða villu eptir boðorðum pápa ok annarra höfdingja þeirra er kristni boða, ok finnr hann þat ok margir aðrir, at þeir hafa leingi á illu staðit ok þjónat stöllum ok steinum þeim er öngvan mátt hafa nema þann er púkinn gefr þeim, en nú með því at hann er sannfróðr at orðinn um þann guð er öllu ræðr ok stýrir, þá vill hann nú hánum þjóna með öllum góðvilja, ok hann sendi yðr orð, herra, með mikilli bœn ok þar með jarlar hans ok barónar, ok allir hinir beztu menn í landinu, at þér skyldut samþykkjast við hann um trúna, þvíat hann veit ef þit fylgit einu ráði, þá munu þit miklu góðu til leiðar koma um guðs kristni. Nú líti þér á nauðsyn yðra ok látit af illu ráði er þér hafit ofleingi elskat ok látit yðr ekki fyrirþykkja, þótt ungr maðr gefi ráð til, þvíat eingi er til gamall gott at nema. Em ek skyldr at snúa áleiðis yðru ráði, ef ek mætta nökkut at gjöra. Nú vænti ek af yðr góðra svara þeirra er yðr mætti langæligt gagn af standa ok Hlöðvi konungi mætti fagnaðr at verða en löndunum snérist til friðar. En jarl þagði langa stund ok mælti síðan: Satt sagðir þú þat, at mér þikkir þú ungr til ráðanna við mik, þóat þú legðir ekki svá illt fyrir mik sem nú gjörir þú, at ek muna fyrirláta Maúmet, goð mitt þat er mér hefir gefit sigr ok heilsu ok mörgum öðrum, ok ek munda gjöra þat umskipti á at þjóna dauðum manni þeim er ekki gat sér forðat, en er31 kallaðr guð. Nú far ekki með þvílíkar fortölur hér fyrir32 frændum þínum, ef þú vill ekki óþrífast, eða ríð heim í Frakkland með villu þína, ok verð því feginn, at þú komist óbarðr í brott. Já, sagði Mírmann, vel þikkir mér þat, at ek verða ekki barðr; man þat ok sumum einum hlýða at berja mik. En þat er þú talaðir um Maúmet, at þat gæfi þér heilsu, þá er slíkt höfuðhégómi, þvíat þat vita margir menn, at sá maðr var í ferð með dróttni várum, er Nículás Athemás hét, en síðan dróttinn lét pínast til lausnar öllu mannkyni, ok sté upp til himna í dýrð sína, þá fór þessi Athemás til Frakklands. En litlu síðar gjörði hann sjónhverfingar með fjandans krapti ok kallaðist guð vera, ok vilti svá þat vesla fólk, at þat trúði á hann ok hefir sú villa hánum illa farit svá víða at náliga er með því allr heimr gabbaðr. En þat skalt þú vita, at öngum má hann heilsu gefa. Fjandinn gjörir vél þessa at yðr: hann kastar á yðr sorgum ok sóttum ok illsku, en þá er þér heitit33 á þessa vánda manns líkneskju, þá lætr fjandinn af at pína yðr, ok þikkir þá sem þetta valdi, er bæði er blint ok dauft. En sá maðr er þér þjónit liggr kvaldr í helvíti ok svá munu allir þeir er hánum þjóna. En jarl svarar af mikilli reiði: Ekki þarft þú at34 svívirða goð vár, þvíat mér þikkir þín trúa ekki betri, er þú trúir á þann mann, er sjálfr lét drepa sik ok svívirða, eða hvat segir þú til þess, hví hann þoldi þá skömm, er þú kveðr hann öllu ráða? Mírmann mælti: Aldri mant þú svá ófróðr, at þú vitir ekki, hvaðan menn eru komnir. Jarl svarar: Vitum vér, at menn eru frá Adám komnir. En hvat grunar þik, hverr skóp Adám? Jarl mælti: Heyrt höfum vér þat, at guð hinn gamli skóp hann. Mírmann mælti: Illa er þat er þú ert ekki svá fróðr um annat sem um þetta; vit þú þat víst, at sjá hinn sami guð skóp alla skepnu, himin ok jörð, menn ok eingla, ok þá er hann hafði eingla skapat35, þá tók einn þeirra sá er virðuligastr var ok reisti öfundarflokk í móti hánum. En er guð sá illsku hans, varp36 hann hánum or himinríki ok varð hann at svörtum djöfli ok þeir allir er hánum fylgðu. Þeim þjóni þér, heiðnir menn. En þá er guð sá skaða þann sem á var vorðinn, þá skapaði hann Adám ok Évu ok setti þau í paradísar sælu ok ætlaði þeirri kyni at fylla þann hlut himinríkis er einglarnir týndu, en báru ekki meiri giptu til, en fjandinn sveik þau ok brutu þau boðorð guðs ok váru í brott rekin or þeirri sælu ok í þessa heimsveröld. Nú méd því at Adám gjörði þá synd er öllum heimi var þyngri, þá varð sá at bœta er öllum heimi var betri; þá sendi guð son sinn or himinríkis hæð eptir flýjanda þræli, at hann stigi yfir þann grimma víkíng er hánum kom í þessa myrkvastofu. En með því at einglar máttu ekki leysa mankynit frá píslum, þá tók guðs son fullan manndóm til lausnar mönnum. En þat skalt þú víst vita, at þessi er allr ein guð ok sá er Adám skapaði; ok hann kendi Nóa at giöra örkina ok gaf hánum líf ok sonum hans ok leiddi Móýses yfir hafit rauða, en skaut niðr Pharaóni konungi, þá er hann vildi eptir þeim fara. Hann gaf styrk Davíd konungi er hann drap Golíam risa. Hann gaf líf Daniéli spámanni þá er hánum var kastat í gróf með VII leónum. Þessar jarteinir gjörði guð fyrir burð sinn. En þá er hann var hér í heimi, þá reisti hann Lazarum af dauða er IV daga hafði í gröf legit ok gjörði vín or vatni at einu brúðlaupi, ok fœddi at einu máli V þúsund manna af fimm hleifum brauðs ok tveimr fiskum; ok margar aðrar jarteinir, er guð gjörði. En í því eðli er hann var maðr tók hann dauða óverðr ok leysti dauða menn frá helvítiskvölum, ok sté yfir djöfulinn er Adám sveik ok lauk upp himinríki. Síðan reis hann af dauða ok sté upp til himna. Síðan gaf hann postulum sínum vald ok styrk til jarteigna slíkra sem urðu í Rómaborg, þá er Símón hinn illi gékk í móti Petro postula ok giörði þá sjónhverfing, at hann fló í lopti með fjandans krapti. Þá bað Petrus at guð skyldi lægja villu hans, ok þá féll Símón ofan ok brast í fjóra hluti, ok lauk svá hans æfi. Svá var ok þá er Zaróes ok Arphaxat géngu í móti tveimr guðs postulum Símóni ok Júda. Þeir dœmdu þá til draps með öðrum villumönnum. En guð hegndi þeim með eldingu ok lauk sva þeirra æfi. En þóat ek telja fár jarteignir þær er gjörði guð bæði fyrir písl sína ok eptir, þá eru bæði margar ok stórar, ok mátt þú gjörla skilja, ef þú vill, at þér hæfir at láta af þessi villu, sem þú heldr á. Ok má þá svá vel fara at þú nýtir af veraldarblóma ok nýtir þó eilifrar sælu37, ef þú snýst til þess guðs er öllu ræðr ok alla gæzku gefr. En ef þú vill í þessu óráði vera til dauðadags, þá launar fjandinn þér þína þjónustu sem öllum öðrum eilifum kvölum ok illsku, þvíat hann hefir ekki annat til en þat [er illt er.38 Þá er Mírmann hafði þetta talat ok mart annat, þá svara jarlar ok barónar, at hann talaði af miklum sannleik.

Cap. X. En jarl var ofmjök illsku þrunginn ok þóttist vera yfirstiginn af orðum sveins. Þá varð hann reiðr ok mælti: Ef nökkurr minn maðr gengr eptir þessa manns orðum, þá skal hann láta líf ok limar. En þú Mírmann, far í brott ok kom ekki í Saxland með þvílíku eyrendi. En ef þú kemr, þá skal ek gefa þér þann reiðskjót er einn hinn versti þjófr á at hafa, ok skalt þú þar á ríða. Mírmann svarar: Margir heita sínum sonum betri gjöfum; þikki mér ok fullgott at ríða heim til Frakklands. En ef ek kem aptr, þá skal flestum þorpkörlum þikkja fullgist þar sem ek kem at garði. En ef ek náir þeim hinum fúlum goðum er þú faðmar, þá skal ek brjóta í sundr hverja spík er í þeim er ok hafa til eldibranda. En jarl brá eigi betr lunderni við þetta mál með þungum fortölum, en hann sprettr upp ok bregðr sverðinu ok höggr til sonar síns. En þat var jafnskjótt at Mírmann sá œði jarls ok setti hjálminn í höfuð sér ok kom í hjálminn ok skaut niðr á hálsbjörgina ok beit hana í sundr svá at í beini stóð sverðit, en riddarar hlupu upp ok vildu stöðva jarl, en eingi gætti sveins. En þar var þó ekki gott at erta illt skaplyndi, þvíat hann var illa beiddr, ok þá hefir Mírmann brugðit sverði sínu fyrr en þeir fyndi, ok hjó jarl banahögg í höndum þeim, ok þrífr Mírmann nú til Ýlfings ok mælti: Ek ætla at eingi maðr sé skyldari at bera þik, Ýlfingr, en ek, með því at jarl skal af þér láta. Ok nú snýst hann út til liðs síns ok stígr á bak39 ok ríðr þegar af borg. En þeir ungir riddarar er mesta elsku höfðu á hánum, fylgðu hánum af borg, ok hörmuðu verk hans, er hann bar eigi betra þol við bráðlyndi föður síns. En Mírmann svarar: Hví þurfti hann at ráða á mik með jafnmikilli illsku, er hann var grimmr sjálfr, en hann hafði þá konu feingit [er ek40 veit mesta ylgi á norðrlönd komit hafa. Þá var hánum þess ván, at hann mundi úlf undir fœða, en ekki hera. En þóat Mírmann mælti þessi orð at þau skyldi leingi uppi vera, þá skildi hann þó glœp sinn ok ofranað41, ok ríða nú við svá búit. En ekki þarf at telja harm þann er í Saxlandi var eptir þenna atburð, látinn jarl, er þeir unnu sem sjálfum sér, ok svá þenna hinn unga mann, er helzti þótti vænligr til góðs, ef ekki hefði hánum þvílík ógipta fylgt, ok þikkir náliga hverr maðr hálfdauðr í því landi. Látum nú dróttningina syrgja ok hennar menn.

Cap. XI. Tökum nú þar til er Mírmant kemr heim í Frakkland. Hann vill ekki segja sjálfr Hlöðvi konungi þessi tíðindi; en hann fregn þó skjótt ok kallar til sín Mírman ok mælti: Ill þikki mér ógipta þessi, er þér hefir til handa borit, ok veld ek ofmiklu af, er jarl réð á þik saklausan, þóat þú stœðist þat ekki er þú várt illa beiddr. Nú munt þú þikkjast hafa látit föðurleifð þína í þessu óhappi, ok því skalt þú taka hér þat er þú vill af löndum ok lausum eyri, ok vér kátr ok vænt hjálpar af guði. En Mírmann þakkaði hánum orð sín ok mælti: Mér þikkir því glœpr minn vestr at hann er svá fátíðr, at menn munu þat hyggja, at eingi maðr muni jafnóvitr komit hafa í veröldina sem ek, er ek bar eigi meira þol við þetta mál. En ek vil yðrum ráðum víst fylgja ok hrinda42 þessum þunga af mér, þóat mér þikki mikils áfátt. Nú er Mírmann með konungi í góðu yfirlæti, ok nú koma njósnarmenn Hlöðvis konungs vestan af Spánía, ok sögðu at Bœringr jarl kallar út óvígan her ok ætlar á hendr Hlöðvi konungi, ok vinna með herskildi Frakkland. En er Hlöðver konungr spyrr þessi tíðindi, þá stefnir hann til sín jörlum ok barónum ok öðrum ríkismönnum ok leitar ráðs við þá. En þeir gáfu allir eitt ráð til, at hann kallaði út her sinn ok fœri í móti Bœring jarl, ok barðist við hann ok yrði þá at því kaupi43 sem mætti ok guð vildi. Nú var svá gjört at konungr kallar út her sinn af Frakklandi ok Flæmingjalandi, ok fara vestr til borgar þeirrar er Gisorðr hét, ok setja þar landtjöld sín ok bíða þá tvær nœtr Bœrings jarls. Þá kom hann vestan með miklum her heiðingja ok setr herbúðir öðrum megin dals nökkurs, ok þegar er ljóst var um morguninn, þá reið Bœringr jarl ok kallar á þá menn er næstir váru, ok segir at hann vill tala við Hlöðvi konung; ok nú var Hlöðvi konungi sagt, ok lét hann búa hesta sína ok ríðr til tals við jarl, ok Mírmann jarlsson reið með hánum, ok tólf váru hvárir; þriggja nátta grið váru sett. Nú ríða hvárir í mót öðrum. En þegar heyra mátti44, kallar Bœringr jarl ok mælti: Spurt hefi ek, Hlöðver konungr, at þú hefir villu feingit af Rómaborgar mönnum, ok þikkir mér þat illa er þú ert svá leiðiliga gabbaðr, svá góðr höfðingi sem þú þikkist vera, at þessi óðœmi féllu á þik; en þat annat, at þú dregr þenna níðing eptir þér, er drepit hefir föður sinn, þann hinn bezta várn vin, er mér þótti ekki verri en faðir minn eða bróðir, ok er þat mest mitt eyrendi hingat í Frakkland at hefna hans; ok eru II kostir, annathvárt at þú skalt45 fá þenna inn illa mann í mitt vald; ella skal ek reka þik or Frakklandi eða með öllu af lífi taka, ef Maúmet, guð várr, vill duga. En Hlöðver konungr svarar: Ekki hefi ek til þess gjört, at þú herir land mitt. En þar er þú beiðist, at ek gefa upp Mírman fóstra minn, þat skalt þú ekki af mér fá, þvíat ek vil heldr liggja hér eptir á þessum velli með dreingskap en láta hann við ósœmd. Bœringr jarl mælti: Hverr er sá maðr hér með oss er þetta hefir gjört, ok sýnit mér hann, þvíat ek vil tala við hann. Mér er hann sagðr mikill áburðarmaðr. En Mírmann var nær staddr ok mælti: Hér er sá maðr er þú spyrr at; hvat vilt þú við mik tala? Bœringr jarl mælti: Ef þú ert nökkurn hœfr með öðrum riddurum, þá kom þú hingat í morgin í sólarrod ok ríð til einvígis við mik. En mik grunar at þér verði hér annat fyrir grönum en kyssa Katrín dróttningu í eplagarði sínum, ok víst skal ek eigi fyrr af Frakklandi fara en þér er launat níðingsverk, er þú drapt föður þinn, hinn bezta minn vin. Mírmann svarar: Ekki kann ek því illa, þótt þú lastir þat er illa var gjört; þeim manni varð ek þar at skaða, er óskapligt var ef gipta hefði fylgt, ok vil ek þat mál hvárkin verja með vápnum né orðum, nema þat legg ek á miskunnardom allmáttigs guðs, er ek vil þjóna. En er þú stefnir mér til einvígis, þá veit ek at ek er illa til fallinn fyrir sakir aldrs lítils ok kunnustu við slíkan berserk sem þú ert. En með því at ek er mjök sakbitinn ok þarf ek at guð leysi líkam minn, ef hann lætr mik lifa46, skal ek koma at vísu til fundar við þik. En Bœringr jarl var feginn mjök ok [fór nú heim47 til herbúða sinna. Hlöðver konungr mælti við Mírman: Bratt hefir þú [nú, fóstri, álítit48, þvíat þat er allkunnigt, at eingi maðr er frœknari en [þessi jarl49. En þú ert [á ungu50 aldri ok ekki vanr bardögum, ok þikki mér illa, er þú leitaðir ekki ráðs við mik. Mírmann sagði: Mér þikkir líf mitt öngu neytt at svá búit, ok skal [annathvárt at ek skal51 batna nökkut eða ek vil at öngum kosti lifa. Nú líðr nótt sú ok er Hlöðver konungr í52 mikilli áhyggju ok svá allr herrinn, ok þótti öllum þessi maðr látinn. Um morguninn þegar í dagan stóð Hlöðver konurigr upp ok Mírmann ok lesa tíðir sínar, ok síðan létu þeir syngja messur53, eina de spiritu sancto, ok de sancta Maria ok de omnibus sanctis. En síðan herklæ[ddist Mírmann54 ok gyrði sik sverðinu Ýlfingi. Hlöðver konungr herklæddist ok allr herrinn ok ríðr með [hánum til vígvallar55. En Bœringr jarl var þar kominn ok með hánum XVIII þúsund riddara ok mikit fólk annat af Spánía, ok var ógurligt at heyra þýs þeirra ok vápnabrak. En þegar Bœringr sá Mírman, kallaði hann hárri röddu: Er þér alhugat, Mírmann, at eiga vápnaskipti við mik? Mírmann svarar: Ef guð vill sem ek, þá reynir þú þat, þá er sól er í miðju landsuðri. Þá mælti Bœringr jarl: Hverju treystir þú, ungr sveinn, er þú þorir at berja við mik? Lát heldr af þínum56 hégóma ok villu ok snúst til Maúmet. Far síðan með mér ok mun ek gjöra þik mikinn mann í ríki mínu ok hjálpa svá lífi þínu. Mírmann svarar: Ekki em ek gamall [né vanr57 bardögum. En ek treystumst afli allmáttigs guðs þess er styrkti Davíd ungan [í stríði58, þann er litlu áðr geymði sauða föður síns, ok eptir þat drap hann risa þann er Golías59 hét ok varð konungr yfir Jorsalalandi. En er þú, Bœringr, býðr mér veg ok þessa heims sœmd, þá finn ek at komin er yfir þik ógn ok hræzla ok er sá hinn vandi Maúmet til einskis fœrr at duga þér ok ekki munt þú sigrast í degi. Bœringr jarl varð æfar reiðr við orð hans ok sat á hesti þeim er Marmori hét. Eingi hefir hestr verit betri fyrir norðan Grikklandshaf. Ok nú lýstr hann hestinn sporum ok reið at Mírman, en hann sat á hesti er [hann kallaði60 Bévarð61, er móður hans hafði sendr verit af Ungaralandi. Sá var mikill ok sterkr. Hann reið þá í móti Bœringi jarli ok söng vers þetta er Davíd orti í psaltara: Deus judex justorum et patiens, nunquam irascere per singulos dies. Þetta þýðist svá: Heyr þú, guð réttlatra manna62 styrkr ok þolinmóðr, ekki reiðst þú oss fyrir sérhverja daga. [Síðan hleypir hvárr sínum hesti ok63 leggr Bœringr jarl spjóti í skjöld Mírmans ok í gegnum skjöld hans ok brynjuna ok undir64 höndina ok barg þá guð at ei tók líkam hans. Mírmann lagði þá spjóti sínu til jarls, en spjótskapt brast í sundr. Þar verðr jarlinn feginn ok verðr hraðmæltr ok sagði: Þess gat ek at þú mundir ei kunna þik sjálfr, ok var sem ek vánaði, at þér mundi ei til takast við mik, ok reið á spjótit ok hugðist hafa lagt hann í gegnum. Mírmann mælti: Sé þú fyrir, at þú verðir ei ofbrátt feiginn, ok erum vit enn varla skildir, ok tók þá Ýlfing ok hjó til jarls ok tók sverðit fyrst hjálminn ok rendi síðan ofan á hálsbjörgina, ok tók hana í sundr, ok höndina með öxlinni, ok féll allt saman til jarðar65. Jarl sótti blóðras ok ómeginn, ok sté hann þá af hesti sínum ok mælti: Illt goð ert þá, Maúmet, ok eingi maðr skyldi á þik trúa. Þat hefir þú ofseint fundit, sagði Mírmann, ok hjó þá til hans svá at sér fór hvárt, höfuð ok bolr. Síðan sté Mírmann á bak hesti þeim er hann hafði átt, en sveinar hans tóku Bévarð. En er heiðingjar sáu fall jarls, þá flýðu þeir óttafullir, ok fór hverr sem mátti. En Hlöðver konungr ok Mírmann jarlsson ráku flottan um dagleið ok drápu mörg hundruð riddara. Ok síðan snéru þeir heim aptr í Frakkland ok höfðu aflat sér mikils fjár ok ágætis ok þökkuðu allmáttigum guði þetta herfang ok sigr. Mírmann jarlsson huggaðist ok mjök af harmi sínum, þvíat hann sá at guð vildi enn þiggja hans þjónustu þótt hann væri syndugr.

Cap. XII. Nú líða eigi langar stundir áðr en Hlöðver konungr gefr Mírman jarlsnafn ok þriðjung alls Frakklands. Ok nú er hann hefir þessa gjöf þeigit, þá gjörðist hann mikill sœmdarmaðr. Hann var blíðr við fátœka menn ok huggaði þá miskunnsamliga, en stórgjöfull við ríka menn, ok leið þetta nú svá nökkura vetr. Þat er nú því næst, at sendimenn kómu af Saxlandi til Mírmans jarls ok fœrðu hánum eitt bréf. En hann kendi þar insigli móður sinnar. En þetta stóð á bréfinu: Mírman jarli sendir Brigida kveðju þess guðs er þú trúir á ok svá sína. Undarligt þikkir mér þat, er þú vilt eigi koma á minn fund svá mikla hörmungu sem ek hefir beðit. Ok ef þú vildir gleðja mik með þínum orðum, þá munda ek burt kasta mínum vandræðum. Finn ek þat nú ok síðan þú sigraðir Bœring jarl, at guð sá er vér trúum á er lítils verðr, ok vil ek láta af þessari villu ok fara í burt með þér til Frakklands, ef lýðr þessi vill undir kristni ganga ok yðvarri trú játa, en allt þat sem ek hefi saman dreigit, þá skal þat á burtu búit ok með mér til Frakklands flutt verða; ok bíðr hann nú þar fyrir at hraða ferð sinni ok sín vitja. [Við þessa orðsending verðr Mírmann glaðr, en grunar þó at ei muni allt svá búit, ok sýnir Hlöðvi konungi bréfit. Konungr fagnar því ok eggjar fram at halda, en jarl svarar at : Þat væri gott at gjöra ef til góðs kœmi, en annat munum vér sanna um síðir. En með því konungr trúir hennar orðum ok hvetr Mírman jarl, þa var hann66 fúss at freista, ok býr nú ferð sína ok ríðr til Saxlands, ok léttir ei fyrr en hann kemr til Megenzuborgar. En þá Brigida dróttning fréttir þetta, þá gékk hun í móti hánum ok fagnar hánum einkar vel, ok bað hann heilan heim kominn, ok leiddi hann í höll föðr síns ok setr hann í hásæti ok sýnir á sér mikla blíðu, ok Mírmann gjörir ok svá í móti, ok var þar dýrlig veizla þann dag. Líðr nú dagrinn ok nóttin, ok um morguninn, er Mírmann var klæddr, var kölluð þangat móðir hans, ok leitaði eptir vilja hennar ok bað at þau orð skyldu haldast er hánum váru gjör. En hun svarar: Ek vilda, son minn, at þú værir hér í landi nökkur misseri ok kannaðist við frændr þína ok landslýð ok vissir at þeir vildi láta at orðum þínum. En ef þat stoðar ekki, þá vil ek fara með þér sem ek hefi ætlat. Jarl svarar: Ekki sýnist mér þetta ráð af því at ek veit, at þú vilt til þess dvelja mik, at ek skuli samþykkjast heiðni yðvarri; en þat gjörir ekki fyrir mér at telja. Tak nú heldr mitt ráð ok bú ferð þína, móðir, ok lát af illu ráði, en ek skal gjöra þína sœmd í alla staði. En þegar hon sá at hann var staðfastr ok hlýddi ekki hennar ráðum, þá snéri hon svá til, at hon vildi allt þat halda er hon hafði hánum heitit. Ok nú sýnir hon hánum fjárhluti ok gersemar þær er þau skylda í burtu hafa ok með sér, ok var þat allt búit þann dag. En um morguninn, er ljóst var orðit, þá spurði jarl ef hon hefði nú sagt til fjárhluta þeirra er þau áttu. Já, sagði hon, allt hefi ek sýnt nema ölgögn þín, ok skulu vit nú ganga þangat. En þá leiddi hon hann inn í steinhús eitt. Þat var gjört í jörð niðr ok var í bjórr ok vín. Ok þar var annat hús yfir uppi, ok váru þar öngvar dyrr á nema gluggr á gólfinu ok féll þar hurð fyrir. En þar var stigr niðr fyrir glugginum í vínhúsit. En er þeir koma í vínhúsit, þá leit jarl um sik ok sá, hvar ker eitt stóð ok lét í kerinu sem þá er gjörð væri í; ok spurði jarl hví þat sætti. Ek lét blanda mjöð lítinn, sagdi hon, af því at þat er heilsamt at drekka fyrir mat. En þeir riddarar er fylgðu jarli kváðust drekka vilja. En sveinn einn var með henni af Ungaralandi. Hon mælti þá við hann svá at þeir skildu ei. Hón gékk þá upp í stigann ok tók skál or lopthúsinu ok seldi sveininum. En hon stóð í stiganum67 við glugginn. Sveinn sókti í skálinni ok gjörði mark hins helga kross yfir augum sér ok drakk síðan. Ok þegar var sem vatni köldu væri helt yfir hann, ok fann hann þegar at gjörningar váru í drukkinum, ok þá mælti hann: Eigi hefir nú þessi verit móðurligr drykkr, er þú hefir mér gefit ok skipti guð með okkr, ek vilda fylgja þér til himnaríkis ok eilífs fagnaðar. En þú hefir getit mér vanheilsu ok veraldar skömm. Hun svarar: Þess varstu af mér verðr; þú fyrirkomst öllu68 mínu yndi er þú drapst jarl, bónda minn, en níddist á föður þínum ok vildir þú ei hugga mik með því at vera hér hjá frændum þínum ok bœta því yfir við oss öll saman. Nú er því betr at ek hefi hefnt jarls ok hafði ek hvárki við sverð né spjót. En þat hlægir mik at Katrín dróttning í Frakklandi mun lítit augnagaman af þér eðr þú af henni. Ok eptir þat gékk hon sjálf upp í lopthúsit ok lét falla aptr hlemminn, ok skildust þau þar mœðgin með mikilli hörmung. Mírmann jarl gékk nú í brott ok sté á hesta sína ok allir hans menn ok riðu heim í Frakkland. En hvárn dag frá öðrum kennir hann meir vanheilsu á líkama sinn, þvíat hörundit þrútnaði ok blánaði, ok hafði hann þá sótt feingit er lepra heitir á latínu, en líkþrá á vára tungu. En augu hans váru svá fögr sem áðr höfðu verit, ok fann hann at þat olli er hann gjörði mark hins helga kross yfir augum sér, áðr hann drakk, ok aldri spiltust augu hans.

Cap. XIII. Koma þeir nú heim til Reinsborgar ok var nú bæði at konungr sér ok spyrr þessi tíðindi, ok kann hann því svá illa, at hann gáir varla lands at gæta né annarra hluta. Hann lætr senda eptir læknurum þeim er hann vissi bezta, ok vænti hann at þeir mundu vinna hánum nökkura hjálp. En hvat sem at var gjört, þá fekkst á við þat allt. Hlöðver konungr vill eigi at síðr, at Mírmann jarl siti í hásæti hjá hánum, þóat ógurligt gjörðist hans mein. Nú bar svá at einn dag, at þau sátu yfir borði, at dróttning mælti við konung: Kynligr er síðr þinn, at þú vilt hafa svá vanheilan mann svá nær þér sem jarl er, ok skyldir þú at þér hyggja, þótt þér sé mikil elska á hánum, at þú gjörir ei mein sjálfum þér. Konungr mælti: Ei mælir þú þetta sem mik varði. Ek vissa fyrir skömmu, at þér þótti jarl ei ofnær þér. En með því at hann þarf nú miklu meir þinnar vináttu en minnar í sínum sjúkleik, þá láttu hann nú þess njóta at þú unnir hánum þá mikit er hann var heill. En henni varð ekki fyrir um svörin, nema hana setti dreyrrauða fram. En jarl heyrði hvat þau rœddu, en þau hugðu ei þat.

Cap. XIV. Líða nú fram fáir69 dagar áðr Mírmann jarl talar við Hlöðver konung: Herra, sagði hann, þér hafit mikla gæzku við mik sýnt síðan ek kom í Frakkland, sem guð þakki yðr. En þóat vili yðarr sé jafn við mik, þá verðr yðr ekki at okkrum samvistum útan harmsauki. Enda vil ek nú í brott fara, fóstri minn, ok lifa þar þá stund sem guð vill, er eingi kennir mik. En þá stund sem ek dveljumst, skal ek vera í einu húsi. Konungr vildi at hann væri í hásæti hjá hánum. En Mírmann kvað dróttningu ei skyldi fá af því meinsemi. Svá er nú gjört sem hann vildi, ok lætr konungr nú eitt herbergi ágætt með mörgum gersimum. Þangat fór nú Mírmann jarl ok sveinar tveir með hánum, er hann trúði vel, ok hétu Guðifrey ok Rogérus. En eingi maðr kom til þeirra nema konungr. Hann var optliga á tali við Mírman. Nú líðr svá stund nökkur, ok eitt sinn rœðir Mírmann við konung: Nú skalt þú segja sótt mína einkar mikla, ok á VII nátta fresti skaltu segja andlát mitt ok svá gjöra kistu, ok útferð mína vil ek at þú gjörir í alla staði sœmiligsta. En ek gjöri þetta fyrir því at menn munu meir harma dauða minn hér í Frakklandi ok svá biðja fyrir sál minni rœkiligar en þeir spyri til or öðrum löndum. Nú gjörir konungr svá sem Mírmann vildi, lét nú gjöra líkkistu, ok eptir þat býr hann hana sjálfr, ok síðan er þessi líkferð búin með hinni beztu virðing. En Mírmann var í leyni ok þessir tveir sveinar með hánum. En ekki þarf at segja meira frá harmi þeim er varð í Frakklandi; en var við þessi tíðindi grátr ok harmr eptir þenna hinn göfga jarl Mírman. Nú líða þrjár nætr áðr Mírmann er búinn or borginni ok þeir tveir sveinar er fyrr váru nefndir. Konungr sjalfr býr um nátt ferð hans ok svá ríðr hann brutt or borginni. Hann reið hestinum Marmora ok hefir sverð sitt Ýlfing. Sveinarnir hafa ok góða hesta. Þeir höfðu mikinn fjárhlut með sér í gulli ok silfri. Konungr sjálfr fylgir hánum út af borginni. Þeir ríða nú um nœtr jafnan, en sofa í leynum um dag. Svá fara þeir suðr til Mundíufjalls, ok eingi maðr kendi þá, ok nú koma þeir í Lunbarði, ok ríða nú um daga. Ok er spurt er, hverr sá er hinn vanheili maðr, þá nefnist hann Justínus, ok hafi verit riddari konungsins í Frans. Ok nú fara þeir til Rómaborgar ok þaðan út á Púl, ok létta eigi fyrr en þeir koma til Salernisborgar, ok tóku sér þar herbergi at eins ágæts manns ok váru þar um nóttina. En um morguninn er tíðum var lokit, spyrr Justínus, hvar þeir læknarar váru í borginni, er mönnum varð mest hjálp at. Bóndi svarar at þar var einn gamall maðr sá er Martínus hét, ok vænti ek, at hann muni heilráð fyrir þik leggja. En Justínus gékk til hans ok spurði hvat ráða hann gæfi til um hans meinsemi. En Martínus leit á hann ok mælti: Illa er þat, son minn, er þú skalt þessa vanheilsu hafa, svá fríðr maðr sem þú hefir verit, en mér sýnist svá sem þú hafir gjörningum orðit, ok veit ek ei þann lækni er þér meigi bót vinna. En ráð er þat eitt er ek vil ráða þér. Cecilía heitir dóttir konungs í Sikiley, ung at aldri, en hon er hinn mesti læknir ok öngvir standast henni, ok hon hefir guðs gjöf með sinni lækningu. Ok hvergi veit ek þér hjálpar ván með guðs miskunn, nema þar, ok kalla ek ráð at þú freystir þess. Nú skiljast þeir, ok ferr Mírmann út at sundinu ok fá sér þar skip út yfir sundít. Sikiley er svá nökkut við sem Ísland. Vilhjálmr konungr var þá í borg Valerína, er höfuðborg er í því landi harðla langt frá sjó. Jungfrú Cecilía var fögr ok nattúrliga sköpuð svá at eingi fannst hennar jafningi. Hon hafði ok allskyns íþróttir numit þær er kvennmann prýddu, en eina íþrótt kunni hon þá er lítt var við kvenna sið. Hon hafði vanda sik við burtreið sem karlar. En þó vissu þat fáir menn, þvíat hon lék í skógi í karlmanns klæðum at fárra manna vitorði. En því gjörði hon svá, at guð er alla hluti veit, fyrir vissi, at hon mundi þess þurfa áðr lýki.

Cap. XV. Nú er at seigja frá ferð Justínus. Hann sótti upp til borgar ok spiltist nú svá mikit hans megin, at hann mátti ei ganga ok varla á hesti sitja. Nú koma þeir í borg ok taka sér gott herbergi at eins bónda ok váru þar um nóttina. Ok nú spyrr Justínus í hvert musteri konungs dóttir géngi til tíða. En bóndi vísaði þeim ok fara þeir þangat, ok settist Mírmann niðr. Er þeir höfðu litla hríð setit, sjá þeir ferð konungsdóttur, þvíat henni fylgði mikill flokkr kvenna ok karla, ok fjöldi leikara fóru fyrir henni bæði hörpur ok gígjur ok allskyns streingleikar. En er konungs dóttir kom mjök at musterinu, þá settist Mírmann beint í kirkjudyrrnar. En hon nam þá stað. Mírmann mælti þá: Frú Cecilía konungsdóttir, ek hefi spurt at almáttugr guð hefir gefit þér krapt ok skilning til lækningar. Nú kalla ek á þik í þess guðs nafni, ok bið ek þik at þú freistir, ef hann lofar at líkama mínum verði nökkur hjálp at þínum höndum. En hon sá til hans ok mælti: Með því at þú hefir svá mikit efni í bœnarstað þínum, þá þori ek eigi at sýnja þér, hvat guð vill at þínu máli gjöra. Þá talaði hon við mann einn ok bað fylgja þeim í þat herbergi sem hon kvað á. Ok nú kómu þeir þangat ok váru þar70 fáir menn ok vanheilir allir ok ríkra manna synir þeir sem váru þar. Nú váru þeir þar um stund, ok nú kemr Cecilía konungsdóttir til þeirra ok var henni þar vel fagnat sem ván var, ok þegar snýst hon þar at sem Justínus var, ok settist hjá hánum ok spyrr svá: Hvert er nafn þitt, góðr maðr, eðr hvaðan ertu? Hann svarar: Ek heiti Justínus, en faðir minn er enskr af ætt ok hefir verit í hirð Frakkakonungs ok hafði þá iðn at hann gætti hesta hans, Frakkakonungs hinna beztu, ok var ek þar ok þjónaði föður mínum. Þat sé ek, sagði hon, at Frakkakonungr hefir dýrliga menn, ef slíkir eru hestasveinar hans sem mér lízt sem at þú hafir verit. Ek veit, jungfrú, sagði hann, at þér hafit sét á bókum, at heiminum er svá farit at menn verða bjartari at yfirlitum norðr í löndum en suðr hingat undir sólina. Ek veit, sagði hon, at svá er; en hvat var tíðinda í Frakklandi er þú fórt þaðan? Þar váru eingi önnur tíðindi en þat jarl Mírmann andaðist litlu áðr en vér fórum heiman. Spurt höfum vér þat, sagði hon, at hánum var fyrirgjört, ok var þat illa um svá hraustan mann ok góðan riddara, er slík ógipta skyldi til falla. Nú reynir hun sóttarfar hans sem læknar eru vanir, ok síðan mælti hun: Mér sýnist svá sem þú munir fyrir gjörningum hafa orðit, ok mun þat í drykk verit hafa. En þar af hefir kveikzt í kviði þínum sá illskukraptr, at hann má líkari þikkja ormi en maðki, ok blæss hann ok angrar allan þinn líkama, ok ei mun hánum auðkomit ur því bœli sem nú hefir hann, nema hánum bjóðist annat herbergi; eðr hverja öfúsu mundir þú fyrir kunna þeim er þat gjörði? Hann svarar: Ek veit at þat mun eingi gjöra. Nú dvelr hann þar, ok lætr hun búa hánum drykki þá sem henni líkaði. Ok er þat er til búit, ferr hun sjálf með hánum í eitt lítit herbergi ok einn sveinn sá er henni þjónar, ok síðan tók hun sjálf drykkinn ok bar at hánum ok mælti: Svá mun nú fara, Justínus, sem ek hefi sagt þér, at þetta kvikindi mun ei fara þaðan sem nú er hann, nema hánum bjóðist annat herbergi í at fara. Nú þegar þú hefir tekit drykkinn, þá skulum vit saman leggja munna okkra, ok væntir mik at þetta illkvikindi renni upp í háls þér ok fram í munn mér; þá tak þú þann hlut með tönnum, er at þér veit, en ek mun leita at geyma þess er at mér er, ok verði nú vili dróttins míns. Nú tók hann við drukknum ok drakk, ok vánum bráðara fann hann at illskukvikindi rendi í háls hánum ok lá þar um stund, en hun mælti til hans nökkur orð ok sœrði hann í nafni dróttins Jesú Krists hins krossfesta at fara þá leingra. En þau lögðu þá saman sína munna. En þetta illkvikendi varð at hlýða orðum hennar ok guðs vilja, ok rendi hann þá í munn henni. En hann beit þá í sporðinn, en hun geymði höfuðhlutinn, en hun hélt á knífi ok hleypti í sundr ormínum í millum þeirra, ok tók nú þegar báða hlutina ok kastaði í eld. Þá mælti hun: Hvat ætlar þú, Justínus? hversu margar unnustur þú átt þær í Frakklandi, er slíkt mundi við þik gjöra? En hann var þá svá matlítill, at hann mátti öngu svara. Nú hét hun smyrja hann með þeim jurtum, er balsamum heitir, ok síðan sléttist hörund hans dag frá deigi.

Cap. XVI. Þessu næst er frá því at seigja einhvern dag, at Cecilía konungsdóttir kom í herbergi til Justínus ok lét kalla hann til sín ok mælti: Hversu er nú megin þitt, Justínus? sagði hun. Þat er nú guði at þakka ok þér, konungsdóttur, at ek er nú heill sem þá er ek var bezt heill. Konungsdóttir svarar: Þá þikki mér sem vel dragist áleiðis. Hvat viltu nú at hafast, Justínus? Hann svarar: Mun þat ei líkast at fara heim til Frakklands ok vera þar með féðr mínum, þvíat hvárki skortir mik þar mat né klæði? Hun mælti: Þat lízt mér at þú skundir ei svá skjótt frá oss. Mun ek heldr biðja föðr minn, at hann dubbi þik til riddara ok vert hér með oss þessa XII mánuði, þvíat hers er ván á hendr föðr mínum, ok er þat því mannligt at verða oss at því liði er þú mátt. Justínus spyrr, hvaðan þessa hers er ván. Hun svarar: Konungr heitir Lúcidaríus ok ræðr fyrir því landi er Dánubíum heitir. Hann er heiðinn ok harðr í bardögum. Þessi konungr gjörir föðr mínum kosti tvá, at hann gipti mik hánum eðr berjast við hann at öðrum kosti. En ek vil heldr deyja en ganga af trú minni ok vera með heiðnum mönnum. En er Justínus vissi þetta, var hann fúss at dveljast, ok gjörðist Justínus nú riddari Vilhjálms konungs ok finnst öllum mikit um fegrð hans ok ei minst konum. En hann hafði atgjörfi sína lítt við veðri ok rœddi um flesta hluti fátt. Ok líðr nú svá þessi vetr.

Cap. XVII. Fra því er nú at seigja, at riddarar hafa mælt turniment sín í milli, þeir norðan af Rómaníu við þá í Sikeley ok Púli. Nú búast riddarar Vilhjálms konungs. Þá gékk Justínus til Cecilíu konungsdóttur ok mælti: Forvitni er mér á, mín frú, sagði hann, at sjá turniment þetta, ok vilda ek at þú bæðir föðr þinn at hann lofaði mér at fara. Hun svarar: Ef þú hefir nökkut traust á riddaraskap þínum, þá má til þess mæla, en ef þat er ei, þá vertu heldr heima, því ek veit ei hverr þik leysir, ef þú verðr tekinn. Ek mun ætla mitt mál ok leita þeirra er léttastir eru ok vita, of ek finn nökkut þat grey at ek geti af baki stungit. Gjör sem þér sýnist, seigir hun, en ekki hvet ek þik. Ok nú lætr hann gjöra sér stöng digra svá at ekki þótti þess líkligt, at þat mætti burtstöng vera. Ok þá spurðu menn, hvat sá forkr skyldi. Rógérus svarar, at þeir skyldu þar á bera hey til hesta sinna. Nú finnast þeir hjá borg þeirri á Púli er Kapra hét, ok var þar nú kominn mikill fjöldi riddara af Rómverjum ok svá annarra manna. En jarl var fyrir þeim Rómverjum sá er Placidus hét; hann var beztr riddari af Rómverjum. Hann reið ekki í turniment nema þeir lofuðu er til móts váru. Þat váru lög þeirra, ef riddari reið annan af baki, þá skal sá leysa sik er af baki var riðinn með fé; eingi skal þar rétt á sér taka hvarskyns sársauka sem hann fær. Nú leitar Justínus at í hljóði hverir þekti þá Rómverjana, er ríkastir væri, ok bað at þeir segði hánum til þeirra. En hann sat á hesti sínum Marmora. En nú kom fram riddari sá er Flórentíus hét; hann var af borg þeirri er Tusculána heitir; hann var mikils háttar maðr ok auðigr at fé. En þegar Justínus sá hann, reið hann þvers á hann ok lagði stönginni við síðu hánum, svá at fœtr vissu upp á hestinum, en höfuð niðr á riddaranum. Ok nú hlaupa at sveinar Justínus ok grípa Florentíum ok hest hans ok leiða til landtjalda. Nú riðust þeir at œfar fast ok brutu burtsteingr sínar, en Justínus reið at þeim riddara, er Almákus hét; hann var af þeirri borg er Smáterra heitir, en Norðmenn kalla Sútaraborg. Því næst feldi hann þann71 Valternir hét; hann var af þeirri borg er heitir Leópandens, en Norðmenn kalla Hangandiborg. En síðan reið hann út ur leiknum ok leyndist þar til þeir vísuðu hánum, hvern hann skyldi af baki stinga. Nú þóat ei sé nefndir fleiri en þessir þrír, þá feldi hann þó XV þá sem mestir þóttust ok ríkastir af Rómverjum, ok fóru allir heim með hánum til landtjalda. En er Rómverjar kómu til tjalda sinna um kveldit, þá var mikill kurr í liði þeirra, ok þóttust mikla sneypu farit hafa um daginn. Placidus jarl spurðu hví þat sætti, en þeir urðu varla á eitt sáttir. Sumir sögðu at einn maðr hefði felt þá alla, en sumir sögðu þat ei vera. En Placidus jarl svarar: Sannfróðr skal ek at því verða áðr annarr aptan komi. Ok um morguninn ríða þeir til leiksins hvárirtveggju ok héldust á œfar fast. Nú kom fram riddari sá er Petrus hét; sá var beztr riddari með jarli, ok þegar Justínus sá hann, lagði hann burtstöng sinni undir hönd hánum svá at hærra fóru fœtr en höfuð. Þá reið hann af baki þann mann er Maríus hét. En eptir þat tók Justínus at skipta klæðum ok hestum, ok hugðu þá margir at ymsir væri menn ernir. Svá lýkr nú þann dag, at Justínus hefir af baki felt ok höndum tekit XX riddara þá er allir váru miklir höfðingjar. En Placido jarli líkaði illa þessi svívirðing ok lætr nú leita um, ef þeir vildu lofa hánum at ríða í leikinn. Nú mæla sumir í móti. Justínus mælti: Hví skal ei lofa jarli at ríða í leikinn, með því at þér hafit tekit fyrir hánum marga riddara, en látit fá? Þá varðar ei þóat hann vinni af yðr ok jafni svá riddurunum saman, ok er þó ei illa at sitt hafi hvárir. Svá lýkr nú at jarli var lofat at ríða í leikinn. Ok nú búast þeir til leiksins, ok þegar jarl kom fram, kallar hann til þeirra ok mælti: Ef einn yðar hefir fyrir mér flesta riddara felt, þá skýt ek því á trú hans, at hann gangi í gegn ok ríði við mik, ef hann þorir. Justínus mælti: Hér er sá riddari er þú spyrr at. Já, já, sagði jarl. Hvert er nafn þitt eðr kyn? Hann svarar: Ek heiti Justínus ok er ek barnfœddr í borg þeirri, Salestra hét á Bolgaralandi. Jarl mælti: Býst þú við nú, ok vil ek freista hve góðr riddari þú ert. Justínus svarar: Ek er nú búinn þegar þú vilt, ok laust nú Marmora hest sinn sporum ok lagði stönginni í södulbogann fremra ok hann í sundr ok svá í lær jarli, ok hóf hann upp ur södlinum svá at fjarri kom hann niðr á vellinum, en sveinar Justínus tóku þegar jarl. En riddarar jarls höfðu gjört ráð at hefna hans, ok riðu fram C riddarar ok lögðu til hans svá sem við kómust, sumir í skjöldinn, sumir í hestinn undir hánum. En Justínus sat svá fast at hann bifaðist hvergi ok var þat ei undarligt, þvíat eingi riddari hefir betri verit á norðrlöndum fyrir utan Rollant systrson Karlamagnús keisara. En svá lýkr með þeim þann dag at Justínus vinnr af þeim XV riddara ok um fram jarl, ok hafði hann þá unnit fimtigi riddara. En þar váru með Rómverjum klerkar tveir er verit höfðu í skóla á Frakklandi; en er þeir undruðust afl hans ok reið, þá svöruðu þeir: Þér þurfit þetta ei svá mjök at undrast, þvíat vér þekkjum þenna mann, hverr hann er, sögðu þeir; þar er Mírmann jarl. En þeir hlógu mikit at þeim ok sögðu þá at illr var þeirra hlutr, ef dauðir menn skulu sigrast á oss, ok göbbuðu þá svá at þeir urðu því fegnir er þeir þögðu.

Cap. XVIII. Justínus ferr nú heim ok þat lið er hánum fylgði. Ok var þetta nú frægt, hversu þeim hafði leikrinn tekizt. Ok er Justínus hefir heima verit um hríð, þá kom konungsdóttir í herbergi hans ok mælti: Algóðr hestasveinn var faðir þinn er hann kendi þér svá vel at ríða. Þess nýt ek at þín, konungsdóttir, at þú hefir allskostar góða hönd á mik lagt, einskis þótti um reið mína vert þá er ek var heima í Frakklandi. Nú koma þeir af Rómaníu ok leysa út bæði jarl ok aðra riddara þá er teknir váru; ok váru sumir leystir með C marka, en sumir með LX marka eðr fimmtigi marka. En Placidus jarl var útleystr með CC marka. Ok varð þat alls er hann tók í lausnina X þúsundir marka; ok er þat mál manna at ei hafi fleiri skotpeningar unnir verit í leiknum. Nú þótti Cecilíu konungsdóttur bæði illa ok undarliga er hun skyldi ei vita hverr þessi maðr var er svá mikit snildarbragð gjörði. En vita þóttist hun at hann var annarr en hann sagði.

Cap. XIX. Þat er nú at seigja eitt sinn at konungsdóttir kom í herbergi til Justínum ok lék hann at skáktafli. Nú spyrr hon, hvárr bezt leiki, en þeir sögðu sem satt var, at Justínus lék bezt. Þá skulu vit leika, sagði hon. Þér skulut því ráða, konungsdóttir, segir hann. En þat hefi ek heyrt sagt at ei sigrist almargir við þik í taflinu. Kom þú til mín, sagði hun, í morgin at prímamáli. Ok nú gjörði hann svá, ok tóku þau nú at tefla ok líðr svá til miðdags, ok var þá ekki vænna til lyktanna en áðr. Þá mælti Justínus: Mun eigi mál at ganga til matar? Nei, sagði hun, tefla skulu vit enn ok reyna meir. Ok nú tefla þau þar til er hringir til nónu. Þá mælti Justínus: Frú, sagði hann, vili þér ei ganga til kirkju? Tefla skulu vit enn, sagði hun. Ok er þau hafa leikit um hríð, þá vinnr hann af henni riddara, ok nú sér hun at hon mun eigi sigrast í taflinu. Enda vildi hun gjarna vita hverr hann væri. Hun tók svá til orða: Þat ætla ek, seigir hon, at menn leiki vel tafl í Frakklandi. Vel leika þar sumir menn, sagði hann. Já, sagði hon, þat hefi ek heyrt at jarl sá léki vel, er andaðist af gjörningum er móðir hans gjörði hánum. Heyrða ek þess getit, sagði hann. Var þat satt, sagði hon, at hann drap föður sinn? Heyrða ek þat, sagði hann. Hun mælti: Illa var þat at hann skyldi svá mikla ógiptu henda, svá ágætr maðr sem hann var sagðr. Leikum nú skjótt; líðr deginum. Nú gleymir hann taflinu ok hyggr at ógiptu sinni. En hon hyggr því meir at því. Ok þá vinnr hon af hánum riddara í reiðiboli. Þá mælti hann: Vélin drap nú riddarann, konungsdóttir, en ei taflspekin. Hón svarar: Ekki er þat vél, þótt menn spyri tíðinda or öðrum löndum. Ok í því hringði til aptanssöngs. Ok þá mælti hon: Ei skulu vit nú leingr fara at hégóma þessum, ok skilja þau nú, ok hefir hon nú þat unnit með vitru sinni, er hon varð ei sigruð í taflinu. En hon þóttist nú gjörla vita hverr hann var. En þó hafði hon ekki um þat fyrir öðrum.

Cap. XX. Litlu síðar kómu njósnarmenn vestan af Danubí ok sögðu at Lúcidaríus konungr var á ferð kominn með her sinn ok vill á hendr Vilhjálmi konungi ok hefir hann VII C galeiða ok LX drómunda þeirra er báru hesta hans. Ok nú siglir hann vestan ok bægir hánum norðanveðr ok hefir hann suðr um Sikiley ok kemr við borg þá á Púli er Utrent heitir. Justínus gengr þá til Cecilíu konungsdóttur. Hon spyrr hvat hann ætli fyrir sér. Ek ætla í móti þessum heiðna konungi, biðli þínum. Hvat villtu þá at hafast, sagði hun, er þit finnist? Hann svarar: Þat er mér sagt at hann sé riddari góðr ok einvígismaðr mikill. Ætla ek at ríða í móti hánum af þinni hendi, ok skal annathvárt vera, at ek skal frelsa þik með miskunn allsvaldanda guðs ok styrk gœzku þinnar eðr hann skal mik yfirkoma ok skal ek láta líf mitt. Hun mælti: Hví villtu láta þik svá mikit kosta ókunna konu? Hann svarar: Ek var þér ókunnigr þá er ek kom til þín, ok veittir þú mér mikla hjálp með guðs miskunn af þínum höndum. En nú má guð veita þér frelsi fyrir mínar hendr. Vel mælir þú, segir hun, ok gjör sem þú vilt ok gæti guð þín. Nú skiljast þau ok ferr hann eptir konungi. En Lúcidaríus hefir sett herbúðir suðr frá Utrent. En þegar Justínus sá her hins heiðna konungs, þá mælti hann, at Vilhjálmr konungr skyldi setja herbúðir sínar ok svá var gjört. Lúcidaríus konungr sá her Vilhjálms konungs; þá kallaði hann á þá menn sem næstir váru ok sagði at hann vildi tala við Vilhjálm konung. Þeir sögðu konungi, ok reið hann til tals við Lúcidaríum konung með XVIII menn ok svá hann í móti. Justínus fór ok nú með konungi, ok nú kallaði Lúcidaríus á Vilhjálm konung ok mælti: Veit ek at þér hafit spurt, hvert eyrindi mitt er hingat; ek vil at þú giptir mér dóttur þína, ellegar skal ek berjast til hennar. Nú svarar Justínus: Öllum vitrum mönnum sýnast málefni ósannlig, at þú heiðinn maðr munir fá kristna konu; ef þú vilt ei láta af heimsku þessari, þú hefir hon mann til feingit þann er svör vil hafa fyrir máli hennar ok ríða til einvígis við þik þegar þú vilt. En Lúcidaríus konungr varð glaðr við þessi orð ok spyrr hverr sá maðr væri. En Justínus kvað hann þat öngvu varða. En hér skal hann kominn á morginn í sólarroð. Nú ríða þeir hvárrtveggju til landtjalda. Nú líðr af nótt sú, ok um morguninn eptir stóð Vilhjálmr konungr þegar upp í dagan ok Justínus ok létu lesa sér þrjár messur, eina de spiritu sancto, aðra de domino, þríðju de omnibus sanctis. Síðan herklæddist Mírmann ok allr herr Vilhjálms konungs ok riðu með hánum til vígvallar. En þar var kominn Lúcidaríus konungr ok mikill herr heiðingja með hánum. Ok þegar Lúcidaríus konungr sá Justínum, þá spyrr hann: Hvert er nafn þitt eðr kynferði? Mírmann svarar: Ek heiti Justínus. En kyn á ek á Einglandi ok vídara annarstaðar. Langt hefir þú sókt til beinalagsins, sagði Lúcidaríus, eðr hvárt hefir þú spurt til sverðs þess er Mírál heitir, er Bœringr jarl eiðbróðir minn gaf mér, ok þar skaltu hafa fulla gisting af, ef Maúmet vill duga. Ek ætla, kvað Justínus, at Maúmet muni þér svá duga sem hann dugði Bœringi jarli eiðbróður þínum, þá er XVIII vetra gamall sveinn feldi hann við Gizordr á Frakklandi; en hvárt hefir þú heyrt getit þess sverðs er Ýlfingr heitir, er bæði beit höndina ok höfuð af Bœringi jarli eiðbróður þínum? Ok svá vænti ek með guðs krapti at af þér skal bíta. Lúcidaríus mælti: Hvaðan kom þér þat sverð? Ek tók þat í arf eptir föðr minn, sagði Justínus. Lúcidaríus mælti: Finn ek at hræzla er komin undir þik. Hvat mundir þú taka þat í arf eptir föður þinn, þvíat Mírmann jarl átti öngvan son eptir sik? En Hlöðver konungr tók sverðit, ok af því mælir þú höfuðóra ok ert þú maðr feigr. Guð á vald á því, en ei þú; mun þér ok at öðru verða en hann Mírmann jarl sé dauðr ok mun dettyrði þetta verða lítils vert í þat mund er vit finnumst. Nú reiddist Lúcidaríus við orð hans ok sat á hesti þeim hann kallaði Médard, ok keyrði hann þá fram með sporum, en Mírmann sat á Marmora hesti sínum þeim er hafði átt Bœringr jarl, ok ríðast nú at; leggr hvárr til annars með spjóti, ok brast í sundr spjótskapt Lúcidaríus konungs. En Mírmann lagði spjóti sínu í skjöld hans ok í gegnum skjöldinn ok brynjuna ok sjálfan hann, svá at yddi út um herðarnar. En svá fast sat hann at hann bifaðist hvergi. Þá mælti Lúcidaríus konungr: Haf þökk fyrir, sagði hann, vinn at hreystimannliga nú. Mírmann kipti þá Ýlfingi ur slíðrum ok hjó til hans ok tók af fjörðunginn af skildinum ok þar með fótinn fyrir ofan kné ok steyptist dauðr til jarðar. Þá mælti Mírmann: Ef þú værir kristinn maðr, værir þú góðr riddari. Nú sjá heiðingjar fall konungs síns ok brast þá flótti á þeim. En Vilhjálmr konungr ok Justínus létu þeyta lúðra sína, ok ráku flóttann ok drápu CCC heiðingja, áðr þeir náðu galeiðum sínum. Vilhjálmr konungr ferr nú heim til Sikileyjar með fögrum sigri ok miklu herfangi, ok spyrr konungr þá Justínum, hví hann hefði þat sverð er Bœringi varð at bana? Justínus svarar: Ek hafða þat þá ok jafnan. Já, sagði konungr, leingi hefir þú fyrir oss leynzt; vér hugðum þik löngu dauðan. Herra, sagði Mírmann, mér þótti skömm at vera í Frakklandi við vanheilsu þá er ek hafða, ok fór ek leyniliga í brott. Konungr mælti: Mikit lið hefir hér oss at þér orðit ok eigum vér allir þinn vilja at gjöra.

Cap. XXI. Vilhjálmr konungr setr nú Mírman jarl í hásæti hjá sér ok veitir hánum gott yfirlæti. Nú talar konungr þá við hann ok mælti: Vér vilðum, þú dveldist hér í landi með oss, ok vil ek gefa þér þriðjung ríkis míns, meðan ek lífi ok afla þér kvánfangs þess er bezt er hér í landi. Mírmann þakkar hánum orð sín; ok ef þér, herra, vilit fá mér þat kvánfang sem bezt er hér í landi, þá mun ek víst dveljast. Konungr mælti: Vita þikkjumst ek at þér mun vildasti kostr þat þikkja, sem er Cecilía dóttir mín, ok skal ek hana ei undan taka heldr en aðrar ef hon vill mín ráð hafa. Vel mæli þér, herra, sagði Mírmann, ok skulu þit tala þetta ykkar í milli. Nú gjörir konungr svá at hann segir dóttur sinni þeirra tal. En hon svarar svá: Lítill hugr hefir mér verit á því hingat til. En ef ek skal þesskonar ráð með höndum hafa, mun ek þenna mann taka eðr öngvan. Nú þó hér verði fleira um rœtt, þá fýstu þessa allir vitrir menn, ok verða þær málalyktir, at Mírmann fastnar sér Cecilíu konungsdóttur eptir því sem til stóðu lög ok landssiðr. Ok eptir þat var gjört brúðlaup þeirra með hinum mesta kostnað. Ok þá gaf Vilhjálmr konungr Mírman jarlsnafn, ok síðan tókust þar upp fagrar ástir ok listugar samfarir, ok þóttist hverr maðr í því landi unna eiga Mírman jarli bæði ríkr ok fátœkr, fyrir mildi sína ok lítillæti, er hann sýndi öllu fólki. Ok liðu nú svá fram nökkurir vetr.

Cap. XXII. Einhvern dag talar Mírmann jarl við Cecilíu konungsdóttur ok mælti svá: Frú mín, sagði hann, ek bið yðr at þér leyfit mér at ríða heim til Frakklands ok finna Hlöðver konung fóstra minn, þvíat ek veit, at hann mun þann fagnað mestan bíða þessa heims, ef hann hittir mik heilan. En þú veizt, hversu gott ek á hánum at launa. Konungsdóttir svarar: Sjálfr munt þú ráða ferðum þínum, en letja vil ek þik, þvíat þú hefir til þeirra landa vandliga öngva giptu borit. En þú ert hér sœmdarmaðr mikill, ok sé ek, at þetta er þitt giptuland, ef þú kannt til at gæta. Nú með því at guð hefir frelstan þik af vanheilsu ok gefit þér fögnuð, ok unn þú því ok hætt ekki á at nökkut grand komi á þitt mál. Ek mun litla hríð á brott vera. En ek vil at vinir mínir viti at ek hefi feingit heilsu mína. Nú latti hun, en hann vill fara ei at síðr ok býr nú ferð sína með LX riddara, en Guðifreyr fór með hánum, en Rogérus var eptir hjá konungsdóttur. Nú ríðr Mírmann út af Valeríaborg ok léttir ei fyrr sinni ferð en hann kom í Frakkland. Ok nú sendir Mírmann Guðifreyr til Hlöðvers konungs at segja hánum um ferðir sínar. Nú ríðr hann sem mest fram til Reinsborgar ok kom þar þann tíma er konungr sat yfir borðum. Hann gékk fyrir konunginn ok kvaddi hann, en hann hafði skegg mikit ok kendi eingi maðr hann. Ok síðan mælti hann svá: Justínus Sikileyjar jarl sendir þér kveðju guðs ok sína. En konungrinn sat ok sá á hann ok spurði hverr hann væri. En hann sagði: Hér er nú Guðifreyr, er í brott fór með Mírman jarli, fóstra yðrum. Er heill fóstri minn? kvað konungr. Já, herra, hann er heill ok kátr ok hefir feingit dóttur Vilhjálms konungs í Sikiley, ok er hann nú á för hingat, ok mun hann koma eigi seinna í borgina en annan aptan. En ríkismenn þeir er þar váru spurðu, hví hann mælti óra. Nei, sagði konungr, Mírmann var lífs, er hann fór héðan ok hygg ek at hann seigi satt. Nú þegar með myrginum er ljóst var, þá lætr Hlöðver konungr söðla hest sinn ok ríðr í móti fóstra sínum. En þegar um myrgininn, er þeir mœttust ok kennast, þá er eingi svá harðr riddari áðr, er vatni mætti halda fyrir þeim á fagnaði, hvárki þeir sjálfir né aðrir menn. Síðan ríða þeir til borgarinnar ok var þar mikill fagnaðr, er jarl hitti vini sína, ok fóru menn til hans af öllu landinu ok fögnuðu hánum með miklum kærleika. Nú er svá sagt, at hann hefir þar ekki leingi verit áðr en Hlöðver konungr tekr sótt stríða ok stranga ok gjörði megin hans til þess líkligt, at hann mundi ei72 þaðan brátt eiga upp at risa, þvíat dag frá deigi minkaði megin hans ok mátt, sem síðar reyndist, at hann gaf lífit um. En þau áttu son saman, þau Katrín konungsdóttir ok Hlöðver konungr. Hann var þá trévetr, en eigi ellri, er faðir hans féll frá. Er nú þess getit, at Hlöðver konungr talaði leingi við Mírman jarl ok bað hann vera þar XII mánuði ok ráða vini undir sveininn. En hann nenti ei at synja fyrir ástar sakir við konung. Ok eptir þat andast Hlöðver konungr, ok þótti þat mikill skaði þótt hann væri gamall, þvíat hann hafði verit góðr höfðingi. Ok nú sendi Mírmann Guðifrey ok nökkura menn með hánum suðr til Sikileyar at seigja konungsdóttur dvöl sína. En er þeir eru í brottu, hyggr Katrín dróttning at vélum ok véla þar um með henni tveir ríkismenn, hversu þau skulu dvelja jarl Mírman. Þau gjöra þat ráð, at senda menn á veiginn fyrir þá Guðifrey, ok seigja þeim orð dróttningar, at hon vili finna þá áðr þeir fara. Ok nú ferr þetta eptir því at hon ríðr til tals við þá Guðifrey, ok biðr þá vera í ráðum með sér. Ok er þau fundust, tók hun svá til orðs: Vér höfum at hugat nauðsyn landsins nú, er Hlödver konungr er frá fallinn, ok þóat hann eigi son eptir, þá er hann ekki til landvarnar fallinn, en landit höfðingjalaust þegar jarl er í brottu. Nú með því at þér vilit þetta ráð með oss gjöra, þá vil ek gœða yðr penningum, sem þér kunnit sjálfir beiðast. En Guðifreyr spyrr, hvert ráð þat væri. Dróttning mælti: Hverr er ágætastr maðr í Sikiley ok næstr konunginum? Guðifreyr svarar: Stephanus jarl þikki mér þar ágætastr maðr. Dróttning mælti: Þat skalt þú seigja at jarl hafi lagizt með Cecilíu konungsdóttur, ok hann þarf eigi þangat at fara nema með herskildi. Þar til talar hun um fyrir þeim, at þeir gína yfir þessari flugu. Ok er þeir koma aptr, váru tekin þau bréf er Cecilía konungsdóttir hafði sent Mírman jarli ok skáru öll í sundr, en gjörði [önnur bréf ok létu sem Rogérus hefði sent Mírman jarli ok gjörðu73 lygi sína sem snjallasta. Ok nú fóru þeir Guðifreyr til jarls ok fœrðu hánum þetta bréf. Ok er hann hafði lesit, varð hann hryggr mjök ok mælti: Hví fór Rogérus ei hingat ef hann vissi mína svívirðing slíka? Því fór hann ei, sögðu þeir, at konungsdóttir lét setja hann í járn þegar hann vildi brott. Mírmann jarl svarar: Eigi veit ek hvat ek skal um þetta tala nema þat er mælti Sálomón hinn spáki, at ei má konunni trúa um þann hlutinn. Nú géngu at margir riddarar ok ríkir menn ok glöddu Mírman ok létust fara skyldu við hánum þegar hann vildi at reka harma hans. En Katrín dróttning lét ei skorta blíðlæti ok svá er sagt at þat mundi varla vera gjörningalaust. Ok við þetta tekr hann nú at gleðjast ok hyggr af þeirri góðu konu er hánum hafði mikla hjálp unnit, en tekr nú at leggja hug á þessa vándu konu er öngvu var nýt. Ok nú eggja þeir hann þess at hann skuli fá Katrínar dróttningu. Ok þat fór fram þó illa sœmdi, at Mírmann jarl fær hennar.

Cap. XXIII. Ok nú spyrr Cecilía dróttning ok konungsdóttir þetta suðr til Sikileyjar ok kallar til sín Rogérum ok spyrr, hvert hann hafi frétt hvat Mírmann jarl hafðist at; en hann sagðist frétt hafa. Hun frétti hverju slíkt mundi gegna. Þat ætla ek, sagði hann, at han muni hafa logit á þik. Þat sama grunar mik, sagði hun; ok nú vil ek senda þik til móts við hann ok vita hverju sæti. Þat vil ek gjarna, sagði Rogérus. Nú býr hun ferð hans ok gjörir hánum bréf ok setti þar á mörg fögr orð ok snjöll; ok nú ferr hann leið sína ok með hánum X riddarar, ok létta nú ei fyrr ferð sinni en þeir koma í Frans ok á fund Mírmans jarls ok kunni hann þess mikla þökk, en Katrín dróttning minni. Nú synir hann hánum bréfit konungsdóttur, ok er hann hafði þat lesit, þá mælti hann Mírmann: Sendir þú mér bréf með Guðifreyr? Nei, sagði hann. Konungsdóttir sendi þér bréfit með hánum. Ei sá ek þat. Hitt sá ek ok var mér ei fagnaðr á því. Ok nú sagði jarl hánum alla vöxtu á því máli. Rogérus mælti: Illa hefir nú til tekizt. Þú hefir látit þá mestu gersemi er í veröldu er, ok þú hefir mesta gæfu af hlotit, en tekit í mót illa konu ok vánda, ok máttu á þat minnast hversu þessi rak þik frá borði þá er þú vart vanheill. En Cecilía konungsdóttir bauð sinn líkama at taka við því hinu illa kvikindi ok grœddi þik ok gjörði þik heilan. En síðan gaf hun sjálfa sik undir þitt vald. En þú hefir henni illu launat. Nú lát af þessu vánda ráði ok far heim til konu þinnar ok ríkis er guð gaf þér ok statt ei, á því er þér er bannat ok fyrirboðit. En jarl þakkar hánum orð sín ok mælti svá: Ek veit ei hvárt ek komumst nú í brott, þóat ek vildi, fyrir landslýðnum. En þegar er Katrín dróttning varð vör við þetta eyrindi, þá skorti ei heipt ok harðyrði við þá Rogérum, ok svá aðrir ríkir menn í landinu, ok sögðu svá at þeir þurftu ei þat at teygja jarl at fara brott or Frakklandi; með því hann er hér barnfœddr, þá vilja frændr hans ei af hánum láta. En menn vilja ekkert mein gjöra yðr at sinni. En hverr sem á þessa vega kemr optar, þá skal öngvu fyrirtýna nema lífinu. Þat verðr um síðir, at þeir verða því fegnir, er þeir kómust óskemdir í brott. En er þeir kómu til Sikileyjar, þá sögðu þeir Cecilíu konungsdóttur, at hun þyrfti ekki at vænta hans þangat. Þat vissa ek, sagði hun, löngu, at svá mundi fara, ok er þat illa um vaskan dreing ok góðan riddara, er sú hin illa kona hefir véltan feingit ok látit guðs boðorð, ok er mál hans í mikilli ábyrgt, ef hann lætr líf sitt í þessu. Nú líða þaðan svá nökkur misseri.

Cap. XXIV. Fra því er nú sagt einn tíma, at Cecilía konungsdóttir talar við Vilhjálm konung föður sinn þessum orðum: Ek bið yðr, herra, at þér lofit mér at ríða norðr til Utrent eðr Brandaus, at kaupa mér girska vefi eðr fáséna gripi. Þat vil ek, sagði konungr, at þú ráðir sjálf ferðum þínum; eða hvat vilt þú liðs með þér hafa? Ek vil hafa CCC riddara þeirra er ek kýs. Því skaltu sjálf ráða, sagði hann. Ok nú velr hun menn alla þá sem vitrastir váru ok siðbestir í þeirra ríki, þvíat allir váru búnir henni at fylgja, ok nú sagði hon þeim allan vöxt í trúnaði á um þeirra ferð. Ok nú, er hun er búin, þá gengr hun at hitta föður sinn ok mælti: Þat skaltu nú seigja, at ek hafi tekit sótt yfrit mikla ok öngum manni sé leyft at sjá mik nema þér. Lat þú ekki ok undarliga, þóat ek komi seint heim. Konungr játaði þessu. Hun hafði ok á laun liðit saman dreigit, ok nú ríðr hun um nátt brott af borginni með þetta herfolk. Hun hefir karlmannsklæði ok hjálm gullroðinn á höfði ok glæsiligt gladiel í hendi. Allir váru riddarar hennar brynjaðir sem til bardaga, ok þegar þau kómu yfir sundit, riðu þau vestr yfir Púl ok þá74 með hafinu, þar til er þau kómu til Fenidibotna. En þar réð fyrir jarl sá er Híringr hét. Hann var vænn maðr at yfirlitum ok ungr at aldri, víkingr mikill ok víðfrægr af þessu. Þau snéru ferð sinni norðr, ok er þau kómu í Lungbardí, þá var spurt hverr höfðingi væri fyrir þessu liði. En þeir sögðu at Híringr jarl væri. Hvert ætlar hann? sögðu þeir. Hinir svörudu: Hann ætlar norðr í Saxland ok hyggjum þat mest jarls ætlan at biðja Saxakonungs dóttur. Sá spyrr: Er hann fríðr maðr eðr hvar er hann? Hinir svörudu: Þar ríðr hann frammi ok hefir silkihjúp yfir brynju ok lagðr fyrir ok á bakinu með gulli ok gullroðinn hjálm. Já, sagði hinn, víst er sá maðr fríðr ok hœveskligr. Ok svá bar til at hvar sem þeir kómu til gistingar, þá gáðu einskis jarla dœtr eðr baróna eðr aðrar heyskar konur nema horfa á þenna fagra jarl. En hann sparði ei orð ok tilmæli við þær, ok þess eina lysti þær at hlýða hans sögum ok fögrum dœmum, þvíat þau váru orðin at gróa þóttu grösin við. En jarl sá var ekki eptir því til áræðis sem þær hugðu til. Við slíkan prís riðu þau norðr til Trentudala ok svá í Saxland, ok fór mikil frétt af ferð þeirra. En Saxakonungr var í Kólni, ok sóttu þeir þangat ok fram kómu. En er Saxakonungr spyrr at Híringr er kominn, þá fagnaði hann hánum vel ok bað hann leingi með sér vera ok taka þar þá kosti er hánum þœtti sœmiligir, en jarl sagði konunginum, at Grikkjakonungr var hánum reiðr er hann vildi ei undir kristni ganga. Nú var þeim enn hálfu meiri fagnaðr á hans þarkomu, er hann vildi þeirra sið fylgja, ok dvaldist hann þar nú um hríð. En dóttir Saxakonungs fannst svá mikit um þenna hinn fagra jarl, at henni var óhœgt af. En bónorð hans varð með nökkrum afleiðingum þá er hun hugði bezt til. Ok er þeir höfðu verit þar mánuð, þá talaði Híringr jarl við Saxakonung ok mælti: Hvað hefst Mírmann jarl at í Saxlandi? Konungr svarar: Hann herjar hingat á land várt ok sigrast hann þó ekki á oss síðan hann fékk konu þessa, ok varla þikkir oss hann einn sá maðr vera nú ok fyrr. Jarl svarar: Þat sama þikjumst ek frétt hafa. En hví vili þér nú ei reyna til við hann til fulls er þér eigit hánum svá illt at launa? Konungr mælti: Þvíat maðrinn er svá frœkinn, at allt er hrætt við hann. Jarl mælti: Hitt grunar mik at hann hafi tekit afl af guði ok styrk þeim er hann trúði á. En ek get þá ekki vera sátta, þvíat hann hefir látit konu sina þá er hann átti í Sikiley ok feingit annarrar; en ek ætla þat ekki vera hans lög. Nú er þat mitt ráð, at þú kalla saman her þinn ok freistum hans; því svá hefir mik dreymt sem vér munum sigrast á hánum. En konungr hlýddi á orð hans ok stefnir til sín jörlum ok ríkismönnum ok biðr þá stefna saman her sínum. Ok nú kemr saman herrinn ok þótti mörgum þetta óráð at fara á hendir Justíno jarli, er vér vitum öngan mann hlut hafa at berjast við hann, ok viljum vér vita hver ráð hans eru. Ok síðan géngu þeir til hans ok spurðu: Hvert traust hefir þú at berjast við Justínum? Villtu rœða til einvígis við hann? Ekki skal í móti því mæla, sagði hann. Já, sögðu þeir, víst ert þú fríðr maðr sýnum, en ekki ætlum vér afl ykkart líkt í bardaga. En þat vil ek til skilja, ef jarl verðr handtekinn ok sigrist hann ei, þá vil ek eiga vald á hánum ok lífi hans; svá ok ef konungsdóttir verðr höndum tekin, þá vil ek ráða lífi hennar, en granda eingum manni öðrum. Nú með því at þér vilit þessu játa með trú yðvarri, þá vil ek fyrir þat mál bindast, enda munu vér því at eins sigrast, nema þér gjörit sem ek mæli. Nú þótti þeim orð hans vera staðfastlig ok verðr þeim ógn mikil at tali hans. Nú játuðu því allir er hann mælti. Nú spyrr Justínus þessi tíðindi at jarl einn hefir boðizt til einvígis við hann, ok hann er kominn til Saxakonungs, ok þeir kalla út úvígan her. En hann safnar nú saman her sínum ok ferr í móti Saxakonungi ok setti tjöld sín á heiðar þær er liggja fyrir norðan Vífilsborg. En Híringr jarl mælti: Vér skulum ekki hvata ferð várri af því at ek veit ef Justínus sitr at bíða, þá mun hann senda eptir konungsdóttur. En ek vilda fyrir eins, hun væri með hánum. Nú var svá gjört at þeir dvöldu ferð sína nökkrar nætr. En þegar Justíno þótti seinkast koma þeirra, þá lét hann gjöra eptir konungsdóttur; ok er hon nú komin til hans. Nú ferr Saxakonungr upp með Rín ok svá til Vífilsborgar ok setti tjöld sín þar sem hann mátti sjá tjöld Justíni. En Justínus hafði fregit þat at Híringr jarl hafði boðit hánum til einvígis við hann. Nú ríðr Justínus til herbúða Saxakonungs ok kallar hátt ok spurði, hvar sá frægi Híringr er. Ek vil tala við hann. Þat var sagt jarlinum ok ríðr hann til tals við hann svá nökkru nær at þeir meiga talast við. En þegar Justínus sá hann, þá mælti hann: Ertu sá hinn frægi jarl er útan komst ur Fenixbotnutu ok boðizt hefir til einvígis við mik? Ei hefi ek mikit af því tekit, seigir hann. Því muntu þetta mælt hafa at þú munt traust til bera ok munt vera atgjörvismaðr ok eigi mikit undir þér; ok hirði ek ei þó vit freystum atgjörvi okkar. Þa mælti Híringr jarl: Vér vitum at þú ert góðr riddari ok vannstu þá mikinn sigr ok prís í því er þú vart einn fyrir þér; en nú ert tvíkvæntr75 ok mun nú ekki veita við þér standa. En þó ef sá guð vil nökkut traust til gefa, er þú þjónaðir meðan þú vart nökkru nýtr, þá skal ek til þess máls hætta. Þá svarar Justinus: Hvað þarft þú at nefna þann guð er ek þjóna, heiðinn maðr? Ek veit ei, hverr údjarfligar má nefna hann enn þú; enda mun ek þér önga sök á gefa, þótt þú nefnir guð. Justínus mælti: Kom þú hér í myrgin ok kann þá vera at þú komir öðru við en stóryrðum einum. Nú skilja þeir við svá búit, ok ríðr nú hvárr til sinna búða. En um nóttina er Mírmann var í svefni, þá lætr hann undarliga. Ok er hann vaknar, þá var hann spurðr, hvat hann dreymði. Þat dreymði mik at ek þóttist sjá hramdýra flokk. En þá er ek vilda at þeim, hleypr at mér óarga dýrr it beinsta ok hugða ek76 at verjast, en ek hafði ei orku til at mœta því, ok vann þat mik yfir. Sá ek þá gjörla at þetta var kvenndýr, ok kenda ek af því sœtan ilm. Eigi vildi dýrit mér mein gjöra. Bar þat mik þó. Síðan varð ek af þessu mjök hræddr, ok þá vaknaði ek. En hefði karldýr hremt mik þannin, mundi Íringr jarl mér eflaust hrakning veita í okkrum viðskiptum.

Cap. XXV. Um morguninn árla herklæddist hvárratveggja herrinn ok riðu til vígvallar með fylktu liði. Írungr mælti til sinna manna: Ef svá kom til at bera, at ek ríði Mírman jarl af baki, þá skulu þér handtaka hann, enn varist at þér gjörit hánum mein; svá ok bíðr ek yðr, góðir dreingir, at þér kapp kostit at ná konu hans Katrínu konungsdóttur, því mér þikkir þar mikit um varða. Eptir þetta blés hann í sinn lúðr ok kundi fram herinn til orrustu. Hann hafði ágæta góð herklæði löguð rauða gulli ok víða gimsteinum sett, ok sýndist hinn hermannligasti. Mírmann jarl reið nú fram fyrir liðit ok kallaði hárri röddu á Íring jarl ok mælti: Þat mun þér at illu verða, Írungr jarl, er þú villt stríða á kristna menn þá er þú átt öngvar sakir við, ok vil ek nú voga mér á móti þér til frelsunar ok fulltingis heilagri kristni ok skjóta mínu máli á vald ok miskun allmáttugs guðs. Íringr mælti: Ek girnumst at vinna eigu mína hér á Frakklandi, en ei stunda ek framar. Mírmann mælti: Brátt skaltu fá þat þik girnir, ok þú eptir beiðist. Lystir hann síðan hestinn sporum ok ríðr at hinum fagra Íringi jarli, ok hyggr at skjótt umskipti skuli með þeim verða, framt treystandi sínum riddaraskap, ok er Íringr getr þetta at líta, snýr hann í móti hánum ok ríðr at með miklum ákafa, sem hestarnir meiga mest fara, haldandi sínum burtstöngum til lágs. Íringr jarl hafði langa burtstöng ok var mjór broddr í framann. Íringr jarl bað nú til guðs með þessum orðum: Almáttugr guð ok faðir várs dróttins Jesu Christi, frelsa mik nú svá sem þú frelstir Súsannu forðum af röngum dómi, í þessu einvígi, ok á líttu mik nú, góði Jesu, með þinni miskun, svá sem Maríu Magðalénu ok Martam, er þú læknaðir hana af sínu krankdœmi, leystu mik svá ur þessum vanda, sem þú leystir Lázarum ur dauðans böndum, ok hjálpa mér svá at ek geti flutt þenna mann á rétta götu fyrir þína gœzku ok fulltingi, at hans villa mætti dvína, svá hann feingi æfinlega með þér at vera í eilífum fögnuði. Ok er hann hafði þetta mælt, dróst svá allt megn frá Mírman, at hann mátti ei sinni stöng valda, ok þótti hánum þat mjök kynligt. Íringr lagði nú sinni stöng í skjöld Mírmans ok þegar í gegnum svá at festi í herklæðunum ok hóf hann ur söðlinum ok kastaði hánum langt á völlinn. Var hann þegar vitlauss af sárunum Írings. En er lið Mírmans sá þetta, lagði þat á flótta með mikilli hræzlu, harmandi jarl ok hans ófarir. Var nú Mírmann fluttr til herbúða Írings jarls. Þótti flestum undarligt, at hann mátti öngu megni við koma í þessari burtreið í móti Íringi jarli. Var þá komin fyrir Katrín dróttning, ok var hun í fjötur seti ok flett öllum dróttningar skrúða; lét Írungr henni ei margra hœginda leita. Þakkar hann nú guði í hug sínum, er hann veitti hánum þat er hann hafði lengi eptir langat. Gjörir hann nú bert fyrir Saxakonungi ok öllu liðinu, at hann mun ei framar stríða á Frakkland. Hefir ek unnit hér þann sigr, er mik til lysti, sagði hann, ok vil ek því til heimferðar búast með mínum mönnum. Var þegar svipt herbúðum, ok snúa síðan ofan með Rín til Cólni. Var nú Mírmann jarl í ferð með þeim. Var hánum í vagni ekit ok vel um búit; lét hinn fagri jarl hann varðveita, at hann mætti ei ur þeirra valdi sleppa. Einn dag rœddi hinn fagri Íringr jarl við Rógérum77 félaga sinn: Þér mun nú bezt at gleðja Mírman ok burt rœta hans miklu þrá, því hann er nú mjök hryggr af því hann meinar sik vera í heiðinna manna valdi. En ek vil, hann haldi sinni kæti hér með oss. Rógérus kvað svá vera skyldu. Ríðr hann nú at vagninum, þar Mírmann sat í ok lyptr upp grímur er hann bar yfir hjálminum ok mælti til hans: Haf góðan dag! Mírmann leit til hans ok þóttist kenna hann gjörla ok mælti: Ertu þar, Rógérus félagi, eðr hví sætir, at þú ert í liði með heiðingjum? Hann svarar: Nauðsyn veldr því, herra, en eigi skulu þér nú hryggvir vera, því heiðingjar hafa ekkert vald yfir yðr. Lét hann síðan grímuna siga aptr fyrir andlit sér, en Mírmann varð við þetta glaðr ok týndi allri sorg ur sinni geði. Létta þeir nú ei fyrr en þeir koma til Cólni með mikilli gleði. Býðr78 nú konungr Íringi jarli til sœmilegrar veizlu, leiðandi hann til hallar ok setti í hásæti hjá sjálfum sér ok veitti hánum ok hans mönnum með allri prýði; var þar listlega drukkit, en Mírmann var hjá mönnum Írings vel haldinn. Katrín dróttning var nú leidd til dyblissu ok þar sterkliga bundin; bauð Íringr at skera skyldi tunguna ur höfði henni, ok svá var gert; lifði hun þar við sorg ok harðkvæli ok launuðust henni svá sín svik. Eptir þetta mælti hinn friði Íringr til Saxakonungs: Nú vil ek þiggja orðlof af yðr, herra, til heimferðar, byrjar oss hér ei leingr at dveljast, hefi ek hér mikinn sigr unnit, fangat þann mann, er einn er inn frægasti í allri heimsbygð, ok skal ek hann með mér hafa. Konungr bað hann því ráða; en þess beiðumst ek af þér, sagði hann, at þú latir hann ei lausan verða, svá hann ei framar fœri hingat á hendr oss. Jarlinn jáði því ok féll nú allt í beztan máta. Sitr hann nú at veizlunni með mikilli virðingu; eggja nú höfðingjarnir Saxakonung, at gipta hinum fagra jarli dóttur sína, svá hann mætti stýra Saxlandi eptir hann fráfallinn, ok sögðu hana ei ágætara mann fá mundu hvárki at fríðleik né riddaraskap eðr allri atgjörvi. Konungr kvað sér þat vel líka, ef jarlinn vildi þetta þekkjast. Íringr jarl mælti: Eigi má svá vera, herra, þvíat ek hefir mér aðra konu festa, en þakkandi er ek yðr þá sœmd, er þér vildut til mín gert hafa. Eitt sinn litlu síðar gengr jarl til dyblissu þeirrar er Katrín dróttning í sat. Var hun þar óþyrmilega bundin ok sárliga þvinguð. Hann tók svá til máls við hana, segjandi: Vitanlegt skal þér, Katrín dróttning, vera, hverr ek er. Menn kalla mik hér Íring jarl, en þat nafn á ek ekki, máttu líta hér Cecilíu Vilhjálms dóttur af Sikiley, konu Mírmans jarls, ok sveikstu hann frá mér. Sótti ek hann nú hingat at guðs ráði ok forsjá; vildir þú draga hann til glötunar, en sá er hann he[fir] áðr sér til erfða kosit, þoldi þér þat eigi; hefir þú nú feingit nökkur laun þinna illgerða, ok munt þó síðar óðlast meiri ok verri í helvíti, en við Mírman mínum bæði njótandi verða himnaríkis dyrðar ok eilífrar sælu með guði ok öllum hans útvölðum. Ok er Cecilía endaði sína rœðu, gaf hun henni stórt högg á sinn háls sem síðr er í útlöndum, þá nökkurr vill öðrum svívirðu veita; ok skildu at svá mæltu.

Cap. XXVII. Nú býst Íringr jarl frá Cólni til heimferðar ok hafði ei lyst at vera leingr með heiðingjum, kveðr síðan konung ok alla höfðingja ok ríðr út af borginni með sínum mönnum. Var Mírmann jarl í ferð með þeim. Skipti nú jarl Íringr sínu liði í tvá flokka, ok reið hann með öðrum sjálfr. En Rógérus reið í þeim flokki er Mírmann var í. Riðu þeir svá um III daga at hvárigr jarlanna sá annan. Nú tekr Mírmann til orða við Rógérum ok mælti: Hverju sætir þat, kæri, at ek þikkjumst kenna hér marga víni þá er ek átti fyrr í Sikiley? Rógérus sagði: Rétt er þat sem þér sýnist, at þar eru hér margir, er þú veittir þar góður gjafir ok miklar sœmdir þágu af þinni hendi; ek var ok enn með þér í Sikiley vel látínn. Mírmann mælti: Hvar er Íringr jarl inn heiðni, er með reið ofan? er mér mikill hugr at reyna við hann spektarmál. Rógérus sagði: Sjáit, herra, hvar hann ríðr ok hefir yfir sér einn silkihjúp; er einginn hánum vildari kempa. Mírmann mælti: Víst er hann fríðr maðr ok mikit hœverskligr, ok sýnist mér hann œrit líkr Cecilíu konungsdóttur í Sikiley. Svá hafa vitrir menn haldit, sagði Rógérus, ok því sýnist þér þetta rétt. Síðan bað Rógérus jarlana at talast við, ok svá gerðu þeir, töluðu mörg spektarmál ok riðu svá um stund. Síðan stigu þeir af hestum sínum ok þreyttu enn spakmæli. Kunni Mírmann þó enn ei þekkja heldr en áðr. Nú tekr jarl af sér hjálminn; féll þá hárit um hann ofan alla vegu, svá fagrt sem á gulli sægi; þekti nú Mírmann at þetta var hans frú Cecelía konungsdóttir, ok leit þá undan þegar. Cecelía mælti: Þat man ek, Mírmann jarl, at þú faldir ei augu þín fyrir mér. Mírmann sagði: Þat kom mér sízt í hug, at þú mundir sœkja til fundar við mik. Cecelía mælti: Þú hefir mjök viltr verit um stundir, ok gjört til mín mikla svívirðing; sé ek nú ok at þú getr mín vel án verit, ok bjóst ek ei við þér þvílíkum. Veit ek, þér mun sú ánauð harð þikkja, er á þér hefir um stundir leigit, ok var þat allt af guðs forsjá, vildi hann þannin hegna þér þinna synda vegni, svá þú mættir at sídustu kannast við þín illvirki ok afbrot ok biðja hann um náð ok fyrirgefning þinna misverka. Mírmann mælti: Þat hefi ek þér at þakka, at mitt sturlat geð er nú glatt orðit. Hefi ek fyrr giptu af þér hlotit, en nú at eins; ok vil ek því heita, at svá leingi sem ek lífi hér eptir, skal ek aldri þér neitt á móti tala. Minnast þau nú hér eptir hvárt við annat með úatskyranlegri gleði ok fagnaði. Af þessu gladdist ok allr þeirra fylgðarlýðr. Seigir nú ei fyrr af ferð þeirra, en þau kómu heim í Sikiley. Varð konungr þeim harðla feginn ok allr landslýðr. Lætr hann nú búa ágæta veizlu ok biðr til hinum vilduztu höfðingjum ok stórmenni í landinu, at drekka fagnaðaröl Mírmans jarls ok sinnar dóttur í þeirra heimkomu, ok at henni endaðri gaf konungr öllum góðar gjafir, er þangat sóttu. Litlu síðarr tók Vilhjálmr konungr sótt ok andaðist. Var hans utför gjör með mikilli virðingu. Var konungr mikit harmdauðr, þvíat hann hafði verit hinn vinsælasti konungr af sínum undirmönnum. Tók dróttning Cecilía nú allan auð eptir hann í löndum ok lausum aurum. Var Mírmann þá til konungs kjorinn af öllum herrum ok alþýðu landsins yfir því konungsríki Sikiley, hverju hann þaðan stýrði í XX ár ásamt sinni dróttning með miklum heiðri ok sóma. Var hann bæði mildr at fé ok stórgjöfull, stjórnsamr ok hinn vinsælasti. Fannst einginn konungr um hans daga sá er hánum væri jafn í allri heimshygð svá menn af vissu. Ok sem þeirra heiðr stóð nú þannin með hinum mesta sóma, þá fyrirlétu þau bæði sjálfkrafi veraldarlegan auð ok ríki, en géngu í klaustr ok þjónuðu þar guði meðan þau lifðu ok feingu síðan gleðilegan afgang ur þessum heimi. Er eigi getit um þeirra börn, hvárt miklir verit hafi eðr ei. Var Cecilíu dróttningu þat ekkert up nefnt, at hun var kölluð Sikileyjar blómr sakir hennar kvenndygða, er hun óðlast hafði ásamt fríðleika, list ok kurteisi yfir allar þær konur ok meyjar er fœtist haf[a] um hennar daga. Höfum vér ei heyrt þessa frásögn leingri, ok lúkum vér hér Mírmans sögu.